Pomrowik mały

Pomrowik mały
	Deroceras laeve
	(Müller, 1774)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	mięczaki
Gromada	ślimaki
Podgromada	Heterobranchia
Rząd	trzonkooczne
Rodzina	pomrowikowate
Podrodzina	Agriolimacinae
Rodzaj	Deroceras
Gatunek	pomrowik mały
Synonimy
	Agriolimax (Hydrolimax) laevis (O.F. Müller, 1774); Agriolimax argentinus (Strobel, 1874); Agriolimax berendti (Strebel & Pfeffer, 1880); Agriolimax berendti var. pictus Cockerell, 1897; Agriolimax bevenoti Collinge, 1897; Agriolimax campestris (A. Binney, 1842); Agriolimax campestris var. plumbeus Sterki, 1907; Agriolimax campestris var. zonatipes Cockerell, 1892; Agriolimax globosus Collinge, 1896; Agriolimax guatemalensis (Crosse & P. Fischer, 1870); Agriolimax guatemalensis motaguensis Cockerell, 1914; Agriolimax hemphilli (W.G. Binney, 1890); Agriolimax hemphilli ashmuni Pilsbry & Vanatta, 1910; Agriolimax hyperboreus (Westerlund, 1876); Agriolimax lacustris Lessona & Pollonera, 1882; Agriolimax laevis (O. F. Müller, 1774); Agriolimax laevis campestris (A. Binney, 1842); Agriolimax laevis campestris f. nigrescens Cockerell, 1893; Agriolimax laevis var. perversus Simroth, 1902; Agriolimax laevis var. piceus Novak, 1914; Agriolimax meridionalis (Doering, 1875); Agriolimax montanus (Ingersoll, 1875); Agriolimax montanus f. intermedius Cockerell, 1888; Agriolimax montanus f. tristis Cockerell, 1888; Agriolimax montanus f. typicus Cockerell, 1888; Agriolimax pellucidus D.-N. Chen & J.-X. Gao, 1979; Agriolimax perkinsi Collinge, 1896; Agriolimax pseudodioicus Velichkovskiy, 1910; Agriolimax renschi H. Wagner, 1934; Agriolimax schulzi Tzvetkov, 1940; Deroceras (Deroceras) laeve (O.F. Müller, 1774); Deroceras globosum (Collinge, 1896); Deroceras gracilis (Rafinesque, 1820); Deroceras hesperium Pilsbry, 1944; Deroceras hyperboreum (Westerlund, 1876); Deroceras laeve andecola (A. d'Orbigny, 1837); Deroceras monentolophus Pilsbry, 1944; Deroceras schulzi (Tsvetkov, 1940); Krynickia americana Tate, 1870; Krynickillus (Malino) brunneus Mabille, 1868; Krynickillus mentonicus (G. Nevill, 1880); Limax (Agriolimax) meridionalis Doering, 1875; Limax (Agriolimax) rarotonganus Heynemann, 1871; Limax (Eulimax) campestris A. Binney, 1842; Limax (Eulimax) campestris var. occidentalis J.G. Cooper, 1872; Limax (Krynickia) semitectus Mörch, 1857; Limax (Krynickillus) mentonicus G. Nevill, 1880; Limax (Malacolimax) brasilianus C. Semper, 1873; Limax (Megapelta) semitectus Mörch, 1857; Limax andecolus A. d'Orbigny, 1837; Limax araneus Gassies, 1867; Limax argentinus Strobel, 1874; Limax berendti Strebel & G. Pfeffer, 1880; Limax brasiliensis C. Semper, 1873; Limax brunnaeus Draparnaud, 1801; Limax campestris A. Binney, 1842; Limax castaneus Ingersoll, 1875; Limax gracilis Rafinesque, 1820; Limax guatemalensis Crosse & P. Fischer, 1870; Limax hemphili W.G. Binney, 1890; Limax hemphilli W.G. Binney, 1890; Limax hyperboreus Westerlund, 1876; Limax ingersolli W.G. Binney, 1875; Limax jalapensis Strebel & G. Pfeffer, 1880; Limax laevis O.F. Müller, 1774; Limax laevis var. americana Ihering, 1885; Limax montanus Ingersoll, 1875; Limax mouensis Gassies, 1871; Limax parvulus Normand, 1852; Limax queenslandicus Hedley, 1888; Limax rarotonganus Heynemann, 1871; Limax stenurus Strebel & G. Pfeffer, 1880; Limax valdivianus R.A. Philippi, 1858; Limax weinlandi Heynemann, 1863; Milax gracilis (Rafinesque, 1820); Philomycus fuscus Rafinesque, 1820; Philomycus oxyurus Rafinesque, 1820;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pomrowik mały^[1] (Deroceras laeve) – gatunek lądowego ślimaka z rzędu trzonkoocznych i rodziny pomrowikowatych. Pierwotnie holarktyczny, ale współcześnie jest kosmopolitą, w środowiskach synantropijnych występującym na całym świecie. Skrajnie wilgociolubny, wytrzymujący okresowe zalewanie. Notowany jako szkodnik upraw, głównie szklarniowych.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1774 roku przez Ottona Friedricha Müllera pod nazwą Limax laevis^[2]^[3]^[4]. Jako miejsce typowe wskazano Frideriksdal koło Kopenhagi w Danii^[4]^[3].

