Ptasznik olbrzymi
| Lasiodora parahybana[1] | |||
| Mello-Leitão, 1917 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Lasiodora parahybana | ||
| Synonimy | |||
| |||
Ptasznik olbrzymi[2] (Lasiodora parahybana) – gatunek pająka z rodziny ptasznikowatych. Endemiczny dla wschodniej Brazylii. Zasiedla Mata Atlântica oraz obszary lesiste w obrębie caatingi. Osiągając do 10 cm długości ciała i do 30 cm rozpiętości odnóży należy do największych pająków.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Kladogram rodzaju wg Bertaniego (2023)[3]
|
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1917 roku przez Cândido Firmino de Mello-Leitão[4][5] na łamach zoologicznej serii czasopisma „Brotéria”[4]. Holotypowa samica pochodziła z Campina Grande w stanie Paraíba. W 2023 roku Rogério Bertani dokonał redeskrypcji L. parahybana i zsynonimizował z nią L. acanthognatha[3].
Wyniki przeprowadzonej przez Bertaniego w 2023 roku analizy kladystycznej wskazują na zajmowanie przez omawiany gatunek pozycji siostrzanej dla L. benedeni[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]
Należy do największych pająków[6]; samice osiągają do 10 cm długości ciała[6][7], a samce do 30 cm rozpiętości odnóży[8].
Karapaks jest czarny lub ciemnoszary, z wierzchu, zwłaszcza na krawędziach porośnięty krótkimi, beżowymi, różowobeżowymi lub szarawymi szczecinkami[9][3]. Oczy pary przednio-środkowej są okrągłe, równe rozmiarami oczom pary przednio-bocznej i położone bardziej z tyłu niż one. Oczy par bocznych mają jednakowe rozmiary i owalny kształt. Małe, owalne oczy pary tylno-środkowej leżą bardziej z przodu niż pary tylno-bocznej. Szczękoczułki są czarne z jasnobrązowymi szczecinkami, u samca zaopatrzone w 11, a u samicy w 12 zębów na przedniej krawędzi bruzdy, u obu płci ponadto z drobnymi ząbkami u jej nasady. Szczęki i warga dolna mają rudobrązowe ubarwienie. Rudobrązowe sternum i spody bioder porastają krótkie, jedwabiste, czarniawe szczecinki[3].
Odnóża są czarne z rzadkimi szczecinkami barwy takiej jak na karapaksie, z jaśniejszymi paskami na udach, rzepkach, goleniach i nadstopiach, a u części populacji także z białawymi obrączkami na szczytach członów. Pierwsza i czwarta para odnóży są najdłuższe, a trzecia najkrótsza. Kolcopodobne szczecinki aparatu strydulacyjnego na tylno-bocznych powierzchniach szczęk ograniczone są do ich rejonów górnych, gdzie przemieszane są z pierzastymi. Biodra pierwszej i drugiej pary mają szpatułkowate szczecinki strydulacyjne na powierzchniach przednio-bocznych, biodra pierwszej i trzeciej pary szczecinki pierzaste i drobne kolcowate na powierzchniach tylno-bocznych, a szczecinki strydulacyjne biodra trzeciej i czwartej pary są bardzo cienkie. Stopy wszystkich par oraz nadstopia pary pierwszej i drugiej mają skopule na całej długości, natomiast nadstopia pary trzeciej mają je na połowie długości, a pary czwartej w odsiebnej ćwiartce u samicy i odsiebnej 1/5 u samca[3].
Opistosoma (odwłok) jest czarna, obficie porośnięta długimi szczecinkami barwy żółtawej, beżowej, różowobeżowej, rudej lub jaskrawoczerwonej. U obu płci obecne są włoski drażniące typu I i III[3].
Nogogłaszczki samca mają gruszkowaty bulbus z nieco krótszym od tegulum, w części odsiebnej lekko spłaszczonym bocznie, na krótkim szczycie zgrubiałym embolusem o ząbkowanym i z tyłu podzielonym kilu retrolateralnym. Genitalia samicy zawierają dwie bardzo krótkie, oddzielone silnie zesklerotyzowanym rejonem spermateki o szypułkach węższych niż części nabrzmiałe[3].
