Ramat Jiszaj

Ramat Jiszaj

‏רמת ישי‎

Widok miasteczka Ramat Jiszaj
Państwo	Izrael
Dystrykt	Północny
Poddystrykt	Jezreel
Burmistrz	Ofer Ben-Eliezer
Powierzchnia	2,388 km²
Wysokość	90 m n.p.m.
Populacja (2013) • liczba ludności • gęstość	7348 3077 os./km²
Nr kierunkowy	+972 4
Kod pocztowy	33095
Położenie na mapie Dystryktu Północnego Ramat Jiszaj
Położenie na mapie Izraela Ramat Jiszaj
32°42′12″N 35°09′54″E/32,703333 35,165000
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Ramat Jiszaj (hebr. רמת ישי; ang. Ramat Yishai; pol. Wzgórza Jiszajego bądź Wzgórza Jessego) – samorząd lokalny położony w Dystrykcie Północnym, w Izraelu.

Położenie

Miejscowość jest położona na wysokości około 90-100 metrów n.p.m. w północno-zachodniej części intensywnie eksploatowanej rolniczo Doliny Jezreel w Dolnej Galilei, na północy Izraela. Okoliczny teren łagodnie opada w kierunku południowym. Przez zachodnią krawędź miasteczka przepływa strumień Betlejem, a na wschodzie płynie strumień Nahalal. W jej otoczeniu znajduje się miasteczko Kirjat Tiwon, kibuc Allonim, moszawy Allone Abba, Bet Lechem ha-Gelilit, Bet Sze’arim, Kefar Jehoszua i Sede Ja’akow, oraz arabska wioska Manszija Zabda. Na południe od osady znajduje się baza lotnicza Ramat Dawid.

Ramat Jiszaj jest położone w Poddystrykcie Jezreel, w Dystrykcie Północnym Izraela.

Historia

Pierwotnie w miejscu tym znajdowała się niewielka arabska wioska Jeida^[1]. Tutejsze ziemie zostały na początku XX wieku wykupione przez Żydowski Fundusz Narodowy. Planowano utworzenie tutaj nowej żydowskiej osady w Palestynie o gospodarce będącej kombinacją rolnictwa i przemysłu tkackiego. W tym celu utworzono spółkę „Manor” (hebr. מנור) braci Mordechaja i Hermana Rosenbergów. Gdy w 1925 roku arabscy mieszkańcy opuścili swoje domy w wykupionej przez Żydów wiosce Jeida, na ich miejsce w listopadzie tegoż roku sprowadzono pierwsze żydowskie rodziny z Polski. W pierwszej połowie 1926 roku dołączyli do nich kolejni z Łodzi i Białegostoku – ogółem około 200 imigrantów w 54 rodzinach plus 36 samotnych osób^[2]. Nowa osada początkowo nazywała się Manor, ale nieoficjalnie nadal mówiono na nią Jeida^[3]. W czerwcu 1926 roku uruchomiono zakłady włókiennicze Emek ha-Tekstil (hebr. עמק הטכסטיל). Zakład nie był jednak samowystarczalny ekonomicznie i korzystał z pomocy organizacji syjonistycznych^[4]. Gdy w 1929 roku rozpoczął się wielki kryzys, jego skutki boleśnie odczuł cały Brytyjski Mandat Palestyny. Tutejszy zakład zamknięto, a znaczna część mieszkańców osady opuściła kraj i powróciła do Polski. Na miejscu pozostało 25 rodzin, które skoncentrowały się na działalności rolniczej. Jednak plaga myszy zjadła większość ziarna, zmuszając znaczną większość z mieszkańców do opuszczenia Manor^[5]. W rezultacie wioska została prawie całkowicie opuszczona^[6].

W 1931 roku przy pomocy organizacji syjonistycznych i Żydowskiego Funduszu Narodowego ponownie otworzono tutejszy zakład włókienniczy. Starano się w ten sposób zapobiec całkowitemu upadkowi osady i uniknąć wrażenia niepowodzenia osadnictwa żydowskiego w Palestynie. Mogło to również wywrzeć negatywny wpływ na polskich Żydów, zniechęcając ich do Aliji. W 1932 roku w zakładzie pracowało 8 mieszkańców osady, co było zaledwie znikomym ułamkiem dawnego zakładu. Pod koniec 1933 roku zakład przejęła grupa niemieckich imigrantów, którzy zainwestowali duże pieniądze w jego modernizację^[7]. W latach 30. XX wieku przeprowadzono również loterię, rozdzielając grunty między właścicieli. Stworzyło to sytuację, w której kilka żydowskich rodzin mieszkało rozrzuconych na dużym obszarze, bez koncentracji w jednym miejscu^[8]. Konsekwencją tego były duże straty poniesione podczas arabskiego powstania w Palestynie (1936–1939). W trakcie jednego z nocnych arabskich ataków spłonęła fabryka (zginęła 1 osoba, a 1 została ranna). Zakład ponownie odbudowano, a w osadzie osiedliła się grupa żydowskich imigrantów z Jemenu, którzy znaleźli zatrudnienie w tutejszej fabryce^[9].

