Roza Tamarkina

Roza Tamarkina
Rosa Tamarkina
Ilustracja
Roza Tamarkina podczas III Konkursu Chopinowskiego w Warszawie
Imię i nazwisko

Roza Władimirowna Tamarkina

Data i miejsce urodzenia

23 marca 1920
Kijów

Pochodzenie

rosyjskie

Data i miejsce śmierci

5 sierpnia 1950
Moskwa

Przyczyna śmierci

choroba nowotworowa

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

pianistka,
pedagog

Aktywność

1935–1950

Odznaczenia
Order „Znak Honoru”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Roza Władimirowna Tamarkina (również Rosa Tamarkina, ros. Ро́за Влади́мировна Тама́ркина; ur. 23 marca 1920 w Kijowie, zm. 5 sierpnia 1950 w Moskwie) – radziecka pianistka, pedagog; laureatka II nagrody na III Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w Kijowie 23 marca 1920 w rodzinie wielodzietnej, jako córka Władimira Markowicza Tamarkina i Anny Lwowny Tamarkiny[1]. Miała dwie siostry Mariję i Sarę[1]. Podpatrywała jak jej starsze siostry grały na fortepianie i skrzypcach, co być może zadecydowało, że zapragnęła grać na instrumentach muzycznych[2].

Będąc wielce utalentowaną oraz zafascynowaną fortepianem już w wieku kilku lat rozpoczęła naukę gry na tym instrumencie[3]. W 1928 wstąpiła do klasy dziecięcej Konserwatorium Kijowskiego, gdzie w okresie 1928–1932 uczyła się pod okiem jej pierwszego pedagoga Nikołaja Goldenberga[3]. Następnie w latach 1932–1935 była uczennicą „specjalnej grupy dziecięcej” przy Konserwatorium Moskiewskim, po czym rozpoczęła w wieku piętnastu lat swoją karierę pianistyczną występami publicznymi, budząc uznanie słuchaczy i krytyków interpretacją, temperamentem i wirtuozerią[3]. W 1935 wygrała konkurs Radiokomitetu ZSRR dla młodzieży wraz z Arnoldem Kapłanem[4][2]. Od 1936 występowała regularnie w różnych miastach Związku Radzieckiego (m.in. w Jekaterynburgu, Nowosybirsku czy Ałmaty)[5].

Laureaci III Konkursu Chopinowskiego w Warszawie: Jakow Zak, Roza Tamarkina, Witold Małcużyński i Lance Dossor

W 1937 jako siedemnastoletnia studentka wystąpiła na III Konkursie Chopinowskim w Warszawie, gdzie była jedną z najmłodszych uczestniczek[3]. Już po pierwszym etapie krytycy i członkowie jury, byli przekonani, że jest ona kandydatką do nagrody i jedną z faworytek konkursu[3]. Ostatecznie zajęła w nim II miejsce, ustępując tylko swemu rodakowi Jakowowi Zakowi[6]. Krytyk muzyczny i pedagog Piotr Rytel tak scharakteryzował wówczas jej występ[3]:

Młodsza (...) od Zaka p. Roza Tamarkina (...) jeśli idzie o jej stosunek wewnętrzny do muzyki to kto wie, czy dziś już nie stoi ona ponad Zakiem. (...) Szesnaście lat i ta doskonałość techniki, wielostronność i swoboda.

Piotr Rytel

Po zakończeniu Konkursu Chopinowskiego została odznaczona 27 kwietnia 1937 przez władze radzieckie Orderem „Znak Honoru”[5]. W 1939 została wybrana posłem do Rady Miejskiej w Moskwie[5].

Podczas II wojny światowej kontynuowała swoją edukację w Konserwatorium Moskiewskim, gdzie w 1940 ukończyła kurs w klasie fortepianu prof. Aleksandra Goldenweisera i w tymże roku rozpoczęła u niego aspiranturę, kontynuując ją w latach 1943–1945 pod okiem profesora Konstantina Igumnowa[4].

Po wojnie wznowiła karierę pianistyczną[7]. Jej uroda zafascynowała adoratorów, późniejszych wybitnych pianistów Jakowa Fliera[a] i Emila Gilelsa, którzy starali się o jej rękę[2]. Ostatecznie zdecydowała się wyjść za mąż w 1940 za Emila Gilelsa, ale w 1943 małżonkowie, po nieudanym związku rozeszli się, nie posiadając potomstwa[1][2]. W 1946 podjęła pracę pedagogiczną w Konserwatorium Moskiewskim, jako asystentka na katedrze fortepianu[8][7], co spowodowało znaczne ograniczenie jej występów. Jej wychowanką była m.in. Bella Dawidowicz, zwyciężczyni IV Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie (w 1949 wraz z Haliną Czerny-Stefańską)[2].

W październiku 1949, z okazji 100. rocznicy śmierci Fryderyka Chopina, wykonała jego II koncert fortepianowy f-moll op. 21 w Wielkiej Sali Konserwatorium Moskiewskiego. Później okazało się, że był to jeden z ostatnich jej publicznych występów[3]. Po raz ostatni wystąpiła w lutym 1950, będąc ciężko chorą[5]. Zmarła 5 sierpnia 1950 w Moskwie na skutek choroby nowotworowej, chorując od 1944 na chłoniaka Hodgkina[9][5]. Pochowana została w kwaterze rodzinnej na cmentarzu Wwiedieńskim w Moskwie obok swoich rodziców[10][11].

