Projekt Iceworm
Projekt Iceworm – ściśle tajny program armii Stanów Zjednoczonych z czasów zimnej wojny, którego celem było zbudowanie sieci ukrytych pod pokrywą lodową Grenlandii mobilnych wyrzutni pocisków nuklearnych, które mogłyby przetrwać pierwsze uderzenie podczas wojny jądowej[1].
Aby zbadać wykonalność projektu, w 1959 roku rozpoczęto budowę pilotażowego kompleksu Camp Century, który oficjalnie miał pełnić funkcje naukowe[2].
Szczegóły projektu przez dziesięciolecia były utajnione, po raz pierwszy ujrzały światło dzienne w styczniu 1995 r. podczas dochodzenia prowadzonego przez Duński Instytut Polityki Zagranicznej (DUPI) w sprawie historii użycia i przechowywania broni jądrowej na Grenlandii[3].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Aby przetestować wykonalność technik budowlanych, w 1959 r. wojsko amerykańskie rozpoczęło budowę Camp Century, położonego na wysokości 2000 m w północno-zachodniej Grenlandii, 240 km od amerykańskiej bazy lotniczej Thule[2].
Oficjalnym celem Camp Century, przedstawionym duńskim urzędnikom przez Departament Obrony Stanów Zjednoczonych w 1960 r., było testowanie różnych technik budowlanych w warunkach arktycznych, badanie praktycznych problemów związanych z półmobilnym reaktorem jądrowym[1]. Łącznie wydrążono 21 połączonych z sobą kanałów i przykryto je prefabrykowanymi dachami łukowym[4]. W latach 1960–1963 zasilanie elektryczne zapewniał pierwszy na świecie przenośny reaktor jądrowy PM-2A, zaprojektowany przez firmę Alco[5].
Mimo że pokrywa lodowa Grenlandii wydaje się na powierzchni twarda i nieruchoma, śnieg i lód są materiałami lepkosprężystymi, które z czasem powoli odkształcają się pod wpływem temperatury i gęstości. Pomimo pozornej stabilności, pokrywa lodowa znajduje się w ciągłym, powolnym ruchu, rozprzestrzeniając się od środka na zewnątrz. Ten ruch lodowca doprowadzał do stopniowego zniekształcania się tuneli. Obóz ostatecznie opuszczono w 1966 r.[1]
Projekt dostarczył cennych informacji naukowych i dostarczył naukowcom pierwszych rdzeni lodowych, z których klimatolodzy korzystają do dziś[6].
Wpływ na środowisko
[edytuj | edytuj kod]Kiedy obóz zamknięto w 1966 r., jego resztkowa infrastruktura i odpady zostały porzucone, zakładając, że zostaną na zawsze pogrzebane pod ciężarem ciągłych opadów śniegu. Badanie z 2016 r. wykazało, że jeśli utrzyma się obecna tendencja klimatyczna, część pokrywy lodowej pokrywająca Camp Century zacznie topnieć do 2100 r.[7] Kiedy lód stopnieje, infrastruktura obozu, a także pozostałe odpady biologiczne, chemiczne i radioaktywne, powrócą do środowiska i potencjalnie zakłócą funkcjonowanie pobliskich ekosystemów. Obejmuje to 200 000 litrów oleju napędowego, PCB i odpadów radioaktywnych[8][9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Nikolaj Petersen. The Iceman That Never Came. „Scandinavian Journal of History”. 33, s. 75–98, 17 grudnia 2007. Scandinavian Journal of History Volume 33, 2008 - Issue 1. DOI: 10.1080/03468750701449554.
- ↑ a b Cassi Feldman: Cronkite visits "city under the ice" in 1961. 60 minutes overtime, 31 stycznia 2016.
- ↑ Niels Amstrup. Grønland under den kolde krig. Dansk og Amerikansk sikkerhedspolitik 1945–1968. „Politica”. 29 (2), 1997-01-17. DOI: 10.7146/politica.v29i2.68132. [zarchiwizowane z adresu]. (duń.).
- ↑ Camp Century (1 of 4). PM3A1966 2007-08-21.
- ↑ The U.S. Army's Top Secret Arctic City Under the Ice! "Camp Century" Restored Classified Film. Bright Enlightenment 2013-02-27.
- ↑ Dansgaard, Frozen Annals, Greenland Ice Cap Research [PDF], „Icelandic Climate”, Copenhagen: Niels Bohr Institute, 2005, s. 54–63, ISBN 978-87-990078-0-6.
- ↑ William Colgan. The abandoned ice sheet base at Camp Century, Greenland, in a warming climate. „Geophysical Research Letters”. 43 (15), s. 8091–8096, 2016. DOI: 10.1002/2016GL069688. ISSN 1944-8007. Bibcode: 2016GeoRL..43.8091C. (ang.).
- ↑ Melting ice sheet could release frozen Cold War-era waste. 4 sierpnia 2016. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Joyce Christopher: Melting Ice In Greenland Could Expose Serious Pollutants From Buried Army Base. sierpień 5, 2016.