Jiszaj Israel Adler z żoną, przed 1948 r.

Widok Ramat Jiszaj od strony kibucu Allonim

Punktem przełomowym w historii osady okazały się działania nauczyciela Israel Jiszaja Adlera z Tel Awiwu, dzięki któremu w 1944 roku wybudowano tutaj dziesięć domów mieszkalnych. Umożliwiło to osiedlenie się nowych imigrantów i dało bodziec do dalszego rozwoju osady^[10]. tym samym roku zmieniono nazwę osady na Ramat Jiszaj, upamiętniając w ten sposób osobę Jiszaja Adlera^[11]. Pomimo to, w 1947 roku nastąpiło zamknięcie zakładu włókienniczego, a w sierpniu tego roku w osadzie pozostało już tylko 15 rodzin. Tymczasem w poszukiwaniu skutecznego rozwiązania narastającego konfliktu izraelsko-arabskiego w dniu 29 listopada 1947 roku została przyjęta Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181. Zakładała ona między innymi, że wioska Ramat Jiszaj miała znaleźć się w granicach nowo utworzonego państwa żydowskiego^[12]. Arabowie odrzucili tę Rezolucję i dzień później doprowadzili do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny. W trakcie jej trwania rejon wioski zajęły siły Arabskiej Armii Wyzwoleńczej, które sparaliżowały żydowską komunikację w całej okolicy. Sytuacją upadającej osady zainteresował się jednak dr Samuel Dicker, który umożliwił w kwietniu 1948 roku przywrócenie działalności tutejszego zakładu. W osadzie mieszkało wówczas 30 rodzin, których egzystencja była uzależniona od pracy w zakładzie włókienniczym^[13].

Podczas I wojny izraelsko-arabskiej wojska izraelskie przeprowadziły w 1948 roku szereg operacji, w wyniku których usunięto zagrożenie arabskich milicji i przejęto kontrolę nad całą Galileą. W maju 1949 roku w Ramat Jiszaj mieszkało już 45 rodzin, a brak mieszkań uniemożliwiał przyjmowanie nowych imigrantów^[14]. w czerwcu 1950 roku w osadzie utworzono obóz przejściowy (ma’abarot), w którym w namiotach mieszkało około 500 rodzin^[15]. Wraz z przeniesieniem 200 rodzin do Migdal ha-Emek w 1953 roku nastąpiła likwidacja obozu^[16]. W Ramat Jiszaj pozostało około 160 rodzin, dla potrzeb których powstała duża piekarnia, stolarnia i inne zakłady usługowe^[17]. W latach 1953–1954 podjęto starania, aby uzyskać nowe grunty pod budownictwo mieszkaniowe i w ten sposób przyjąć więcej imigrantów. W listopadzie 1958 roku Ramat Jiszaj otrzymała status samorządu lokalnego^[18], stając się centrum administracyjnym Samorządu Regionu Kiszon (w 1980 roku został on skonsolidowany w Samorząd Regionu Emek Jizre’el^[19]). W 1959 roku nastąpił ostateczny upadek tutejszego zakładu włókienniczego, który postawiono w stan upadłości i zamknięto. W rezultacie miasteczko znalazło się w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej - zaledwie 60 z 210 rodzin posiadało pracę^[20]. Poszukując rozwiązania tej kryzysowej sytuacji, w październiku 1963 roku utworzono specjalną strefę przemysłową, która dała wiele nowych miejsc pracy^[21]. W latach 80. XX wieku miejscowość przeżyła boom budownictwa mieszkaniowego. Dla potrzeb nowych imigrantów wybudowano nowe osiedla mieszkaniowe. Istnieją dalsze plany rozbudowy miejscowości^[22].

Nazwa

Nazwa miejscowości Ramat Jiszaj (hebr. רמת ישי) tłumaczy się na język polski Wzgórza Jiszajego. Nazwa nawiązuje do jednego z założycieli osady - Izrael Jiszaja Adlera. Nawiązuje także do biblijnej postaci Jesseego, ojca późniejszego izraelskiego króla Dawida.