Repertuar i dyskografia

[edytuj | edytuj kod]

Roza Tamarkina była przede wszystkim reprezentantką liryczno-romantycznego nurtu w sztuce muzycznej[5]. Upamiętniła się w świadomości słuchaczy interpretacjami dzieł Fryderyka Chopina (m.in. Fantazji f-moll op. 49, Scherza b-moll i Scherza cis-moll, Poloneza fis-moll op. 44, Sonaty h-moll op. 58, Nokturnu G-dur op. 37 nr 2 i II koncertu fortepianowego f-moll op. 21), Ferenca Liszta (Sonaty h-moll, Walca Mefisto, X Rapsodii węgierskiej, Parafrazy koncertowej „Rigoletto”), Roberta Schumanna (Fantazji C-dur op. 17) i Siergieja Rachmaninowa (II koncertu fortepianowego c-moll op. 18). Ponadto w jej repertuarze znajdowały się utwory m.in. Johannesa Brahmsa czy Franza Schuberta[12].

Większość z jej nagrań została zebrana i wydana już po jej śmierci[13][14].

Albumy
Rok Tytuł Wydawca
1956 Концерт Розы Тамаркиной Апрелевский Завод
1972 Rosa Tamarkina. Piano. The Bolshoi Theatre Quartet. Sergey Ivanovich Taneyev Quintet In G Minor, Op. 30 Мелодия
1985 Rosa Tamarkina. Piano. The Bolshoi Theatre Quartet. Johannes Brahms Quintet In F Minor, Op. 34
2005 Rosa Tamarkina. Volume 1. Sergei Rachmaninov, Sergei Taneyev Vista Vera[15]
2006 Rosa Tamarkina. Volume 2. Franz Schubert, Franz Liszt, Johannes Brahms
Rosa Tamarkina. Volume 3. Sergei Rachmaninov, Frederic Chopin, Robert Schumann, Frank Cesar
2012 Women At The Piano - An Anthology Of Historic Performances, Volume 4[b] Naxos

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Jakow Flier był później pedagogiem Konserwatorium Moskiewskiego. W 1965 był również wiceprzewodniczącym jury na VII Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie.
  2. ↑ Na płycie znalazły się również nagrania innych pianistów, takich jak: Constance Keene, Reine Gianoli, Gina Bachauer, Liza Fuchsova, Lilly Dymont, Marcelle Meyer, Magda Tagliaferro, Marie-Thérèse Fourneau, Lottie Morel, Yvonne Lefébure, Winifred Christie, Bärbel Andreae i Edith Farnadi. Roza Tamarkina prezentuje na płycie Scherzo cis-moll op. 39 Fryderyka Chopina, nagrane w Moskwie w 1947.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Roza Vladimirovna Tamarkin (Tamarkina) [online], geni.com [dostęp 2018-12-31] (ang.).
  2. ↑ a b c d e Тамаркина Роза Владимировна [online], apatrid.ru [zarchiwizowane z adresu 2023-04-15] (ros.).
  3. ↑ a b c d e f g Rosa Tamarkina, [w:] Narodowy Instytut Fryderyka Chopina [online], pl.chopin.nifc.pl [zarchiwizowane z adresu 2018-12-31].
  4. ↑ a b Dybowski 2005 ↓, s. 98.
  5. ↑ a b c d e f Максим Тавьев, Жизнь и судьба Розы Тамаркиной (Życie i twórczość Rozy Tamarkiny) [online], newswe.com [zarchiwizowane z adresu 2019-01-01] (ros.).
  6. ↑ Wysocki 1987 ↓, s. 31.
  7. ↑ a b Dybowski 2005 ↓, s. 100.
  8. ↑ Тамаркина Роза Владимировна [online], mosconsv.ru [zarchiwizowane z adresu 2022-08-19] (ros.).
  9. ↑ Rosa Tamarkina [online], naxos.com [zarchiwizowane z adresu 2020-09-19] (ang.).
  10. ↑ Где дремлют мёртвые. Тамаркина Роза Владимировна (1920–1950) [online], bozaboza.narod.ru [zarchiwizowane z adresu 2022-09-27] (ros.).
  11. ↑ Они тоже гостили на земле... Тамаркина Роза Владимировна (1920–1950) [online], nec.m-necropol.ru [zarchiwizowane z adresu 2019-01-02] (ros.).
  12. ↑ Dybowski 2005 ↓, s. 100–101.
  13. ↑ Rosa Tamarkina (1920–1950) [online], forte-piano-pianissimo.com [zarchiwizowane z adresu 2023-01-03] (ang.).
  14. ↑ Роза Тамаркина (ф-но), [w:] КАТАЛОГ СОВЕТСКИХ ПЛАСТИНОК [online], records.su [zarchiwizowane z adresu 2019-01-06] (ros.).
  15. ↑ Rosa Tamarkina, [w:] Vista Vera [online], vistavera.com [zarchiwizowane z adresu 2018-12-31] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Stanisław Dybowski, Laureaci Konkursów Chopinowskich w Warszawie (z dyskografią), Warszawa: Przedsiębiorstwo Muzyczne Selene, 2005, s. 98–101, ISBN 83-910515-1-X, OCLC 68802269.
  • Jean-Pierre Thiollet i inni, 88 notes pour piano solo, t. 70, Magland: Neva éditions, 2015, ISBN 978-2-35055-192-0, OCLC 946445855 (fr.).
  • Stefan Wysocki, Wokół Konkursów Chopinowskich, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1987, ISBN 83-212-0443-0, OCLC 749899851.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Laureaci Konkursów Chopinowskich w Warszawie
I (1927)
II (1932)
III (1937)
IV (1949)
V (1955)
VI (1960)
VII (1965)
VIII (1970)
IX (1975)
X (1980)
XI (1985)
XII (1990)
XIII (1995)
XIV (2000)
XV (2005)
XVI (2010)
XVII (2015)
XVIII (2021)