Prosionek pospolity

Prosionek pospolity
Trachelipus rathkii[1]
(Brandt, 1833)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

skorupiaki

Gromada

pancerzowce

Rząd

równonogi

Podrząd

Oniscidea

Rodzina

Trachelipodidae

Rodzaj

Trachelipus

Gatunek

prosionek pospolity

Synonimy

Trachelipus rathkei (Brandt, 1833)[1]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Prosionek pospolity[2] (Trachelipus rathkii) – gatunek lądowego skorupiaka z rzędu równonogów i rodziny Trachelipodidae[1].

Opis

[edytuj | edytuj kod]

Prosionek pospolity osiąga długość do 15 mm[3].

Grzbiet tego skorupiaka pokryty jest ciemnobrązowym, czerwonawo brązowym i brązowym wzorem, usiany niskimi guzkami. Ponadto epimery, czyli boczne przedłużenia tergitów (płytek grzbietowych) mają u nasady jasnobrązowe lub prawie białe plamy zlewające się w przerywaną linię po każdej stronie grzbietu[3].

Przednia krawędź głowy (a dokładnie głowotułowia, cefalotoraksu) jest szeroka i wypukła, po obydwu bokach tworzy wyraźny płat między okiem a podstawą czułka. Biczyk (flagellum[3]) czułków II pary, czyli ich końcowy odcinek, zbudowany jest z 2 segmentów. Na głowie znajdują się oczy złożone[3].

Szerokość na granicy pereonu (tułowia, toraksu) i pleonu (odwłoka, abdomenu) zmniejsza się stopniowo, nie gwałtownie. Skorupiak ten ma 5 par płuc pleopodialnych widocznych jako pogrubione białe łatki, czyli we wszystkich parach pleopodiów (wyrostków na spodzie odwłoka). Ostatnim widocznym segmentem pleonu jest pleotelson, będący tak naprawdę połączeniem ostatniego segmentu i telsonu[3]. Ma on parę uropodiów (odnóży ogonowych[4]). Wystają one poza pleotelson i obrys ciała[3].

Siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Prosionek pospolity jest gatunkiem eurytopowym. Występuje w środowisku od wysokiej do niskiej wilgotności[5]. Do tego drugiego przystosował się jako jeden z nielicznych równonogów (obok np. Armadillidium vulgare)[6]. Występuje na otwartej przestrzeni oraz w lasach[6], w ściółce[5], pod kamieniami[5][6], leżącymi pniami[5], pod korą stojących martwych drzew[6].

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Prosionek pospolity jest gatunkiem kosmopolitycznym, szeroko rozpowszechnionym w Europie z wyjątkiem Strefy Śródziemnomorskiej, w której być może nie występuje zupełnie, zasiedla również Amerykę Północną[5], gdzie został introdukowany[1].

W Polsce jest jednym z najczęściej spotykanych gatunków równonogów[7][8].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d Trachelipus rathkii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Aleksander Bielecki, Alicja Boroń, Janina Dziekońska-Rynko, Dorota Juchno, Karol Komosiński, Robert Krupa, Jolanta Szlachciak: Różnorodność i taksonomia zwierząt. Redakcja: Alicja Boroń, Jolanta Szlachciak, Rysunki i tablice: Sebastian Górzkowski, Andrzej Koryzno i Małgorzata Tanajewska. Wyd. I. T. 2: Przewodnik terenowy do rozpoznawania wybranych krajowych taksonów zwierząt. Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie; Wydawnictwo Mantis, Olsztyn, 2013. ISBN 978-83-62860-25-8. [dostęp 2020-02-18].
  3. ↑ a b c d e f Jeffrey W. Shultz. A guide to the identification of the terrestrial Isopoda of Maryland, U.S.A. (Crustacea). „ZooKeys”. 801, s. 207–228, 2018. DOI: 10.3897/zookeys.801.24146. [dostęp 2019-09-10]. (ang.).  (PDF)
  4. ↑ Mieczysław Górny, Andrzej Kaczanowski, Janina Kaczanowska, Jerzy Prószyński, Jan Maciej Rembiszewski, Mirosław Stankiewicz, Wojciech Staręga, Teresa Sulgostowska, Zuzanna Stromenger, Tomasz Umiński, Ludwik Żmudziński: Bezkręgowce. Zbigniew Chrzanowski (red.). Wyd. I. Warszawa: PW Wiedza Powszechna, 1976, seria: Mały słownik zoologiczny.
  5. ↑ a b c d e Nicolae Tomescu, Lucian Alexandru Teodor, Sára Ferenti, Severus-Daniel Covaciu-Marcov. Trachelipus species (Crustacea, Isopoda, Oniscidea) in Romanian fauna: morphology, ecology, and geographic distribution. „North-Western Journal of Zoology”. 11 (Supplement 1), s. 1–106, 2015. [dostęp 2019-09-14]. (ang.). 
  6. ↑ a b c d Wojciech Jędryczkowski. Isopods (Isopoda) of Warsaw and Mazovia. „Memorabilia Zoologica”. 34, s. 79–86, 1981. Polska Akademia Nauk; Instytut Zoologii. [dostęp 2019-09-14]. (ang.). 
  7. ↑ Wojciech Jędryczkowski. Stonogi (Isopoda, Oniscoidea) Roztocza. „Fragmenta Faunistica”. 37 (3), s. 115–119, 1994-12-31. Polska Akademia Nauk; Muzeum i Instytut Zoologii. [dostęp 2019-09-14]. (ang.). 
  8. ↑ Wojciech B. Jędryczkowski. Równonogi (Isopoda) i krocionogi (Diplopoda) rezerwatu „Las Bielański” w Warszawie. „Fragmenta Faunistica”. 29 (6), s. 85–91, 1985-01-15. Polska Akademia Nauk; Instytut Zoologii. [dostęp 2019-09-10].