Demografia

Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w 2013 roku w Ramat Jiszaj żyło ponad 7,3 tys. mieszkańców, w 98,9% Żydzi (pozostali to inne narodowości). Jest to niewielkie miasteczko, którego populacja charakteryzuje się niewielkim, lecz stałym wzrostem liczebności. Według danych z 2011 roku przyrost naturalny w porównaniu do poprzedniego roku wyniósł 2,1%. W roku tym urodziło się 114 dzieci, a zmarło 95 osób (odnotowano 1 zgon niemowląt). Według danych za 2011 rok liczba zatrudnionych pracowników wynosiła 3296, a liczba osób pracujących na własny rachunek wynosiła 254. Średnie miesięczne wynagrodzenie w 2011 roku wynosiło 11074 ILS (średnia krajowa 7964 ILS). Zasiłki dla bezrobotnych pobierało 57 osób, w tym 21 mężczyzn (średni wiek: 43 lata). Świadczenia emerytalne oraz rentowe pobierało 393 osoby, a zapomogi społeczne 38 osób^[23].

Populacja pod względem wieku (2010)

Wiek (w latach)	Procent populacji w %
0 – 4	8,5
5 – 9	8,3
10 – 14	8,3
15 – 19	8,3
20 – 29	16,1
30 – 44	19,9
45 – 59	19,5
60 – 64	5,9
65 –	5,2

Źródło danych: Central Bureau of Statistics.

Symbole

Burmistrzowie Ramat Jiszaj

Burmistrz	Lata sprawowania urzędu
Amnon Janai	1959-1962
Jehuda Szoszani	1962-1965
Oded Janai	1965-1969
Jehuda Szoszani	1969-1971
Zelda Kramer	1971-1974
Jehuda Szoszani	1974-1976
Mosze Zeidner	1976-1978
Dror Vogel	1978–1993
Zeev Schwartz	1993–1998
Icchak Nir Havkin	1998-2008
Ofer Ben-Eliezer	2008-nadal

Herb Ramat Jiszaj przedstawia budynek karawanseraju dawnej arabskiej wioski Jeida. Obok tego Chanu Ramat Jiszaj widnieje palma. Dodatkowo, na herbie umieszczono nazwę miasta w języku hebrajskim. Oficjalna flaga miasta jest w kolorze żółtym lub jasnoniebieskim, z ciemnoniebieskim herbem pośrodku^[18].

Polityka

Budynek siedziby władz samorządowych znajduje się przy ulicy Arava. Burmistrzem od 2008 roku jest Ben-Eliezer Ofer.

Ramat Jiszaj było jednym z pionierów dochodzenia kobiet do władz samorządowych w Izraelu. W 1962 roku Szoszana została wybrana jako przewodnicząca samorządu lokalnego (ponownie w 1969 r.), a w 1971 roku Zelda Kramer^[24][25].

Współpraca międzynarodowa

Widok Ramat Jiszaj z lotu ptaka

Chan Ramat Jiszaj

Ramat Jiszaj ma zawartą umowę partnerską z następującym miastem:

• Viimsi,  Estonia (2012 r.)

Gospodarka i infrastruktura

Lokalna gospodarka opiera się głównie na handlu i rzemiośle. Część mieszkańców znalazło pracę w strefie przemysłowej położonej w północnej części miejscowości. Wielu dojeżdża do pracy w rejonie Hajfy^[26]. Dogodne położenie przy ważnym węźle komunikacyjnym stworzyło dogodne warunki do stworzenia dwóch dużych centrów handlowych z kilkoma restauracjami. Cmentarz komunalny jest położony przy wzgórzu Tel Risim, na południowo-zachodnim obrzeżu miasteczka.

Transport

Z miasteczka wyjeżdża się na północ na drogę nr 75, którą jadąc na wschód dojeżdża się do moszawu Bet Sze’arim i wioski Manszija Zabda, lub jadąc na zachód do skrzyżowania z drogą ekspresową nr 77 i dalej do miejscowości Kirjat Tiwon. Lokalna droga prowadzi na południe do moszawu Kefar Jehoszua. W 2011 roku w Ramat Jiszaj były zarejestrowane 2847 pojazdy silnikowe, w tym 2457 samochodów osobowych (średnia wieku samochodów prywatnych wynosiła 6 lat). W roku tym w mieście doszło do 5 wypadków^[23].

Architektura

Zabudowa miasta w większości składa się z niewysokich domów mieszkalnych. W większości są to jednorodzinne domki. Osiedla rozciągają się wśród pól uprawnych, w otoczeniu licznych drzew. W obrębie miasteczka utworzono kilka ogrodów: Mosze, Hanan, Kuti, Sagie, Ron i Meir.

Zabytki

W północno-wschodniej części miejscowości zachowano pozostałości dawnej arabskiej wioski Jeida. Największą tutejszą atrakcją turystyczną jest budynek starego wybudowanego w 1909 roku Chanu Ramat Jiszaj. Budynek karawanseraju jest opuszczony, istnieją jednak plany jego renowacji, aby służył on celom turystycznym.

Kultura

W centrum miasteczka znajduje się lokalne centrum kultury z biblioteką publiczną. Prowadzi ono rozległą działalność kulturalną skierowaną dla różnych grup wiekowych mieszkańców Ramat Jiszaj. Przy nim jest scena teatralna i kino „Beit Miriam”^[27].