Występowanie i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Gatunek neotropikalny, endemiczny dla wschodniej Brazylii, znany ze stanów Piauí, Ceará, Rio Grande do Norte, Paraíba, Pernambuco i Alagoas. Istnieje także wątpliwe doniesienie z Mato Grosso. Pająk ten zasiedla formację Mata Atlântica oraz niewielkie obszary lesiste w obrębie ekoregionu caatingi[3].
Ptasznik naziemny[8], sam wykopujący nory lub wykorzystujący gotowe kryjówki – osobniki młodociane kryjówek szukają pod kamieniami, kawałkami kory i butwiejącymi kłodami, dorosłe zaś w norach ssaków i wśród korzeni drzew, chętnie figowców[3][7][8]. Schronienie wyściełane jest przędzą[8]. Aktywny jest zarówno nocą, jak i za dnia[3]. Od zajętych kryjówek oddala się nawet na kilkadziesiąt metrów w poszukiwaniu pokarmu[7].
Zaniepokojony pająk wyczesuje włoski z opistosomy[9][6] lub przybiera postawę obronną z uniesioną prosomą i przednimi odnóżami oraz rozchylonymi szczękoczułkami. Gdy postawa nie wystarcza przystępuje on do uderzania napastnika przednimi odnóżami, a w ostateczności do kąsania[8].
Hodowla
[edytuj | edytuj kod]
,_Entomica_1.jpg)
Ptasznik naziemny, wymagający poziomego terrarium o minimalnych wymiarach 40×30×30 cm zaopatrzonego w co najmniej 6–8 cm warstwę podłoża, miskę z wodą i obszerną kryjówkę[6]. Zaleca się utrzymywanie temperatury między 22 a 28 °C oraz wilgotności w okolicach 70–75%[6][7]. Temperament jest różny u poszczególnych osobników, dominują jednak takie o agresywnym usposobieniu[6].
Zwykle samce osiągają dojrzałość płciową po około dwóch, a samice po około trzech latach[6]. Samice zdolne są do rozrodu przy około 75 mm długości ciała. Dopuszczanie jest stosunkowo łatwe[7]. Kokon wytwarzany jest zwykle po 40–50 dniach od kopulacji i zawierać może do 2000 jaj, choć zazwyczaj zawiera ich między 500 a 700. Nimfy wylęgają się po około 12 tygodniach[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Lasiodora parahybana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ S. Żmudzki. Przegląd gatunków pająków ptaszników i skorpionów. Cz. 7. Giganci wśród karłów. „Nasze Akwarium. Miesięcznik Miłośników i Hodowców Ryb”. 02 (107), s. 31–35, 2009.
- ↑ a b c d e f g h i j k R. Bertani. Taxonomic revision and cladistic analysis of Lasiodora C. L. Koch, 1850 (Araneae, Theraphosidae) with notes on related genera. „Zootaxa”. 5390 (1), s. 1–116, 2023. DOI: 10.11646/zootaxa.5390.1.1.
- ↑ a b C. F. de Mello-Leitão. Notas arachnologicas. 5, Especies novas ou pouco conhecidas do Brasil. „Brotéria (Ser. Zool.)”. 15, s. 74–102, 1917.
- ↑ Gen. Lasiodora C. L. Koch, 1850. [w:] World Spider Catalog [on-line]. Natural History Museum Bern. [dostęp 2024-02-01].
- ↑ a b c d e f g h Paweł Cieślak: Ptaszniki. Hodowla w terrarium. Warszawa: Agencja Wydawnicza „Egros”, s. 36, seria: Hobby.
- ↑ a b c d e Wojciech Pałasz: Lasiodora parahybana – ptasznik olbrzymi. [w:] Terrarium.com.pl [on-line]. [dostęp 2024-01-16].
- ↑ a b c d e Günther Schmidt: Vogelspinnen, Lebensweise – Bestimmungsschlüssel – Haltung – Zucht. Hannover: Landbuch Verlag, 1993, s. 77–82. ISBN 3-7842-0484-8.
- ↑ a b Peter Klaas: Vogelspinnen / Herkunft, Pflege, Arten. Stuttgart: Eugen Ulmer KG, 2003, s. 94–96. ISBN 978-3-8001-4660-4.