Pępowniczka brunatna

Pępowniczka brunatna
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

grzybówkowate

Rodzaj

pępowniczka

Gatunek

pępowniczka brunatna

Nazwa systematyczna
Xeromphalina brunneola O.K. Mill.
Mycologia 60(1): 167 (1968)
Multimedia w Wikimedia Commons

Pępowniczka brunatna (Xeromphalina brunneola O.K. Mill.) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Xeromphalina, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1968 r. Orson Knapp Miller na martwym drewnie iglastym w USA, podając jego holotyp[1].

Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r/[2]

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnica 0,6–1,5 cm, kształt wypukły z zagłębieniem do prawie lejkowatego. Powierzchnia naga, matowa, pomarańczowa. Brzeg gładki i nieprążkowany nawet w stanie wilgotnym[3].

Blaszki

Gęste, zbiegające na trzon, wąskie, z blaszeczkami, pomarańczowe. Ostrza równe, matowe[3].

Trzon

Wysokość 3–6 cm, grubość 0,1–0,25 cm, zwężający się nieco ku nasadzie, prawie bulwiasty u podstawy, chrzęstny. Powierzchnia na wierzchołku gładka, pomarańczowo lub płowożółta, niżej ochrowa i owłosiona, u nasady rdzawobrązowa[3].

Miąższ

Cienki, brązowawy, chrzęstny, o stale nieprzyjemnym zapachu i smaku[3].

Cechy mikroskopowe

Bazydiospory 5–7,5 × 2,5–3,5 µm, Q = 1,9–2,1, elipsoidalne, cylindryczno-elipsoidalne, często prawie alantoidalne, szkliste, gładkie, cienkościenne, amyloidalne. Podstawki maczugowate, 21–29 × 5,0–6,5 µm, 4-zarodnikowe. Bazydiole 10–27 × 2,5–7 µm, cylindryczne do maczugowatych. Cheilocystydy 25–85 × 6,5–19 µm, baryłkowate, lancetowate, w kształcie urny, maczugowate, nieco wrzecionowate, czasami szypułkowe, cienkościenne, szkliste, nieamyloidalne. Skórka kapelusza zbudowana z promieniście ułożonych, cylindrycznych, nieco grubościennych, inkrustowanych strzępek o szerokości do 8 µm. Kaulocystydy 23–65 × 6–18 µm, maczugowate, szeroko maczugowate, w kształcie urny, cylindryczne, czasami nieregularne, nierozgałęzione lub rzadko rozgałęzione, nigdy koraloidalne, pigmentowane, grubościenne, w KOH o barwie od żółtej do pomarańczowobrązowej. Na strzępkach sprzążki[3].

Gatunki podobne

Pępowniczka brunatna charakteryzuje się ciemnymi owocnikami, raczej małymi, elipsoidalnymi lub cylindryczno-elipsoidalnymi, często niemal kiełbaskowatymi zarodnikami, występowaniem nierozgałęzionych i często szerokich kaulocystyd oraz grubościennymi strzępkami. Podobna jest pępowniczka dzwonkowata (Xeromphalina campanella). Pępowniczka brunatna odróżnia się od niej ciemniejszymi owocnikami, nieprzyjemnym smakiem, jej kapelusz i górna część trzonu w KOH zmieniają barwę na czerwonobrązową, ma pigmentowane kaulocystydy i mniejsze zarodniki[3].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji[4]. W Polsce W. Wojewoda przytoczył jedno stanowisko podane w 2000 r. w Puszczy Białowieckiej[2], w późniejszych latach podano następne[5].

Nadrzewny grzyb saprotroficzny[2] występujący na martwym drewnie drzew iglastych. Owocniki zwykle od lipca do listopada[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-08-10] (ang.).
  2. ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 694, ISBN 83-89648-09-1.
  3. ↑ a b c d e f g Vladimír Antonín, Xeromphalina brunneola 0. K. Mill., „Czech. Mycol.”, 52 (3), 2000, s. 240–242 [dostęp 2024-08-10].
  4. ↑ Występowanie Xeromphalina brunneola na świecie (mapa) [online] [dostęp 2024-08-10].
  5. ↑ Taksony z referencjami w bibliografii grzybowej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-01-03] (pol.).