Rigorosum, rygorozum[1] (od łac. rigorosus – surowy) – dawna nazwa ustnego egzaminu doktorskiego.
W odróżnieniu od disputatio – dyskusji na temat samej pracy – rigorosum obejmuje tematy z innych dziedzin i wraz z dysertacją (częścią pisemną) wchodzi w skład wymagań dla uzyskania tytułu doktora.
Zwrot rigorosum można było znaleźć w doktoranckich regulaminach egzaminacyjnych uczelni w Niemczech (przed I wojną światową), Austrii i Polsce (do lat 60. XX wieku)[potrzebny przypis].
Słowo pochodzi od średniowiecznego łacińskiego sformułowania examen rigorosum – egzamin ścisły. Wykorzystano tu późnoantyczne pojęcie rigorosus oznaczające „surowy”, wywodzące się od łacińskiego rigor, będącego określeniem tego, co twarde, trudne i nieugięte.