Puklica (rodzaj)

Puklica
Acanthosoma
Curtis, 1824
Ilustracja
Puklica rudnica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

pluskwiaki

Podrząd

pluskwiaki różnoskrzydłe

Nadrodzina

tarczówki

Rodzina

puklicowate

Podrodzina

Acanthosomatinae

Rodzaj

puklica

Typ nomenklatoryczny

Cimex haemorrhoidalis Linnaeus, 1758

Synonimy
  • Anaxandra Stål, 1876
Multimedia w Wikimedia Commons
Samiec Acanthosoma labiduroides

Puklica[1] (Acanthosoma) – rodzaj pluskwiaków z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny puklicowatych. Obejmuje 23 opisane gatunki. Zamieszkują krainy palearktyczną i orientalną, głównie Azję Wschodnią.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Pluskwiaki osiągające od 12 do 20 mm długości ciała[2], będąc największymi przedstawicielami puklicowatych. Ubarwienie wierzchu ciała mają zielone, żółtozielone lub żółtobrązowe z czerwonym do czerwonobrązowego wzorem. Pod względem pokroju, kolorystyki i punktowania przypominają ukrzeńce, od których różnią się większymi rozmiarami i silniej wystającymi kątami tylno-bocznymi (barkowymi) przedplecza[3].

Czułki mają pierwszy człon długi, znacząco wykraczający poza przednią krawędź głowy[3]. Przedtułów ma episternity przedłużone ku przodowi poniżej oczu[2]. Przykrywka ma zaostrzony kąt zewnętrzno-wierzchołkowy[3][4]. Środkiem śródpiersia biegnie blaszkowate żeberko, które do przodu sięga tylnej krawędzi przedpiersia lub wystaje przed nią, a ku tyłowi dochodzi do środkowej pary odnóży[3][4][2]. Gruczoły zapachowe zatułowia mają przy ujściach długie i lekko zakrzywione uszka[2].

Kolcowaty wyrostek trzeciego segmentu odwłoka jest bardzo długi i sięga ku przodowi do bioder odnóży przedniej pary[3][4]. U obu płci segmenty odwłoka od trzeciego do szóstego mają tylno-boczne kąty wyciągnięte w ząbki. Kąty tylno-boczne siódmego segmentu u samca są stępione lub zaokrąglone. Szósty i siódmy z widocznych sternitów odwłoka samicy mają po parze narządów Pendergrasta. Samica ma tylną krawędź siódmego z widocznych sternitów odwłoka płytko wklęśniętą po bokach oraz pośrodku głęboko wykrojoną wokół walwiferów ósmego segmentu. Samiec ma na dziesiątym segmencie odwłoka wypustkę w części grzbietowo-wierzchołkowej. Kapsuła genitalna samca odznacza się obecnością dwóch różnego kształtu wyrostków bocznych. Wydłużony fallus ma pierwszą parę wyrostków błony łącznej zanikłą, drugą zaś dobrze wykształconą, wydłużoną i częściowo zesklerotyzowaną, a trzecią albo zrośniętą w pojedynczy wyrostek brzuszny albo uwstecznioną lub całkiem nieobecną. Falloteka jest rurkowata, o lewoskrętnie asymetrycznej błonie łącznej. Biczykowaty, zwykle robiący dwa skręty edeagus obejmuje pojedynczy i silnie zesklerotyzowany przewód endofalliczny[2].

Rozprzestrzenienie

[edytuj | edytuj kod]

Przedstawiciele rodzaju zamieszkują krainy palearktyczną i orientalną. Centrum zasięgu znajduje się w Azji Wschodniej. Większość gatunków występuje w Himalajach, Chinach, na Półwyspie Koreańskim, Wyspach Japońskich i Tajwanie, a niektóre z nich sięgają wschodniej Syberii i Rosyjskiego Dalekiego Wschodu. Puklica rudnica ma zasięg transpalearktyczny i jako jedyna obecna jest w Europie[2], w tym w Polsce[3]. A. hampsoni występuje w południowych Indiach[2].

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Takson ten wprowadzony został w 1824 roku przez Johna Curtisa. Gatunkiem typowym wyznaczył on Cimex haemorrhoidalis[5], opisany w 1758 roku przez Karola Linneusza[6]. Współcześnie rodzaj ten rewidowany był w 1974 roku przez R. Kumara[7], a następnie w 2015 roku przez Tsai Jingfu i Dávida Rédei. Po tej ostatniej rewizji do rodzaju tego należą 23 opisane gatunki[2]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Acanthosomatidae – Puklicowate. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-05-21].
  2. ↑ a b c d e f g h Jing-Fu Tsai, Dávid Rédei. Redefinition of Acanthosoma and taxonomic corrections to its included species (Hemiptera: Heteroptera: Acanthosomatidae). „Zootaxa”. 3950, s. 1–60, 2015. Magnolia Press. DOI: 10.11646/zootaxa.3950.1.1. 
  3. ↑ a b c d e f Jerzy A. Lis, Barbara Lis, Dariusz J. Ziaja: Heteroptera Poloniae 2: Pentatomoidea 1: Acanthosmatidae, Cydnidae, Plataspidae, Scutelleridae, Thyreocoridae. Bytom: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy „Plik”, 2012.
  4. ↑ a b c Jerzy A. Lis, Barbara Lis: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XVIII Pluskwiaki różnoskrzydłe – Heteroptera z. 13 Puklicowate – Acanthosmatidae, Żółwinkowate – Scutelleridae. Warszawa, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Turpress, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1998.
  5. ↑ J. Curtis: British Entomology; being illustrations and descriptions of the genera of insects found in Great Britain and Ireland: containing coloured figures from nature of the most rare and beautiful species, and in many instances of the plants upon which they are found. 1. London: 1824.
  6. ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 445. (łac.).
  7. ↑ R. Kumar. A revision of World Acanthosomatidae (Heteroptera: Pentatomoidea): Keys to and descriptions of subfamilies, tribes and genera, with designation of types. „Australian Journal of Zoology (Supplementary Series)”. 34, s. 1–60, 1974.