Purchawka czarniawa

Purchawka czarniawa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

purchawkowate

Rodzaj

purchawka

Gatunek

purchawka czarniawa

Nazwa systematyczna
Lycoperdon nigrescens Pers.
Neues Mag. Bot. 1: 87 (1794)
Multimedia w Wikimedia Commons

Purchawka czarniawa (Lycoperdon nigrescens Pers.) – gatunek grzybów z rodziny purchawkowatych (Lycoperdaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lycoperdon, Lycoperdaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Synonimy naukowe:

  • Lycoperdon album var. nigrescens (Pers.) Pers. 1801
  • Lycoperdon foetidum Bonord. 1851
  • Lycoperdon foetidum Bonord. 1851 var. foetidum
  • Lycoperdon foetidum var. peckii (J.B. Morgan) Demoulin 1979
  • Lycoperdon peckii J.B. Morgan
  • Lycoperdon perlatum var. peckii (Morgan) Bowerman 1961
  • Lycoperdon perlatum ß nigrescens Pers. 1801[2].

Nazwę polską nadała Halina Rudnicka-Jezierska w 1991 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był także jako purchawka cuchnąca i purchawka odraźliwa[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Owocnik

Średnica do 4 cm, wysokość 3–6 cm, kształt kulisty lub gruszkowaty. U podstawy występuje pęk strzępek. Powierzchnia matowa, papierowata, o barwie od kremowej do szarobrązowej. Pokryta jest licznymi, dużymi kolcami, które od samego początku są ciemne; u młodych owocników jasnobrązowe, u starszych brązowe. Kolce mają wysokość 2–3 mm i wyrastają na stożkach o czarniawych wierzchołkach.Po odpadnięciu kolców na endoperydium pozostaje siateczkowata struktura (podobnie, jak u purchawki chropowatej)[4].

Gleba jest początkowo żółtooliwkowa, potem staje się brązowa. Podglebie początkowo jasnobrązowe, potem szarobrązowe z oliwkowym lub fioletowym odcieniem. Tworzy stosunkowo duże komory z dobrze wykształconą kolumellą[4].

Posiada nieprzyjemny, metaliczny zapach[5].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki kuliste, jasnobrązowe, o powierzchni niemal gładkiej lub nieco brodawkowanej. Mają rozmiar 3,4–4,8 μm. Pomiędzy zarodnikami występują połamane sterygmy. Włośnia jest rozgałęziona dichotomicznie, ma grubość 0,7–0,9 μm, jest średnio grubościenna, rzadko septowana, posiada jamki[4].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Ameryce Północnej, w Europie oraz w Japonii[6]. W polskich Tatrach dochodzi aż po piętro kosodrzewiny[4].

Pojawia się w różnorodnych lasach i zaroślach, rzadziej na łąkach. Rośnie na ziemi, często wśród opadłych igieł drzew. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada[3]. W Polsce jest dość rzadka[5].

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Naziemny grzyb saprotroficzny[3]. Jak wszystkie gatunki purchawek jest jadalna za młodu, ten gatunek purchawki jednak szybko staje się nieprzydatny do spożycia ze względu na nieprzyjemny zapach[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2014-04-07] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-04-07] (ang.).
  3. ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 415, 416, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d Wanda Rudnicka-Jezierska, Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales), Kraków: Instytut Botaniki PAN, 1991, s. 30, ISBN 83-85444-01-7.
  5. ↑ a b c Atlas flory Beskidu Żywieckiego [online] [dostęp 2014-04-08].
  6. ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-04-18].