Predator (franczyza)

Logo serii filmów o Predatorze

Postać Predatora

Zobacz multimedia związane z tematem: seria filmów o Predatorze

Predator (pol. Drapieżnik) – amerykańska franczyza oparta na serii filmów science fiction. Została zapoczątkowana przez film Predator z 1987 w reżyserii Johna McTiernana z Arnoldem Schwarzeneggerem w roli głównej^[1].

Po sukcesie filmu McTiernana w 1990 nakręcono sequel, Predator 2 z Danny Gloverem, który nie odniósł takiego sukcesu jak pierwsza część. Po kilkunastu latach zrealizowano dwa filmy w formule crossover, krzyżujące wątki z filmami z serii Obcy, a następnie po 20 latach od Predatora 2 rozpoczęto realizację kolejnych sequeli^[1]. Na serię składają się również powieści, komiksy i gry komputerowe.

Szacuje się, że filmy z serii przyniosły dochód w wysokości ponad 740 mln dolarów przy poniesionych nakładach rzędu 291 mln dolarów^[2].

Fabuła

Seria opowiada o konfrontacji ludzi z tytułowymi Predatorami, rasą kosmicznych wojowników, zwanych Yautja, dla których polowanie jest sensem życia. Myśliwi traktują inne rasy w kosmosie jak zwierzynę łowną, są bardzo silni i odporni, dysponują zaawansowanym uzbrojeniem i technikami maskującymi. Akcja większości filmów rozgrywa się w czasach współczesnych, na Ziemi. Tylko Prey opowiada o wydarzeniach sprzed 300 lat, zaś akcja Predators rozgrywa się na nieznanej planecie^[1].

Filmy w cyklu

• Predator (1989) reż. John McTiernan^[3]
• Predator 2 (1990) reż. Stephen Hopkins^[4]
• Predators (2010) reż. Nimród Antal^[5]
• Predator (The Predator, 2018) reż. Shane Black^[6]
• Prey (2022) reż. Dan Trachtenberg^[7]

Filmy crossover

• Obcy kontra Predator (Alien versus Predator, 2004) reż. Paul W.S. Anderson^[8]
• Obcy kontra Predator 2 (Aliens vs Predator: Requiem, 2007) reż. Colin Strause i Greg Strause^[9]

Pozostałe media

Krótkie filmy

• Moments of Extraction i Crucified (19 października 2010), dwa krótkometrażowe filmy dodane do edycji DVD i Blu-ray filmu Predators^[10],
• Predator vs. Colonial Marines (25 lutego 2016, reż. Julian Higgins wg scenariusza Petera Weidmana) krótki film VR 360° wydany przez firmę Loot Crate, w którym oddział marines szturmuje magazyn firmy Weyland-Yutani, gdzie spotyka Predatora^[11],
• The Predator Holiday Special (18 grudnia 2018), krótki film dodany do edycji na DVD, Blu-ray i 4K Ultra HD filmu The Predator, w którym Święty Mikołaj, jego elfy i renifery spotykają Predatorów na biegunie północnym^[12].

Książki (wybór)

nowelizacje

• Paul Monette Predator (1987)
• Simon Hawke Predator 2 (1990)
• James A. Moore(inne języki) The Predator: Hunters And Hunted Official Movie Prequel (2018)
• Christopher Golden(inne języki), Mark Morris The Predator (2018)

samodzielne powieści

• Nathan Archer Predator: Concrete Jungle (1995)
• Nathan Archer Predator: Cold War (1997)
• Sandy Schofield Predator: Big Game (1999)
• John Shirley(inne języki) Predator: Forever Midnight (2006)
• Michael Jan Friedman Predator: Flesh and Blood (2007)
• Steve Perry Predator: Turnabout (2008)
• Jeff VanderMeer Predator: South China Sea (2008)
• Tim Lebbon Predator: Incursion (2015)
• James A. Moore The Predator: Hunters and Hunted (2018)
• James A. Moore Predator: Stalking Shadows (2020)

Komiksy

Dark Horse Comics (serie)^[13]

• Predator (1989-1990)
• Predator 2 (1991)
• Predator: Big Game (1991)
• Predator: Cold War (1991)
• Predator: The Bloody Sands of Time (1992)
• Predator: Race War (1993)
• Predator: Bad Blood (1993-1994)
• Predator: Dark River (1996)
• Predator: Kindred (1996-1997)
• Predator: Hell & Hot Water (1997)
• Predator: Primal (1997)
• Predator: Nemesis (1997-1998)
• Predator: Hell Come A-Walkin' (1998)
• Predator: Homeworld (1999)
• Predator: Xenogenesis (1999)
• Predator: Prey to the Heavens (2009-2010)
• Predators (2010)
• Predator: Fire and Stone (2014-2015)
• Predator: Life and Death (2016)
• Predator: Hunters (2017)
• Predator: Hunters II (2018-2019)
• Predator: Hunters III (2020)

Dark Horse Comics (jednotomowe)

• Predator: Invaders from the Fourth Dimension (1994)
• Predator: Jungle Tales (1995)
• Predator: Strange Roux (1996)
• Predator: Captive (1998)
• Predators: Preserve the Game (2010)
• Predators: Movie Adaptation (2010)

