Przekrój (czasopismo)

Przekrój

Częstotliwość	rocznik
Państwo	Polska
Wydawca	Fundacja Przekrój
Tematyka	społeczno-kulturalna
Język	polski
Pierwszy numer	19 grudnia 2016
Redaktor naczelny	Sylwia Niemczyk i Joanna Domańska
Stali współpracownicy	Marcin Orliński, Marek Raczkowski, Paulina Wilk
Średni nakład	139 900[1] egz.
Format	A3[2]
Liczba stron	160[2]
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Przekrój (1945–2013)

Częstotliwość	tygodnik
Państwo	Polska
Adres	ul. Ślusarska 9/28 30-702 Kraków
Wydawca	Presspublica[3]
Tematyka	społeczno-kulturalna
Pierwszy numer	15 kwietnia 1945
Ostatni numer	30 września 2013
Redaktor naczelny	Zuzanna Ziomecka i Marcin Prokop[a][4]
Średni nakład	(05/2012) 52 225[5] egz.
Format	A4
Liczba stron	84[4]
ISSN	0033-2488
OCLC	263652539
Strona internetowa

Przekrój – polskie czasopismo społeczno-kulturalne^[6] wydawane w latach 1945–2013 w Krakowie (w latach 2002–2009 w Warszawie) jako tygodnik i ponownie od 2016 roku w Warszawie jako kwartalnik (numery 3556-3584) i rocznik (od numeru 3585).

Historia

Założony przez Mariana Eilego, który był redaktorem naczelnym pisma przez 24 lata^[7]. Pismo powstało z przekształcenia „Ilustracji Polskiej”, niedzielnego dodatku „Dziennika Polskiego”, w samodzielny ilustrowany tygodnik aktualności^[8]. Pierwszy numer ukazał się 15 kwietnia 1945 roku. W 561 numerze wydanym 8 stycznia 1956 roku pojawiła się krzyżówka. W połowie lat 1970. tygodnik osiągał rekordowe nakłady ponad 700 tys. egzemplarzy^[9].

Do 2002 był wydawany w Krakowie. Następnie, po zakupie tytułu przez szwajcarski koncern Edipresse Polska, siedzibę przeniesiono do Warszawy. Po przeniesieniu redakcji do Warszawy i zmianie zespołu redakcyjnego „Przekrój” zmienił swój styl, a większość stałych współpracowników zrezygnowała ze współpracy. 27 sierpnia 2009 roku wydawnictwo Edipresse poinformowało o sprzedaży tygodnika „Przekrój” Grzegorzowi Hajdarowiczowi. Od 1 lipca 2011 r. redakcja miała siedzibę ponownie w Krakowie (w części miasta Zabłocie), w Warszawie pozostawała tylko jej część. W październiku 2013 r. nowym właścicielem tygodnika „Przekrój” został fotograf Tomasz Niewiadomski. Ostatni numer „Przekroju” wydany przez Gremi Media ukazał się w poniedziałek 30 września 2013 roku^[10][11].

W grudniu 2016 r. Tomasz Niewiadomski wznowił wydawanie pisma w formie kwartalnika poświęconego tematyce społecznej i kulturalnej, obejmując równocześnie stanowisko redaktora naczelnego^[7].

Średni nakład to 52 225 egz., zaś sprzedaż wynosiła 18 749 (według danych ZKDP za maj 2012)^[5]. W grudniu 2016 r. wznowiony Przekrój początkowo zaplanowano wydawać w nakładzie 50 tys. egz., jednak nakład został szybko wyczerpany, w związku z czym pod koniec grudnia zaplanowano dodruk 29,9 tys. egzemplarzy^[2], a pod koniec stycznia kolejnych 60 tys. sztuk^[1] – ostatecznie sprzedaż sięgnęła 100 tys. egzemplarzy^[12]. W przypadku drugiego numeru kwartalnika zdecydowano się na wydanie go w nakładzie 130 tys. egz. i w zwiększonej objętości 164 stron (zamiast 148)^[13]. Nakład trzeciego numeru ustalono na poziomie 130 tys. sztuk^[12].

Począwszy od 30 listopada 2018 r. Przekrój Sp. z o.o. weszła w skład Fundacji Przekrój, a dotychczasowy właściciel spółki i redaktor naczelny czasopisma Tomasz Niewiadomski jako fundator wszedł w skład rady fundacji, a redaktor naczelną została Miłada Jędrysik^[14]. Od marca 2020 redaktor naczelną jest Joanna Domańska^[15][16]. W październiku 2021 Sylwia Niemczyk zastąpiła ją na stanowisku redaktor naczelnej serwisu internetowego^[17].

Od 2024 roku „Przekrój” przeszedł na cykl roczny, ukazują się dwa wydania rocznika: po polsku i angielsku. Pracę straciła także część zespołu redakcyjnego^[18].