Morfologia

Ślimak o ciele długości do 25 mm (zwykle mniej), niemal walcowatym, prawie równoległobocznym, u tylnego końca nagle zwężonym. Ubarwienie miewa głównie od brązowego przez kawowe po niemal czarne (u okazów zakonserwowanych szarzejące), pozornie jednolite, jednak w powiększeniu przynajmniej na płaszczu ciemniej plamkowane; podeszwa ma szare lub brudnokremowe z ciemniejszymi kropkami zabarwienie brzegów i ciemnoprzezroczysty środek, a głowa wraz z czułkami są czarniawe^[3]^[1].

Płaszcz zajmuje połowę długości ciała^[3]^[1]. Listwa grzbietowa (kil) jest słabo wysklepiona^[3] i niemal niewidoczna^[3]^[1]. Skóra jest szklista, u osobników żywych o wyraźnych zmarszczkach, których między położonym zaśrodkowo otworem oddechowym a linią środkową grzbietu mieści się od 10 do 14, u osobników zakonserwowanych bez zmarszczek. Wydzielany śluz jest mocno wodnisty i bezbarwny^[3]^[1].

Tarka ma od 84 do 108 szeregów płytek (zębów). W każdym szeregu znajduje się jedna płytka środkowa, od 12 do 13 par płytek bocznych i od 24 do 29 par płytek marginalnych. Zredukowana muszla o nukleusie umieszczonym w tyle i z lewej strony całkowicie skryta jest w zamkniętej jamie. Jelito robi dwie duże pętle. Nie występuje jelito ślepe ani rozszerzenie rektum. W pobliżu drugiej pętli jelita leży brązowy, zakryty płatami wątrobotrzustki gruczoł obojnaczy. Zaokrąglona do owalnej spermateka ma czasem dłuższy od zbiornika kanał. Trochę węższy i dłuższy od atrium jajowód ma postać grubej rury, często o lekko sfałdowanej powierzchni. Osobniki eufalliczne mają silnie wydłużone, robakowate, poskręcane prącie z rozszerzoną i zaopatrzoną w brodawkowaty stymulator częścią przednią oraz walcowatą, często spiralną częścią tylną, cienki i uchodzący w ⅔ prącia nasieniowód oraz cienki i zaczepiający się bocznie w połowie prącia mięsień wciągacz. Osobniki hemifalliczne mają prącie zredukowane – np. skrócone i pozbawione gruczołu penialnego, o nasieniowodzie otwartym szczytowo czy też zredukowane do bocznego nabrzmienia w atrium, na którym otwiera się nasieniowód i do którego zaczepia się uwsteczniony wciągacz. Osobniki afalliczne mają prącie z przydatkami zanikłe całkowicie, a nasieniowód zakończony ślepo. Afalliczność jest u tego gatunku na tyle powszechna, że znane są populacje złożone wyłącznie z takich osobników^[3].

