Podgrzybnica gołąbkowa

Podgrzybnica gołąbkowa
Ilustracja
Podgrzybnica gołąbkowa na niesprecyzowanym gospodarzu, znaleziona w Wayne National Forest, Athens County, Ohio, USA
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

Sordariomycetes

Rząd

rozetkowce

Rodzina

rozetkowate

Rodzaj

podgrzybnica

Gatunek

podgrzybnica gołąbkowa

Nazwa systematyczna
Hypomyces lactifluorum (Schwein.) Tul. & C. Tul.
Annls Sci. Nat., Bot., sér. 4 13: 11 (1860)
Multimedia w Wikimedia Commons
Powiększony obraz przekroju: perytecja Hypomyces lactifluorum wyróżniają się jako ciemniejsze punkty na tle subikulum
Kurki i podgrzybnica gołąbkowa

Podgrzybnica gołąbkowa (Hypomyces lactifluorum (Schwein.) Tul.) – gatunek grzyba z rodziny Hypocreaceae[1]. Pasożytniczy grzyb workowy, atakujący grzyby z rodziny gołąbkowatych. W angielskim obszarze językowym spasożytowane przez niego owocniki z powodu swojego koloru podobnego do ugotowanego homara są też nazywane lobster mushrooms. W Ameryce Północnej jest to grzyb handlowy.

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypomyces, Hypocreaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1822 r. Lewis David von Schweinitz nadając mu nazwę Sphaeria lactifluorum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1860 r. Louis René Tulasne i Charles Tulasne[1].

Synonimy[2]:

  • Hypolyssus lactifluorum (Schwein.) Kuntze 1898
  • Sphaeria lactifluorum Schwein. 1822

Nazwę polską zarekomendowała w 2021 r. Komisja ds. Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym[3].

Cechy

[edytuj | edytuj kod]
Cechy makroskopowe

Podgrzybnica gołąbkowa pokrywa swoją grzybnią owocniki gołąbków i mleczajów, tworząc na nich twardą, podobną do pleśni warstwę. Jej strzępki nadają im barwę od jasnopomarańczowej do czerwono-fioletowej[4]. Miąższ grzyba pozostaje biały. Charakterystyczne są fałdki na spodniej stronie kapelusza, będące pozostałościami blaszek, oraz nieregularny kształt kapelusza i trzonu. Naturalnie gorzki Russula brevipes staje się po infekcji przez podgrzybnicę gołąbkową atrakcyjnym grzybem jadalnym o przyjemnej konsystencji, zachęcającym aromacie i dobrym smaku[5].

Regularnie rozłożone perytecja wyglądają jak ciemniejsze punkty na zainfekowanym kapeluszu grzyba-gospodarza. Perytecja mają kształt od jajowatego do gruszkowatego, osiągają rozmiar 400–600 × 200–450 mikrometrów, zabarwione są ciemniej niż otaczające je subikulum[4].

Cechy mikroskopowe

Długie cylindryczne worki grzyba mają przeciętnie rozmiar 200–260 × 5–10 mikrometrów, a askospory 35–50 × 4–5 mikrometrów. Są one wyraźnie brodawkowane, wrzecionowate i zawsze składają się z dwóch komórek. Zarówno perytecja, jak też strzępki przyjmują pod działaniem KOH kolor ciemnoczerwony do czarno-fioletowego[4].

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Grzyb nagrzybny pasożyt. Podgrzybnica gołąbkowa infekuje gołąbki Russula sect. Plorantes, szczególnie Russula brevipes i białe mleczaje Lactarius sect. Albati, takie jak mleczaj biel (Lactarius piperatus)[5]. Niektórzy autorzy opracowań powątpiewają jednak w tak wąską specjalizację w doborze gospodarza[6].

Badania nad przebiegiem infekcji Russula brevipes wykazały, że DNA pasożytniczego Hypomyces lactifluorum jest obecne i dość równo rozłożone w całym owocniku gospodarza, choć pomarańczowe zabarwienie widoczne jest tylko na powierzchni jego kapelusza a miąższ nie wykazuje wyraźnie widocznych objawów infekcji. DNA gospodarza jest również obecne, choć jego ilość maleje na krawędziach przekroju owocnika. Co więcej, ilość tego DNA szybko spada także w miarę upływu czasu i postępu procesu opanowywania organizmu gospodarza przez pasożyta. Również obecność specyficznych metabolitów zmienia się w wyniku infekcji: naturalnie występujące w Russula brevipes związki terpenowe w ogóle nie są wykrywane w grzybie zainfekowanym, ubywa także związków fenolowych. Bardzo rośnie za to ilość kwasów tłuszczowych, często występujących w grzybach jadalnych. Jak konkludują autorzy, we w pełni spasożytowanym organizmie gospodarza pozostają go w istocie tylko śladowe ilości[5].

