Poskocz
| Eresus | |||
| Walckenaer, 1805 | |||
 Samiec poskocza krasnego | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
poskocz | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Aranea cinnaberina Olivier, 1789 | |||
| Synonimy | |||
| |||
Poskocz[1] (Eresus) – rodzaj pająków z rodziny poskoczowatych. Obejmuje 21 opisanych gatunków. Zamieszkują krainę palearktyczną.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Pająki pokrojem przywodzące na myśl skakunowate. Karapaks ma część głowową dłuższą niż szerszą, u samców nienachodzącą ku tyłowi na część tułowiową, a u samic tylko umiarkowanie wyniesioną. Boki kapturka nadustkowego schodzą się pod wyraźnie ostrym kątem[2].
Samce większości gatunków są jaskrawo ubarwione i od innych przedstawicieli poskoczowatych odróżniają się wierzchem opistosomy (odwłoka) czerwonym z dwoma lub trzema parami czarnych kropek. Samce mające opistosomę całą czarną odróżnić można od innych poskoczowatych po wyraźnym wcięciu konduktora w bulbusie nogogłaszczków. Od rodzaju Loureedia samce poskoczy różnią się ponadto brakiem rozdwojonego wyrostka na konduktorze, a od rodzajów Gandanameno i Dresserus embolusem okrążającym dystalną, a nie brzuszną część nogogłaszczka[2].
Samice są zwykle monotonnie ubarwione. Samice poskocza tytana odróżnić można od Gandanameno i Dresserus po bardziej z tyłu umieszczonych oczach pary tylno-bocznej, a od innych rodzajów poskoczowatych po otworach kopulacyjnych rozdzielonych szerokim rejonem owłosionego oskórka. Samice pozostałych poskoczy odróżnić można od Paradonea variegata po ciemniejszym ubarwieniu i mniejszej różnicy rozmiarów oczu par przednio- i tylno-środkowej, a od pozostałych poskoczowatych po dużych, bulwiasto rozdętych główkach spermatek[2].
Ekologia i występowanie
[edytuj | edytuj kod]Pająki te zamieszkują stanowiska ciepłe, suche i zwykle otwarte[2]; rzadko podawane są z prześwietlonych lasów, zagajników czy zarośli i przypuszcza się, że w takich miejscach znajdowane są populacje zanikające w wyniku zarastania siedliska[3]. Wiele gatunków wykopuje pionowe norki wyściełane przędzą, z otworem osłoniętym płachtowatą pajęczyną zamaskowaną cząstkami podłoża i z promieniście rozchodzącymi się nićmi sygnałowymi, podczas gdy inne umieszczają rurkowate oprzędy bezpośrednio pod kamieniami lub na nich[2].
Przedstawiciele rodzaju ograniczeni są do krainy palearktycznej. Występują w Makaronezji, kontynentalnej Afryce Północnej, Europie i umiarkowanej strefie Azji, na wschód docierając do dalekowschodniej Rosji i Półwyspu Koreańskiego[4][2]. Z Polski stwierdzono tylko poskocza krasnego[3], którego objęty tam jest częściową ochroną gatunkową[5], ale prawdopodobne jest występowanie w tym kraju również poskocza obrączkowanego[3].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj ten wprowadzony został w 1805 roku przez Charlesa A. Walckenaera[6][4]. Według wyników molekularnej analizy filogenetycznej Jeremiego A. Millera i innych z 2012 roku zajmuje on pozycję siostrzaną względem rodzaju Adonea, tworząc z nim klad siostrzany dla kladu obejmującego rodzaje Loureedia i Dorceus[2].
Omawiany rodzaj obejmuje 21 opisanych gatunków[4]:
- Eresus adaleari Zamani et Szűts, 2020
- Eresus albopictus Simon, 1873 – poskocz białoznaczny
- Eresus bifasciatus Ermolajev, 1937
- Eresus crassitibialis Wunderlich, 1987
- Eresus elhennawyi Řezáč, Vaněk et Střeštík, 2023
- Eresus granosus Simon, 1895
- Eresus hermani Kovács et al., 2015
- Eresus kollari Rossi, 1846 – poskocz krasny
- Eresus lavrosiae Mcheidze, 1997
- Eresus lishizheni Lin, Marusik et Li, 2021
- Eresus moravicus Řezáč, 2008
- Eresus pharaonis Walckenaer, 1837
- Eresus robustus Franganillo, 1918
- Eresus rotundiceps Simon, 1873
- Eresus ruficapillus C.L. Koch, 1846 – poskocz kruczy
- Eresus sandaliatus (Martini et Goeze, 1778) – poskocz obrączkowany
- Eresus sedilloti Simon, 1881
- Eresus solitarius Simon, 1873 – poskocz matador
- Eresus tristis Kroneberg, 1875
- Eresus walckenaeri Brullé, 1832 – poskocz tytan
- Eresus yukuni Lin et Li, 2022
Według części taksonomów odrębnymi gatunkami przypuszczalnie są także Eresus tricolor i Eresus ignicomis, które traktuje się współcześnie jako podgatunki poskocza krasnego[7][4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Eresidae – Świat. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-11-11].
- ↑ a b c d e f g Miller, Jeremy A.; Griswold, Charles E.; Scharff, Nikolaj; Řezáč, Milan; Szűts, Tamás; Marhabaie, Mohammad. The velvet spiders: an atlas of the Eresidae (Arachnida, Araneae). „ZooKeys”. 195, s. 1–144, 2012. DOI: 10.3897/zookeys.195.2342. ISSN 1313-2989.
- ↑ a b c Katarzyna Barańska, Andrzej Gabiński, Karolina Banaszak. Nowe stanowisko poskocza krasnego Eresus kollari Rossi, 1846 w Polsce Północnej (rezerwat Biała Góra, woj. pomorskie). „Przegląd Przyrodniczy”. 30 (3), s. 102-105, 2019.
- ↑ a b c d Gen. Eresus Walckenaer, 1805. [w:] World Spider Catalog [on-line]. [dostęp 2024-11-11].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16]..
- ↑ C.A. Walckenaer: Tableau des aranéides ou caractères essentiels des tribus, genres, familles et races que renferme le genre Aranea de Linné, avec la désignation des espèces comprises dans chacune de ces divisions. 1805.
- ↑ Řezáč, M.; Pekár, S.; Johannesen, J.. Taxonomic review and phylogenetic analysis of central European Eresus species (Araneae: Eresidae). „Zoologica Scripta”. 37 (3), s. 263–287, 2008. DOI: 10.1111/j.1463-6409.2008.00328.x.