Wpływ na kulturę narodową

Tygodnik „Przekrój” był jednym z ważnych czynników kulturotwórczych w okresie PRL. Redakcja wskazywała czytelnikom „okno na świat”^[19]. Treści promowały zachodnioeuropejską kulturę, dobry gust. Barbara Hoff uczyła Polki jak modnie ubierać się, a Jan Kamyczek – reguł savoir-vivre’u. Popularyzowano sztukę nowoczesną, zasady zdrowego żywienia, jazz i motoryzację. Czytelnicy mieli możność zapoznania się z twórczością wybitnych pisarzy i plastyków z całego świata. To „Przekrój” wypromował Daniela Mroza i Sławomira Mrożka, a stałymi współpracownikami byli m.in.: Ludwik Jerzy Kern, Zbigniew Lengren, Jerzy Waldorff, Lucjan Kydryński i Konstanty Ildefons Gałczyński^[20]. Do historii przeszły słynne krzyżówki z „Przekroju”, do rozwiązania których należało wykazać się wiedzą, inteligencją i humorem.

Od 2005 redakcja przyznawała nagrodę Fenomen „Przekroju”.

W czerwcu 2011 roku Małopolska Biblioteka Cyfrowa rozpoczęła publikację archiwalnych wydań tygodnika^[21], które dostępne są poprzez Internet.

Redaktorzy naczelni

• Marian Eile: 1945–1969
• Mieczysław Kieta: 1969–1973
• Mieczysław Czuma: 1973–2000
• Maciej Piotr Prus: 2000–2001
• Józef Lubiński: 2001
• Jacek Rakowiecki: 2001–2002
• Roman Kurkiewicz: 2002^[22]
• Piotr Najsztub: 2002–2006
• Mariusz Ziomecki: 2006–2007
• Jacek Kowalczyk: 2007–2009
• Katarzyna Janowska: 2010–2011
• Artur Rumianek: 2011^[23]
• Donat Szyller: wrzesień – 31 grudnia 2011 (p.o.)^[23]
• Roman Kurkiewicz: 1 stycznia 2012^[22] – 8 października 2012^[3]
• Zuzanna Ziomecka i Marcin Prokop: 2012^[4] – październik 2013
• Tomasz Niewiadomski: grudzień 2016 r. – listopad 2018 r.
• Miłada Jędrysik: listopad 2018 – luty 2020^[14]
• Joanna Domańska: od marca 2020 – 2021 (serwis internetowy przekroj.pl)^[17]
• Joanna Domańska: od marca 2020^[15][16] – obecnie (kwartalnik)^[24]
• Sylwia Niemczyk: 2021^[17] – obecnie (serwis internetowy przekroj.pl)^[24]

Współpracownicy

Na przestrzeni lat z „Przekrojem” współpracowali m.in.:

Adam Wiedemann Adam Ostolski Andrzej Czeczot Andrzej Mleczko Andrzej Ruchałowski Andrzej Saramonowicz Antoni Uniechowski Artur Andrus Artur Sandauer Barbara Hoff Bogdan Krężel Bohdan Butenko Daniel Mróz Zbigniew Rabsztyn Dariusz Brzóska Brzóskiewicz Dorota Masłowska Dorota Terakowska Filip Łobodziński Grzegorz Dyduch Igor Zalewski Jacek Nizinkiewicz Jacek Podsiadło Jakub Kumoch Jakub Wojewódzki Jan Błoński Jan Brzechwa

Jan Kalkowski Jan Łoś Jan Marcin Szancer Jan Parandowski Jan Sztaudynger Jan Zych Jan Kamyczek Janusz Minkiewicz Jarosław Iwaszkiewicz Jerzy Bralczyk Jerzy Putrament Jerzy Waldorff Juliusz Ćwieluch Juliusz Kydryński Katarzyna Kolenda-Zaleska Katarzyna T. Nowak Kazimierz Brandys Kazimierz Kutz Kazimierz Wyka Konstanty Grzybowski Konstanty Ildefons Gałczyński Leszek Mazan Ksawery Pruszyński Krzysztof Skowroński

Leopold Staff Leopold Tyrmand Lucjan Kydryński Lucjan Wolanowski Lucyna Winnicka Ludwik Jerzy Kern Magda Papuzińska Magdalena Samozwaniec Małgorzata Baranowska Manuela Gretkowska Marcin Baran Marcin Kędryna[25] Marcin Maciejowski Marcin Orliński Marcin Sendecki Marcin Świetlicki Marek Bieńczyk Marek Raczkowski Marek Żukow-Karczewski Maria Dąbrowska Maria Jasnorzewska-Pawlikowska Michał Rusinek Mira Michałowska Mira Zimińska Olgierd Budrewicz

Oskar Lange Paweł Sito Paweł Wieczorek Piotr Cywiński Robert Makłowicz Robert Mazurek Sławomir Mrożek Stanisław Dygat Stanisław Jerzy Lec Stanisław Lem Stefania Grodzieńska Szymon Kobyliński Tadeusz Mosz Tadeusz Pióro Wawrzyniec Smoczyński Wilhelm Sasnal Wojciech Mazowiecki Wojciech Plewiński Zbigniew Lengren Zbigniew Mentzel Zbigniew Rogowski Zofia Stryjeńska[26] Jerzy Mikułowski Pomorski Wanda Błońska-Wolfarth