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Grzyb występuje wyłącznie w Ameryce Północnej, przy czym w Kanadzie w prowincjach Manitoba, Nowy Brunszwik, Nowa Szkocja, Ontario, Wyspa Księcia Edwarda i Quebec, w USA na wschód od Missisipi oraz w stanach Arizona, Kolorado, Idaho, Iowa, Kansas, Missouri, Nowy Meksyk Oregon, Teksas, Waszyngton oraz Dakota Północna. W Meksyku występuje w prowincjach Chiapas, Chihuahua, mieście Meksyk, Durango, Guerrero, Hidalgo, Jalisco, Morelos, Nuevo León, Puebla i Veracruz. Rośnie także w Gwatemali[4].

Znaczenie gospodarcze

[edytuj | edytuj kod]

Podgrzybnica gołąbkowa jest cenionym grzybem jadalnym oraz obiektem handlu w Meksyku pod nazwami „trompa de puerco”[7] i „enchilado”[8], w Gwatemali pod nazwą „trompa de coche”[9], a pod nazwą „lobster mushroom” w USA[10][11] i Kanadzie[12]. Żadne z powyższych źródeł nie wskazuje na zbieranie i handel niezainfekowanymi grzybami z gatunków porażanych przezeń. Angielskojęzyczna nazwa pochodzi od koloru grzyba, który kojarzy się z ugotowanym homarem, a także smaku i aromatu owoców morza, które wykazują po przyrządzeniu[13][14].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2018-09-03].
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2018-09-03].
  3. ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-19].
  4. ↑ a b c d Clark T. Rogerson, Gary J. Samuels, Agaricicolous Species of Hypomyces, „Mycologia”, 86 (6), 1994, s. 839–866, DOI: 10.2307/3760597, JSTOR: 3760597.
  5. ↑ a b c Genevieve Laperriere, Isabel Desgagné-Penix, Hugo Germain, DNA distribution pattern and metabolite profile of wild edible lobster mushroom (Hypomyces lactifluorum/Russula brevipes), „Genome”, 61 (5), 2018, s. 329–336.
  6. ↑ Michael Kuo, Hypomyces lactifluorum: The lobster mushroom [online], portal MushroomExpert.com [dostęp 2018-09-12].
  7. ↑ B. Farfán-Heredia, A. Casas, A.I. Moreno-Calles, E. García-Frapolli i inni. Ethnoecology of the interchange of wild and weedy plants and mushrooms in Phurépecha markets of Mexico: economic motives of biotic resources management. „Journal of ethnobiology and ethnomedicine”. 14 (1), s. 5, 2018. DOI: 10.1186/s13002-018-0205-z. 
  8. ↑ Rural management and marketing of wild edible mushrooms in Mexico, [w:] E. Pellicer-González i inni, Proceed. IV International Conference on Mushroom Biology and Mushroom Products, Cuernavaca, Mexico, 2002, s. 433–443, ISBN 968-878-105-3.
  9. ↑ Yvonne Sommerkamp Steiger, Hongos comestibles en los mercados de Guatemala, Universidad de San Carlos de Guatemala, 1991, s. 23, 37.
  10. ↑ GUIDANCE DOCUMENT: Food and Consumer Safety Section: Wild mushrooms [online], Montana Department of Public Health and Human Services Public Health & Safety Division, 2017 [dostęp 2018-08-11] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-12].
  11. ↑ Regulations for Specific Products: Selling Mushrooms [online], Washington State Department of Agriculture, 2017 [dostęp 2018-08-11].
  12. ↑ Commercially Important Wild Mushrooms and Fungi of British Columbia: What the Buyers Are Buying [online], British Columbia Ministry of Forests, 2003 [dostęp 2018-08-11].
  13. ↑ Langdon Cook, Lobster mushroom [online], Seattle Magazine [dostęp 2018-08-12].
  14. ↑ Fil Tkaczyk, Lobster mushroom [online], Alderleaf Wilderness College: Nature & Wilderness Survival School [dostęp 2018-08-12].