Premier alternatywny

Premier alternatywny^[1]  (hebr. ראש הממשלה החליפי/ראש הממשלה החליפי^[a], Rosz ha-Memszala ha-Chalufi/Rosz ha-Memszala he-Chalifi, dosłownie premier rotacyjny/alternatywny) – izraelski urząd w radzie ministrów utworzony na mocy umowy koalicyjnej pomiędzy Likudem a Niebiesko-Białymi w 2020 roku. W tym samym roku został wpisany do ustawy zasadniczej o rządzie. Urząd ten sprawowany jest przez posła Knesetu desygnowanego na stanowisko premiera w rządzie tymczasowym^[b], w którym ustanowiono rotacyjność urzędu premiera rządu Izraela.

Tło

Po wygranych przez Likud wyborach do Knesetu w 2020 roku toczono rozmowy koalicyjne w celu utworzenia nowego rządu. 20 kwietnia 2020 roku lider Likudu Binjamin Netanjahu i lider Niebiesko-Białych Beni Ganc podpisali porozumienie koalicyjne o utworzeniu rządu jedności narodowej^[2] [3] . Umowa ta wprowadzała rotacyjność pełnienia urzędu Premiera Państwa Izrael. Pierwszy stanowisko premiera miał objąć Netanjahu, a po 18 miesiącach miał go zmienić Ganc^[3] . W umowie rząd ten został określony mianem nadzwyczajnego rządu narodowego^[4].

W tym samym roku Kneset wniósł poprawkę do ustawy zasadniczej o rządzie, w której ustanowiono urząd premiera alternatywnego w rządzie, w którym istnieje rotacja tego urzędu^[4].

Podobny charakter miał trzydziesty szósty rząd Izraela, w którym Naftali Bennett objął, jako pierwszy, urząd premiera, a premierem alternatywnym został Ja’ir Lapid^[5] .

Umocowanie prawne

Poprawka nr 8 ustawy zasadniczej o rządzie ustanawia rząd tymczasowy i stanowisko premiera alternatywnego^[4][6]. Na podstawie poprawki nr 8 rząd tymczasowy jest rządem, którym na zasadzie rotacyjności kieruje na zmianę członek Knesetu, który utworzył ten rząd, i członek Knesetu wyznaczony na stanowisko premiera alternatywnego. Nowe prawo ustanawia także wymóg określenia okresu, po którym dojdzie do rotacji na stanowisku premiera^[6].

Celem ustanowienia tego urzędu była chęć zobligowania bloków tworzących rząd do wzięcia współodpowiedzialności za rządzenie krajem, podejmowanie decyzji, zawieranie kompromisów. Ponadto urząd ten ma zapobiec zdominowaniu rządu przez jedną partię polityczną w rządzie składającym się z kilku formacji^[4].

Lista premierów alternatywnych

Imię i nazwisko		Partia	Okres		Rząd
			od	do
	Beni Ganc	Niebiesko-Biali	17 maja 2020	13 czerwca 2021	35.
	Ja’ir Lapid	Jest Przyszłość	13 czerwca 2021	30 czerwca 2022	36.

Źródło: ממשלות ישראל, Kneset (dostęp: 2022-12-01).

Uwagi

1. Akademia Języka Hebrajskiego uznała za poprawną językowo wersję ראש הממשלה החליפי (Rosz ha-Memszala he-Chalifi). Zob.: חלופי, חליפי, חילופי, Akademia Języka Hebrajskiego.
2. Źródła hebrajskie podają nazwę ממשלת חילופים (Memszelet chilufi), co dosłownie można tłumaczyć jako rząd alternatywny/rotacyjny. Polska nazwa rząd alternatywny użyta za: Zielińska 2020 ↓ .

Przypisy

1. Zielińska 2020 ↓.
2. Hoffman 2020 ↓.
3. Azulaj i Karni 2020 ↓.
4. ממשלת חילופים, „Kneset” [dostęp 2022-12-01] .
5. Azulaj 2021 ↓.
6. חוק-יסוד: הממשלה, „Nevo” [dostęp 2022-12-01] .

Bibliografia

• MoranM. Azulaj MoranM., JuwalJ. Karni JuwalJ., ממשלת נתניהו-גנץ: נחתם ההסכם בין הליכוד וכחול לבן, „Jedi’ot Acharonot”, 20 kwietnia 2020 [dostęp 2022-12-01] .
• MoranM. Azulaj MoranM., המנגנון שאמור לשמור על הממשלה – ולהבטיח את הרוטציה, „Jedi’ot Acharonot”, 8 czerwca 2021 [dostęp 2022-12-01] .
• GilG. Hoffman GilG., The deal is done: Netanyahu, Gantz ink coalition pact, „The Jerusalem Post”, 21 kwietnia 2020 [dostęp 2022-12-01] .
• KarolinaK. Zielińska KarolinaK., Izraelski rząd wielkiej koalicji. Nowe oblicza kryzysu politycznego, „Ośrodek Studiów Wschodnich”, 10 sierpnia 2020 [dostęp 2022-12-01] .