Uwagi

1. Równorzędni redaktorzy naczelni.

Przypisy

1. Kolejny dodruk „Przekroju”. 60 tys. egz. ze względu na „ogromne zainteresowanie czytelników” [online], 22 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-23]  (pol.).
2. Będzie dodruk pierwszego numeru „Przekroju”, w styczniu dodatkowe 30 tys. egz. [online], 23 grudnia 2016 [dostęp 2016-12-27] .
3. Kurkiewicz i Piątek żegnają się z „Przekrojem”. „Polityczna decyzja, brak wsparcia Presspubliki”. Wirtualnemedia.pl, 2012-10-09. [dostęp 2012-10-16]. (pol.).
4. „Przekrój” na stałe z 84 stronami. Do końca 2013 roku sprzedaż ma się podwoić. Wirtualnemedia.pl, 2012-10-16. [dostęp 2012-10-16]. (pol.).
5. „Newsweek” wyprzedził „Politykę”, traci „Przekrój” [online], wirtualnemedia.pl [dostęp 2017-11-26]  (pol.).
6. A.M. Frankowiak, Oblicza tożsamości europejskiej na łamach polskich tygodników opinii w latach 2004–2015, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2016, s. 349. ISBN 978-83-8100-021-5.
7. „Przekrój” wraca jako kwartalnik społeczno-kulturalny, w redakcji Niewiadomski, Jędrysik, Raczkowski i Stawiszyński [online] [dostęp 2016-12-15] .
8. "Dziennik Polski" nr 62 z 8 IV 1945, s. 6.
9. Znany tygodnik wyprowadza się z Warszawy [online], wiadomosci.onet.pl [dostęp 2017-11-26]  (pol.).
10. Tomasz Niewiadomski kupił „Przekrój”. wirtualnemedia.pl, 2013-10-08. [dostęp 2013-10-08]. (pol.).
11. Zuzanna Ziomecka: Na początek (ostatni numer „Przekroju” opublikowany przez Gremi). rp.pl, 2013-09-29. [dostęp 2013-10-08]. (pol.).
12. 100 tys. sprzedanych egz. pierwszego wydania „Przekroju”, nowy numer w nakładzie 120 tys. egz. [online], 14 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-19]  (pol.).
13. Drugi numer „Przekroju”: więcej stron, 130 tys. egz. nakładu, reklamy z Raczkowskim i bohaterami rysunków [online], 16 marca 2017 [dostęp 2017-03-19]  (pol.).
14. Miłada Jędrysik redaktor naczelną magazynu „Przekrój”. Tomasz Niewiadomski zakłada fundację „Przekrój” [online] [dostęp 2018-11-28]  (pol.).
15. Zmiany w magazynie "Przekrój". Wybrano nową redaktor naczelną [online], Onet Kultura, 21 stycznia 2020 [dostęp 2023-11-06]  (pol.).
16. Joanna Domańska nową naczelną "Przekroju" [online], Press.pl [dostęp 2023-11-06]  (pol.).
17. Sylwia Niemczyk redaktor naczelną serwisu internetowego „Przekroju” [online], wirtualnemedia.pl, 12 października 2021 [dostęp 2023-11-06]  (pol.).
18. p, „Przekrój” tylko raz w roku, zwolnienia w redakcji [online], www.wirtualnemedia.pl, 29 czerwca 2023 [dostęp 2024-06-03] .
19. SebastianS. Klauziński SebastianS., Kultowy „Przekrój” wraca w poniedziałek. Ale nie będzie już tygodnikiem [online], wyborcza.pl, 15 grudnia 2016 [dostęp 2017-03-19] .
20. Milena Rachid Chehab: Epitafium dla znikającego „Przekroju”. W poniedziałek ukaże się ostatni numer.. wyborcza.pl, 2013-09-27. [dostęp 2013-10-08]. (pol.).
21. „Przekrój” dostępny w Małopolskiej Bibliotece Cyfrowej. [dostęp 2021-05-20].
22. Roman Kurkiewicz naczelnym „Przekroju”, Bartosz Węglarczyk na czele „Sukcesu”. Wirtualnemedia.pl, 2011-12-23. [dostęp 2012-10-16]. (pol.).
23. Donat Szyller odchodzi z „Przekroju”. Kolejne zwolnienia. Wirtualnemedia.pl, 2011-11-30. [dostęp 2012-10-16]. (pol.).
24. Redakcja. przekroj.pl. [dostęp 2023-09-29]. (pol.).
25. Marcin Kędryna, hipster pana prezydenta [online], rp.pl [dostęp 2019-10-14]  (pol.).
26. Przekrój, nr 37-38, Boże Narodzenie, 1945.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona rocznika (pol. • ang.)
• „Przekrój” w wersji elektronicznej w formacie Djvu – Małopolska Biblioteka Cyfrowa

Kontrola autorytatywna (czasopismo):

• VIAF: 201881704
• GND: 4446038-7
• NKC: unn2006375173
• PLWABN: 9810564780005606