Edukacja

Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w Ramat Jiszaj jest 12 przedszkoli oraz 2 szkoły – podstawowa i gimnazjum. W 2011 roku w 30 klasach szkolnych uczyło się 859 uczniów. Średnia uczniów w klasie wynosiła 23^[23]. Dodatkowo gmina utworzyła centrum szkoleniowe, które zapewnia pomoc edukacyjną i terapeutyczną dzieciom z trudnościami w uczeniu się^[27].

Religia

W miejscowości znajdują się dwie synagogi – Abir Jakub i Magen Abraham. Działa tu także ośrodek Chabad Ramat Jiszaj, w którym poza synagogą i mykwą znajduje się także klub dla młodzieży, klub dla kobiet, przedszkole itp^[28].

Sport i rekreacja

W Ramat Jiszaj jest basen pływacki, sale sportowa i boiska. W latach 90. XX wieku wybudowano sztuczną ścianę wspinaczkową, która jest najwyższym tego typu obiektem w kraju. Organizowane są tutaj mistrzostwa Izraela we wspinaczce.

Przypisy

1. Welcome To Jeida. [w:] Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 2012-12-04]. (ang.).
2. Założenie osady Manor. „Dawar”, 1926-08-12. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
3. Naor 1998 ↓, s. 58.
4. Przemysł Manor. „Dawar”, 1928-09-02. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
5. Jeida. „Dawar”, 1930-09-02. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
6. Ramat Jiszaj. [w:] Bet Alon [on-line]. [dostęp 2012-12-04]. (hebr.).
7. Zakład tkanin idzie w nowe ręce. „Dawar”, 1933-10-02. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
8. Jaki będzie los Jeida?. „Dawar”, 1938-08-16. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
9. Anar 1988 ↓, s. 233-235.
10. Jeida - Ramat Jiszaj. „Dawar”, 1943-09-08. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
11. Domy podstawą Ramat Jiszaj. „Dawar”, 1944-01-26. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
12. Oficjalna mapa podziału Palestyny opracowana przez UNSCOP. [w:] United Nations [on-line]. 1948. [dostęp 2015-01-13]. (ang.).
13. Ramat Jiszaj. „Dawar”, 1948-04-16. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
14. Brak mieszkań hamuje wchłanianie imigrantów w Ramat Jiszaj. „Dawar”, 1949-05-24. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
15. Obóz przejściowy dla imigrantów. „Dawar”, 1950-06-21. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
16. Paul Ben-Haim. Miasto zostało przez pomyłkę założone i stracone. „Dawar”, 1959-01-09. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
17. Strinsky. Ramat Jiszaj (dawne Jeida). „Dawar”, 1951-10-24. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
18. Dov Gutterman: Ramat Yishay. [w:] Flags of the World [on-line]. 2007-07-14. [dostęp 2015-01-13]. (ang.).
19. Samorząd regionu powstał w Ramat Jiszaj. „Ma’ariw”, 1958-11-28. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
20. Tannenbaum. Większość mieszkańców Ramat Jiszaj pozostaje bez pracy. „Ma’ariw”, 1961-01-17. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
21. Centrum przemysłowe i handlowe powstanie w Ramat Jiszaj. „Davor”, 1963-10-31. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
22. Historia. [w:] Samorząd Lokalny Ramat Jiszaj [on-line]. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-12)]. (hebr.).
23. Dane statystyczne Ramat Jiszaj. [w:] Israel Central Bureau of Statistics [on-line]. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
24. Kobiety na szczycie w Ramat Jiszaj. „Davor”, 1969-11-21. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
25. Gideon Romm. Kiedy kobiety kontrolują władzę. „Davor”, 1969-12-01. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.). brak numeru strony
26. Ramat Yishai. [w:] Jewish Virtual Library [on-line]. [dostęp 2015-01-14]. (ang.).
27. Ramat Jiszaj. [w:] Galil Net [on-line]. [dostęp 2015-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (hebr.).
28. Chabad of Ramat Yishai. [w:] Chabad [on-line]. [dostęp 2015-01-14]. (ang.).

Bibliografia

• Zeev Anar: Histoires de maisons. Tel-Aviv: Ministry of Defense Israel, 1988.
• Mordechai Naor: The 20th Century in Eretz Israel. Kolín n.Rýnem: Könemann, 1998. ISBN 3-89508-595-2.

Linki zewnętrzne

• Zdjęcie satelitarne Ramat Jiszaj. [w:] Google Maps [on-line]. [dostęp 2012-12-04]. (ang.).
• Mapa Ramat Jiszaj. [w:] Amudanan [on-line]. [dostęp 2012-12-04]. (hebr.).

Kontrola autorytatywna (miejscowość):

• VIAF: 316601328
• J9U: 987007465734305171