Pythium aphanidermatum

Pythium aphanidermatum
Ilustracja
Morfologia różnych gatunków Pythium
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

chromisty

Typ

lęgniowce

Gromada

Peronosporea

Rząd

wroślikowce

Rodzina

Pythiaceae

Rodzaj

Pythium

Gatunek

Pythium aphanidermatum

Nazwa systematyczna
Pythium aphanidermatum (Edson) Fitzp.
Mycologia 15(4): 168 (1923)

Pythium aphanidermatum (Edson) Fitzp. – gatunek organizmów zaliczanych do lęgniowców[1]. Patogen wywołujący choroby wielu gatunków roślin[2].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Pythium, Peronosporales, Peronosporidae, Peronosporea, Incertae sedis, Oomycota, Chromista[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1915 r. Howard Austin Edson, nadając mu nazwę Rheosporangium aphanidermatum, w 1923 r. Harry Morton Fitzpatrick przeniósł go do rodzaju Pythium[1].

Synonimy:

  • Nematosporangium aphanidermatum (Edson) Fitzp. 1923
  • Rheosporangium aphanidermatum Edson 1915[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Kultura na agarze kukurydzianym tworzy watowatą grzybnię, na agarze ziemniaczano-marchewkowym luźną grzybnię powietrzną. Główne strzępki mają szerokość do 10 µm. Na ich końcach tworzą się zarodnie o różnej długości i średnicy do 20 µm. Pływki powstają w temperaturze 25–30 °C, po otorbieniu mają średnicę 12 µm. Lęgnie o średnicy 20–25 µm powstają na końcach strzępek. Plemnie powstają zazwyczaj interkalarnie, czasami na końcach strzępek, są szeroko workowate, o długości 10–14 µm i szerokości 10–14 µm, tworzą się w liczbie 1(–2) na każdą lęgnię, są jednoskośne lub dwuklinowe. Oospory aplerotyczne, o średnicy (18–)20–22 µm i ścianach o grubości 1–2 µm[4].

Rozwój

[edytuj | edytuj kod]

Minimalna temperatura rozwoju kolonii 10 °C, maksymalna 40 °C, optymalna 35–40 °C. Na agarze ziemniaczano-marchewkowym w 25 °C rośnie w tempie 30 mm/dzień[4].

Preferuje wysokie temperatury, co powoduje, że szczególnie dobrze rozwija się w uprawach pod osłonami. Może wyrządzić duże szkody. Występuje w glebie, ale także na sadzonkach i dojrzałych roślinach. Do szklarni może dostać się wraz z zakażoną glebą, zakażonymi sadzonkami lub wodą używaną do nawadniania, zwłaszcza dłużej stojącą w zbiorniku. Jego grzybnia i oospory mogą przetrwać na doniczkach, ławach szklarniowych i sprzęcie używanym do prac pielęgnacyjnych, mogą być przeniesione także przez niektóre owady. Pływki za pomocą wici przemieszczają się w glebie i wodach powierzchniowych, są chemotaktycznie przyciągane do korzeni. W kontakcie z tkanką korzeni otorbiają się, tworzą ściany komórkowe i inicjują infekcję. Patogen penetruje komórki naskórka korzeni za pomocą enzymów rozkładających ściany komórkowe i zabija tkankę korzeni wydzielanymi enzymami i toksynami. Po kolonizacji zarodnikuje, wytwarzając zarodnie oraz plemnie i lęgnie. Oospory powstają w wyniku zapłodnienia i są podstawową strukturą przetrwania[5].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Pythium aphanidermatum występuje w Ameryce Północnej, Azji, Australii i Europie[6], w tym także w Polsce[7].

Saprotrof i pasożyt licznych gatunków roślin powodujący zgorzel siewek, gnicie korzeni[2], a także jeden ze sprawców wodnej przyrannej zgnilizny bulw ziemniaka[8]. Polifag występujący na roślinach należących do rodzin Amaranthaceae, Amaryllidaceae, Apiaceae, Asteraceae, Araceae, Basellaceae, Brassicaceae, Bromeliaceae, Cactaceae, Chenopodiaceae, Convolvulaceae, Cucurbitaceae, Euphorbiaceae, Fabaceae, Linaceae, Malvaceae, Moraceae, Passifloraceae, Poaceae, Rosaceae, Solanaceae, Violaceae, Vitaceae, Zingiberaceae, a także na roślinach iglastych (Coniferae)[9].

Ochrona

[edytuj | edytuj kod]

Spowodowana przez gatunki z rodzaju Pythium zgnilizna korzeni jest trudna do opanowania. Kluczowe znaczenie ma zapobieganie chorobie poprzez odpowiednie warunki sanitarne. Ławki, podłogi, doniczki, narzędzia i sprzęt można dezynfekować między uprawami za pomocą komercyjnych środków odkażających. Sadzonki powinny być pobierane z roślin wolnych od chorób lub pozyskiwane z renomowanych źródeł. Zainfekowane rośliny macierzyste mogą przenosić inokulum między uprawami i dlatego należy je wyrzucić. Przy uprawach doniczkowych należy wysterylizować doniczki i podłoże. Rośliny sadzi się w odpowiedniej odległości, aby zmniejszyć wilgotność i możliwość rozprzestrzeniania się patogenów z doniczki na doniczkę. Unikać należy nadmiernego nawadniania i gromadzenia się stojącej wody. Woda do nawadniania powinna zostać przebadana i oczyszczona. Wodę sterylizuje się podwyższoną temperaturą, chemikaliami utleniającymi, promieniowaniem UV lub metodą filtracji membranowej[5].

Można stosować fungicydy, ale dają one najlepsze wyniki, gdy są stosowane w celach zapobiegawczych. Stosuje się fungicydy ogólnoustrojowe i kontaktowe, ale aby zapobiec uodpornieniu się patogenu na zabieg, najlepiej jest stosować naprzemiennie środki ogólnoustrojowe i kontaktowe. Do zwalczania patogenu można zastosować kilka rodzajów substancji chemicznych, w tym acyloalaniny, tiadiazole, karbaminiany, pochodne kwasu cynamonowego, fosfoniany i fosforyny[10].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-04-17].
  2. ↑ a b Joanna Marcinkowska, Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii, Warszawa: PWRiL, 2012, ISBN 978-83-09-01048-7.
  3. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-04-17].
  4. ↑ a b A.J. Van der Plaats-Niterink, Monograph of the genus Pythium, „Studies in Mycology”, 21 (1), Mycobank, 1981, s. 244 [dostęp 2023-04-17].
  5. ↑ a b Emma Lookabaugh, Garrett Ridge, Pythium aphanidermatum (Pythium root rot of Poinsettia) [online] [dostęp 2023-04-17].
  6. ↑ Występowanie Pythium aphanidermatum na świecie (mapa) [online], gbif [dostęp 2023-04-17].
  7. ↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4.
  8. ↑ Andrzej Wójtowicz, Marek Mrówczyński (red.), Poradnik sygnalizatora ochrony ziemniaka, Poznań: Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy, 2016, ISBN 978-83-64655-20-3 [dostęp 2023-04-13].
  9. ↑ Pythiaceous Fungi, „Mem. Torrey Bot. Cl.”, 20 (1), Mycobank, 1942, s. 55–81 [dostęp 2023-04-17].
  10. ↑ Pamela D. Roberts, Ronlad D. French-Monar, Disease management. Pythium Damping-off, Root Rot and Stem Rot [online] [dostęp 2023-04-17].