Powstanie wielkopolskie (1846)

Powstanie wielkopolskie 1846 roku – powstanie przeciwko Królestwu Pruskiemu, które wybuchło w Poznaniu i podpoznańskiej wsi Górczyn (obecnie w granicach miasta). Miało ono charakter demokratyczny i nie dążyło do odtworzenia rzeczypospolitej szlacheckiej, ale powstania nowego państwa polskiego.

Historia

W 1846 r. grupa spiskowców planowała jednoczesny wybuch powstania we wszystkich trzech zaborach, jednak plany zostały wykryte, a przywódców aresztowano w nocy z 21 na 22 lutego 1846. Aresztowano również, dzięki zeznaniom Henryka Ponińskiego, przywódców wielkopolskich – Karola Libelta i Ludwika Mierosławskiego (ten ostatni miał być dyktatorem całego powstania) i osadzono ich w poznańskiej cytadeli. Mimo to w Poznaniu i okolicach doszło 4 marca do walk. Oddział z Kórnika pod dowództwem leśniczego Trąmpczyńskiego wsparty przez rewolucyjnie nastawioną przez wcześniejsze akcje Mierosławskiego biedotę Poznania miał zaatakować cytadelę i uwolnić przywódców. Władze jednak dowiedziały się o planowanym szturmie i zatrzymały powstańców podczas bitwy na Moście Chwaliszewskim.

Inna grupa powstańców – kosynierzy dowodzeni przez Macieja Palacza – opanowała Górczyn i oczekiwała polecenia ataku na miasto. Rozkaz jednak nigdy nie nadszedł, a powstańcy zostali aresztowani przez wojska pruskie.

Towarzystwo Ludwika Mierosławskiego przygotowywało również powstanie na Kaszubach i Kociewiu, którego dowództwo objął Florian Ceynowa. Po nieudanym ataku na garnizon pruski w Starogardzie Gdańskim, jaki miał miejsce z 21 na 22 lutego 1846, aresztowano Ceynowę i skazano na karę śmierci, zamieniając ją później na dożywocie, któremu dała kres berlińska rewolucja marcowa roku 1848.

Większe powodzenie odniosło powstanie w zachodniej Galicji (lecz tylko chwilowo), gdzie władze austriackie nie aresztowały spiskowców, licząc, że rozruchy pozwolą im zlikwidować Rzeczpospolitą Krakowską.

Znani powstańcy

Zobacz też

Rozruchy głodowe w Poznaniu (1847)

Bibliografia

Jerzy Topolski, Lech Trzeciakowski (red.), Dzieje Poznania, tom II cz. 1 1793–1918, Warszawa-Poznań 1994, Państwowe Wydawnictwo Naukowe ISBN 83-01-11393-6.

Księstwo/Królestwo Polskie (do 1138)	Powstanie ludowe (1038)
Rzeczpospolita Obojga Narodów	Powstanie chłopskie na Podhalu (1630–1633) Powstanie chłopskie pod wodzą Kostki-Napierskiego (1651) Powstanie chłopskie w lądzkich dobrach cystersów (1651) Powstanie chłopskie na Podhalu (1669–1670) Konfederacja barska (1768–1772) Powstanie szawelskie (1769) Insurekcja kościuszkowska (1794) Insurekcja warszawska (1794) Insurekcja wileńska (1794) Powstanie kurlandzkie (1794) Powstanie wielkopolskie (1794)
Okres rozbiorowy	Insurekcja Deniski (1797) Powstanie wielkopolskie (1806) Powstanie w Galicji (1809) Powstanie listopadowe (1830–1831) Powstanie wielkopolskie (1846) Powstanie chochołowskie (1846) Powstanie krakowskie (1846) Rabacja chłopska (1846) Powstanie wielkopolskie (1848) Powstanie styczniowe (1863–1864) Powstanie zabajkalskie (1866) Rewolucja 1905–1907 Powstanie łódzkie (1905)
II Rzeczpospolita	Powstanie wielkopolskie (1918) Powstanie zamojskie (1918) Powstanie oleskie (1919) Powstanie sejneńskie (1919) Powstania śląskie (1919–1921) I powstanie śląskie (1919) II powstanie śląskie (1920) III powstanie śląskie (1921) Powstanie leskie (1932)
Okres II wojny światowej	Powstanie czortkowskie (1940) Powstanie zamojskie (1942–1944) Powstanie w getcie warszawskim (1943) Powstanie iwienieckie (1943) Powstanie w Treblince (1943) Powstanie w Sobiborze (1943) Powstanie w getcie białostockim (1943) Akcja „Burza” (1944) Powstanie warszawskie (1944) Powstanie Sonderkommando w KL Auschwitz II-Birkenau (1944)