Prinsepia

Prinsepia
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

różowate

Rodzaj

Prinsepia

Nazwa systematyczna
Prinsepia Royle
Ill. Bot. Himalayan Mount. 206. Apr 1835[3]
Typ nomenklatoryczny

Prinsepia utilis Royle[4]

Synonimy
  • Cycnia Griff.
  • Plagiospermum Oliv.
  • Sinoplagiospermum Rauschert[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Prinsepia uniflora

Prinsepia (Prinsepia Royle) – rodzaj roślin z rodziny różowatych. Obejmuje cztery gatunki[3]. Występują one w Azji na obszarze Himalajów w Pakistanie i Indiach poprzez Mjanmę, Chiny po Półwysep Koreański i Kraj Nadmorski w Federacji Rosyjskiej[3]. Rosną w zbiorowiskach zaroślowych i na nagich stokach wzniesień[5].

Z nasion Prinsepia utilis wyrabiany jest olej[5]. Owoce są też jadalne[6]. Bywają uprawiane jako ozdobne.

Nazwa rodzaju utworzona została przez Johna F. Royle'a na cześć jego przyjaciela, sekretarza Royal Asiatic Society – Jamesa Prinsepa (1799–1840)[5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Zwykle niskie krzewy o łukowato przewisających pędach[7][5]. Rzadziej o pędach wyprostowanych[8]. Na pędach występują ciernie. Rdzeń w pędach pusty, z blaszkowatymi przegrodami[8].
Liście
Skrętoległe i sezonowe[5], rozwijające się wcześnie (w połowie kwietnia) i wcześnie opadające (w sierpniu)[6]. Liście wsparte są szydlastymi, drobnymi i szybko opadającymi przylistkami[6][8]. Ogonki są krótkie[8], blaszki przeważnie lancetowate[6], całobrzegie lub drobno piłkowane[8].
Kwiaty
Drobne i bardzo liczne[4], obupłciowe[8]. Krótkoszypułkowe lub siedzące, wyrastają pojedynczo, w pęczkach lub gronach na krótkopędach rozwijających się na ubiegłorocznych pędach. Działki kielicha w liczbie 5, są nierówne i trwałe. Płatki korony zaokrąglone, z krótkim paznokciem u nasady, zwykle białe, ale też kremowe lub żółte. Pręcików 10 lub więcej, na krótkich nitkach. Zalążnia górna, jednokomorowa, z dwoma zalążkami. Szyjka słupka wyrasta z pozycji bocznej, zwieńczona jest główkowatym znamieniem[8].
Owoce
Pestkowce[8], kuliste do eliptycznych, po dojrzeniu czerwone lub fioletowoczarne, na powierzchni woskowane. Miąższ soczysty otacza pojedynczą, twardą pestkę[6][5].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (2001...)[2]

Rodzaj Prinsepia należy do plemienia Osmaronieae Rydberg, podrodziny Spiraeoideae C. Agardh, rodziny różowatych (Rosaceae), zaliczanej do obszernego rzędu różowców (Rosales) i wraz z nim do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych.

Pozycja w systemu Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Rosanae Takht., rząd różowce (Rosales Perleb), podrząd Rosineae Erchb., rodzina różowate (Rosaceae Juss.), rodzaj Prinsepia Royle[9].

Wykaz gatunków[3]

Zastosowanie i uprawa

[edytuj | edytuj kod]

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. Są łatwe w uprawie, nie mają specjalnych wymagań co do gleby, mogą rosnąć zarówno na stanowisku słonecznym, jak i w półcieniu[4]. Rozmnaża się je przez sadzonki, odkłady lub nasiona. Nasiona wymagają przed siewem stratyfikacji w piasku. Młode rośliny przez pierwsze dwa–trzy lata należy chronić przed mrozami w chłodnej szklarni[6].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Prinsepia Royle. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-07].
  4. ↑ a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-01-10].
  5. ↑ a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 271. ISBN 0-333-73003-8.
  6. ↑ a b c d e f Jerzy Hrynkiewicz-Sudnik, Bolesław Sękowski, Mieczysław Wilczkiewicz: Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 341. ISBN 83-01-13434-8.
  7. ↑ Čestmír Böhm, Maciej Zagaja: Encyklopedia ogrodnictwa. Warszawa: Agencja Elipsa, 1993. ISBN 83-85152-39-3.
  8. ↑ a b c d e f g h Gu Cuizhi (Ku Tsue-chih); Bruce Bartholomew: Prinsepia Royle. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-01-07].
  9. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Prinsepia. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-01-22]. (ang.).