Biologia i ekologia

Mięczak lądowy, rozmieszczony od nizin po góry, w Alpach dochodzący do 2300 m n.p.m., w górach polskich do około 1000 m n.p.m.^[3] Wymaga siedlisk o bardzo dużej wilgotności podłoża i powietrza (gatunek skrajnie higrofilny)^[3]^[1]. Najczęstszy jest nad jeziorami, stawami i potokami, w rowach, podmokłych olsach, na mokrych łąkach i w cieplarniach (gatunek synantropijny). Znosi okresowe zalewanie wodą, szczególnie dobrze przy niższej temperaturze. Bytuje wśród detrytusu, mokrej lub zalanej ściółki, pod podciekającymi wodą kawałkami drewna, bryłami gleby, płatami darni i wśród roślinności. Jest fitofagiem żerującym na różnych roślinach^[3].

Cykl życiowy jest krótki^[3]^[1]. W sprzyjających warunkach dojrzałość rozrodcza osiągana jest już po 36 dniach od wylęgu^[1]. Do rozmnażania przystępować może o dowolnej porze roku^[3], a w warunkach szklarniowych rozmnaża się przez cały rok^[1]. Ma zdolność do samozapłodnienia, która wykorzystywana jest powszechnie, zwłaszcza w populacjach afallicznych^[3]. Ślimak dożywa około jednego roku i składa w ciągu życia średnio 163,8 sztuk jaj. Są one bezbarwne, owalne, wielkości 2,3×1,8 mm, umieszczane w złogach liczących od 2 do 16 (zwykle jednak nie więcej niż 8) sztuk. Czas inkubacji w temperaturze 18–16 °C wynosi 16 dni^[1].

Rozprzestrzenienie

Rodzimy zasięg gatunku obejmuje niemal całą Holarktykę. Współcześnie jest jednak gatunkiem kosmopolitycznym, rozwleczonym przez człowieka po różnych częściach świata^[1]^[3], w tym do neotropikalnej Ameryki Północnej, Ameryki Południowej, krainy afrotropikalnej, orientalnej części Azji i na niektóre wyspy pacyficzne^[2]. Jako synantrop obecny jest od strefy tropikalnej po okołobiegunową^[1]^[3].

Znaczenie gospodarcze

Ślimak ten w warunkach środkowoeuropejskich notowany jest jako szkodnik głównie doniczkowych i ciętych roślin ozdobnych uprawianych w szklarniach i pod osłonami. Uszkadza także rośliny ogrodowe i polne^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m JanJ. Kozłowski JanJ., Ślimaki nagie w uprawach. Klucz do identyfikacji. Metody zwalczania, Poznań: Instytut Ochrony Roślin. Państwowy Istytut Badawczy, 2010, ISBN 978-83-89867-45-2 .
↑ ^a ^b Deroceras laeve (O.F. Müller, 1774), [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-11-03] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p AndrzejA. Wiktor AndrzejA., Limacoidea et Zonitoidea Nuda. Ślimaki pomrowiokształtne (Gastropoda: Stylommatophora), A.A. Riedel (red.), „Fauna Polski”, Polska Akademia Nauk. Instytut Zoologii., 12, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 100–114, ISBN 83-01-08266-6, ISSN 0303-4909 .
↑ ^a ^b O.F. Müller: Vermium terrestrium et fluviatilium, seu animalium infusorium, Helminthicorum, et testaceorum, non marinorum, succincta historia. Vol 2. Havniae et Lipsiae: Heineck et Faber, ex officina Molleriana, 1774.

[Kozłowski-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m JanJ. Kozłowski JanJ., Ślimaki nagie w uprawach. Klucz do identyfikacji. Metody zwalczania, Poznań: Instytut Ochrony Roślin. Państwowy Istytut Badawczy, 2010, ISBN 978-83-89867-45-2 .

[mb-2] Deroceras laeve (O.F. Müller, 1774), [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-11-03] (ang.).

[Wiktor-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p AndrzejA. Wiktor AndrzejA., Limacoidea et Zonitoidea Nuda. Ślimaki pomrowiokształtne (Gastropoda: Stylommatophora), A.A. Riedel (red.), „Fauna Polski”, Polska Akademia Nauk. Instytut Zoologii., 12, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 100–114, ISBN 83-01-08266-6, ISSN 0303-4909 .

[Muller-4] O.F. Müller: Vermium terrestrium et fluviatilium, seu animalium infusorium, Helminthicorum, et testaceorum, non marinorum, succincta historia. Vol 2. Havniae et Lipsiae: Heineck et Faber, ex officina Molleriana, 1774.

[1]

[2]

[3]

[4]