Ranunculus aestivalis

Ranunculus aestivalis
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

jaskier

Gatunek

Ranunculus aestivalis

Nazwa systematyczna
Ranunculus aestivalis (L.D.Benson) Van Buren & K.T.Harper
Amer. J. Bot. 81: 518 1994[3]
Synonimy
  • Ranunculus acriformis var. aestivalis L.D.Benson
  • Ranunculus acris var. aestivalis (L.D.Benson) S.L.Welsh[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Ranunculus aestivalis (L.D.Benson) Van Buren & K.T.Harper – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae Juss.). Występuje endemicznie w Stanach Zjednoczonych – w południowo-środkowej części stanu Utah[4][5]. Epitet gatunkowy pochodzi z łaciny i oznacza letni, ze względu na porę kwitnienia[6].

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Roślina ta jest często traktowana jako odmiana gatunków R. acriformis[7] lub jaskra ostrego (R. acris)[8]. Jednak badania genetyczne wykazały, że takson ten jest wystarczająco odrębny i został wyniesiony do statusu gatunku przez jedną grupę autorów w 1994 roku[9].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Bylina zielna o owłosionych pędach. Dorasta do około 60 cm[5][7].
Liście
Głęboko dłoniasto klapowane liści zebrane w formie różyczki[5]. Liście pokryte są drobnymi włoskami[10].
Kwiaty
Zazwyczaj są zebrane po 6–10 kwiatostanach[5]. Średnica kwiatu wynosi około 13 mm. Owłosione działki kielicha są odgięte, u podstawy mają szerokość 2 mm. Mają 5 płatków o żółtej barwie. Mierzą 8–11 mm długości. Dno kwiatowe ma kształt od odwrotnie gruszkowatego do cylindrycznego[10][7].
Owoce
Małe i suche niełupki, z dzióbkiem o długości 0,1–4 mm. Zebrane do 20–40 tworzą owoc zbiorowy – wieloniełupkę[10][7].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Rośnie na podmokłych łąkach w dolinie rzeki Sevier. Występuje na wysokości około 2000 m n.p.m. Najintensywniej kwitnie od lipca do sierpnia[5], jednak pojedyncze okazy mogą kwitnąć aż do początku października[10]. Środowisko naturalne dzieli z takimi gatunkami jak Sisyrinchium demissum, Juncus arcticus, Muhlenbergia asperifolia, Plantago eriopoda, Distichlis spicata, mlecznik nadmorski (Lysimachia maritima), turzyca siwa (Carex canescens), Halerpestes cymbalaria, bożykwiat nadobny (Dodecatheon pulchellum), popłoch pospolity (Onopordum acanthium), Elymus trachycaulus, jęczmień grzywiasty (Hordeum jubatum), Carex nebraskensis oraz Iris missouriensis[11].

Ochrona

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten po raz pierwszy został zebrany w 1894 roku w pobliżu miasta Panguitch w Utah, w Stanach Zjednoczonych. Roślina ponownie została odnaleziona w 1948 roku, przy czym botanik L. Benson, który na nowo odkrył gatunek, zalecał by roślin nie zbierać, ponieważ populacja wydaje się być bardzo zagrożona. Począwszy od 1979 roku gatunek nie był widziany i został uznany za prawdopodobnie wymarły. Jednak w 1982 roku została odkryta pojedyncza subpopulacja[a][12] na pastwisku, na którym rosło w sumie 400 osobników. W 1988 roku ta subpopulacja liczyła tylko od 10 do 20 okazów. W celu ochrony gatunku, zakupiono ziemię, na której rośnie i utworzono rezerwat o nazwie Sevier Valley Preserve. Krótko po tym w rezerwacie zarejestrowano około 200 kwitnących osobników. Program monitorowania populacji wykazał jednak tendencję spadkową jej liczebności oraz wydajności do reprodukcji. W 2015 roku gatunek znany był z dwóch subpopulacji w hrabstwie Garfield, w południowo-środkowej części stanu Utah[5]. Został zaliczony do kategorii EN – gatunków zagrożonych wyginięciem[10]. Główne zagrożenia dla gatunku obejmują zmiany w lokalnej hydrologii, ponieważ rośliny wymagają określonej wilgotności w swoim siedlisku. Nawadnianie może być przyczyną tych zmian[13]. Dodatkowym problemem jest mała różnorodność genetyczna, która może wynikać z małej liczby pozostałych osobników[14].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Pojęcie subpopulacji (podpopulacji) jest wprowadzane w przypadkach ocen zagrożenia populacji silnie rozczłonkowanych, co wzmaga wymieranie taksonu. W przypadkach, gdy subpopulacje są małe i w znacznym stopniu izolowane, rekolonizacja opuszczonych stanowisk jest mało prawdopodobna (zob. metapopulacja oraz J. Mitka, Metodyka oszacowania stopnia zagrożenia populacji roślin i ich siedlisk).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-30] (ang.).
  3. ↑ a b Ranunculus aestivalis (L.D.Benson) Van Buren & K.T.Harper. The Plant List. [dostęp 2015-07-07]. (ang.).
  4. ↑ U.S. States and Canadian Provinces. Encyclopedia of Life. [dostęp 2015-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f Ranunculus aestivalis. Center for Plant Conservation. [dostęp 2015-06-19]. (ang.).
  6. ↑ aequalis - afer. Dictionary of Botanical Epithets. [dostęp 2015-06-19]. (ang.).
  7. ↑ a b c d 8c. Ranunculus acriformis var. aestivalis L. D. Benson, Amer. Midl. Naturalist. 40: 250. 1948.. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-06-19]. (ang.).
  8. ↑ Ranunculus aestivalis (L.D. Benson) Van Buren & Harper. USDA. [dostęp 2015-06-19]. (ang.).
  9. ↑ R. Van Buren, K. T. Harper, W. R. Andersen, D. J. Stanton, S. Seyoum & J. L. England: Evaluating the Relationship of Autumn Buttercup (Ranunculus acriformis var. aestivalis) to Some Close Congeners Using Random Amplified Polymorphic DNA. [w:] American Journal of Botany, Vol. 81, No. 4, Apr., 1994, pp. 514-519 [on-line]. JSTOR. [dostęp 2015-06-19]. (ang.).
  10. ↑ a b c d e Autumn Buttercup (Ranunculus aestivalis (=acriformis)). U.S. Fish and Wildlife Service. [dostęp 2015-06-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-07)]. (ang.).
  11. ↑ Southwestern Rare and Endangered Plants: Proceedings of the Second Conference. DIANE Publishing Company, s. 23. ISBN 978-0-7881-4202-4. (ang.).
  12. ↑ Józef Mitka: Metodyka oszacowania stopnia zagrożenia populacji roślin i ich siedlisk. [w:] Roczniki Bieszczadzkie nr 18 [on-line]. 2010. s. 24–44. [dostęp 2013-12-23]. (pol.).
  13. ↑ Autumn Buttercup. Utah Conservation Data Center. [dostęp 2015-06-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-18)]. (ang.).
  14. ↑ A bloomin' project – Can the endangered autumn buttercup be saved?. Deseret News. [dostęp 2015-06-19]. (ang.).