Aliens vs Predator

• Aliens vs Predator The Deadliest of The Species (1993, 12 części)
• Aliens vs Predator War (1995, 4 części)
• Aliens vs Predator Duel (1995)
• Aliens vs Predator Eternal (1998, 4 części)
• Aliens vs Predator Xenogenesis (1999)
• Aliens vs Predator vs Terminator (2000, 4 części)
• Aliens vs Predator Thrill of the Hunt (2004)
• Superman-Batman vs Aliens vs Predator (2007, 2 części)
• Aliens vs Predator Civilized Beasts (2008)
• Aliens vs Predator Three World War (2010, 6 części)

inne crossovery

• Batman versus Predator (1992)
• Predator versus Magnus Robot Fighter (1992)
• Batman versus Predator II: Bloodmatch (1994-1995)
• Tarzan versus Predator: At the Earth's Core (1996)
• Predator versus Judge Dredd (1997)
• Batman versus Predator III (1997-1998)
• Superman vs. Predator (2000)
• JLA versus Predator (2001)
• Archie vs. Predator (2015)
• Archie vs. Predator II (2019-2020)

Gry

• Predator (1987-1989)
• Predator 2 (1990-1992)
• Predator (2004)
• Predator: Concrete Jungle (2005)
• Predator: The Duel (2008)
• Predator or Prey (2010)
• Predators (2010)
• Predators: The Great Hunt (2010)
• Predator VR (2018)
• Predator: Hunting Grounds (2020)

crossover

• Alien vs Predator (1993)
• Alien vs Predator: The Last of His Clan (1993)
• Alien vs. Predator (1994)
• Aliens versus Predator (1999)
• Aliens versus Predator 2 (2002)
• Aliens versus Predator 2: Primal Hunt (2002)
• Aliens versus Predator: Extinction (2003)
• Alien vs. Predator (2004)
• Alien vs. Predator 3D (2005)
• Aliens vs. Predator: Requiem (2007)
• AVP: PredAlien Builder and Game (2007)
• AvP: VU (2007)
• AVPR: Combat Evolved (2007)
• Alien vs. Predator 2 2D: Requiem (2007)
• CR: Alien vs. Predator (2007)
• Aliens vs. Predator (2010)

Pinball

• Sci-Fi Pinball (1999)^[14]
• Alien vs. Predator (2016)^[15]

Gry planszowe

• Legendary Encounters: A Predator Deck Building Game (2015)^[16]

Nagrody

Predator z 1987 zdobył 3 nagrody, w tym Nagrodę Saturn (1988) dla Alana Silvestriego za najlepszą muzykę; był ponadto nominowany do Oscara w kategorii najlepsze efekty specjalne i do nagrody Hugo w kategorii najlepsza prezentacja dramatyczna w 1988^[17]. Kolejne filmy zdobyły pojedyncze niszowe nagrody.

Kontekst kulturowy

Podobnie jak w serii filmów Obcy także w filmach crossover statki kosmiczne noszą nazwy wzięte z prozy Josepha Conrada^[18][19]:

• Obcy kontra Predator – statek „USS Marlow” to nazwa wzięta od nazwiska narratora występującego w kilku powieściach Conrada,
• Obcy kontra Predator 2 – statek „USS Verloc” to nawiązanie do bohatera powieści Tajny agent.

Zobacz też

• Terminator (franczyza)

Przypisy

1. Richard Fink: The Predator Movies in Order: How to Watch Chronologically and by Release Date. movieweb.com, 2022-04-05. [dostęp 2022-08-03]. (ang.).
2. Box Office History for Predator Movies. the-numbers.com. [dostęp 2022-08-02]. (ang.).
3. Predator w bazie IMDb (ang.)
4. Predator 2 w bazie IMDb (ang.)
5. Predators w bazie IMDb (ang.)
6. Predator w bazie IMDb (ang.)
7. Predator: Prey w bazie IMDb (ang.)
8. Obcy kontra Predator w bazie IMDb (ang.)
9. Obcy kontra Predator 2 w bazie IMDb (ang.)
10. Brian Gallagher: EXCLUSIVE VIDEO: Predators Blu-ray Clip. movieweb.com, 2010-10-27. [dostęp 2022-08-03]. (ang.).
11. Peter Graham: Loot Crate Releases Predator vs. Colonial Marines Themed 360 Video. gmw3.com, 2016-02-26. [dostęp 2022-08-03]. (ang.).
12. John Nguyen: The Predator hunts Santa and his reindeer in upcoming Holiday Special. nerdreactor.com, 2018-12-12. [dostęp 2022-08-03]. (ang.).
13. Search results: "predator". darkhorse.com. [dostęp 2022-08-03]. (ang.).
14. Wes Fenlon: Even naked Jeff Goldblum can't save this 1999 pinball game I bought for $1. pcgamer.com, 2019-10-23. [dostęp 2022-08-03]. (ang.).
15. Aliens vs. Pinball Launches Today!. aliensvspinball.com/, 2016-04-26. [dostęp 2022-08-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-17)]. (ang.).
16. Legendary Encounters: A Predator Deck Building Game Board Game. amazon.com. [dostęp 2022-08-03]. (ang.).
17. Predator Awards. IMDb. [dostęp 2022-08-02]. (ang.).
18. Mikołaj Gliński: Aliens, Madmen & Bob Dylan: How Conrad Sailed his Way into Popular Culture. Culture.pl, 2017-06-29. [dostęp 2020-05-29]. (ang.).
19. G.S. Perno: The Importance of Ship Names in the Alien Films. Cinelinx, 2017-10-05. [dostęp 2020-05-29]. (ang.).