Protel
| Proteles | |||
| I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1824[1] | |||
 Protel grzywiasty (P. cristata) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
protel | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Proteles lalandii I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1824 (= Viverra cristata Sparrman, 1783) | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| gatunki | |||
| |||
Protel[3] (Proteles) – rodzaj drapieżnych ssaków z podrodziny proteli (Protelinae) w obrębie rodziny hienowatych (Hyaenidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje dwa żyjące współcześnie gatunki występujące w południowej i wschodniej Afryce[4][5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 55–80 cm, długość ogona 20–30 cm; masa ciała 8–12 kg[6][7].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1824 roku francuski zoolog Isidore Geoffroy Saint-Hilaire w artykule o protelach opublikowanym na łamach Bulletin des Sciences par la Société philomathique de Paris[1]. Na gatunek typowy Geoffroy Saint-Hilaire wyznaczył (oznaczenie monotypowe) protela grzywiastego (P. cristatus).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Proteles: gr. προ pro ‘blisko, w pobliżu’; τεληεις telēeis ‘idealny’[8].
- Geocyon: gr. γεω- geō- ‘ziemny-’, od γη gē ‘ziemia’; κυων kuōn, κυνος kunos ‘pies’[9]. Typ nomenklatoryczny (oznaczenie monotypowe): Proteles lalandii I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1824 (= Viverra cristata Sparrman, 1783).
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą dwa występujące współcześnie gatunki[10][3]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[3] | Podgatunki[6][4][7] | Rozmieszczenie geograficzne[6][4][7] | Podstawowe wymiary[6][7][a] | Status IUCN[11] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) |
Proteles cristatus | (Sparrman, 1783) | protel grzywiasty | gatunek monotypowy | większość południowej Afryki (południowa Angola, południowa Zambia, południowo-zachodni Mozambik, Namibia, Botswana, Zimbabwe, Eswatini, Lesotho i Południowa Afryka) | DC: 55–80 cm DO: 20–30 cm MC: 8–14 kg |
LC |
.jpg) |
Proteles septentrionalis | W. Rothschild, 1902 | gatunek monotypowy | wschodnie wybrzeże Afryki (południowy Egipt, Sudan, Erytrea, Dżibuti, Etiopia, Somalia, Kenia, północno-wschodnia Uganda do środkowej Tanzanii) | brak danych | NE |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Opisano również gatunek wymarły z plejstocenu dzisiejszej Południowej Afryki[12]:
- Proteles amplidenta Werdelin & Solounias, 1991
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b I. Geoffroy Saint-Hilaire. Sur le Protèle de Lalande (Protèles Lalandii), type du nouveau genre Protèle. „Bulletin des Sciences par la Société philomathique de Paris”. Année 1824, s. 139, 1824. (fr.).
- ↑ J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 30. (niem.).
- ↑ a b c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 146. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 424. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Proteles. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-29].
- ↑ a b c d K.E. Holekamp & J.M. Kolowski: Family Hyaenidae (Hyenas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 252. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
- ↑ a b c d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 662. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 578.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 293.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-16]. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-02]. (ang.).
- ↑ L. Werdelin & N. Solounias. The Hyaenidae: taxonomy, systematics and evolution. „Fossils and Strata”. 30, s. 42, 1991. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).