Rożyńsk Mały

Rożyńsk Mały

osada
Fragment miejscowości
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	gołdapski
Gmina	Gołdap
Liczba ludności (2006)	200
Strefa numeracyjna	87
Kod pocztowy	19-507[2]
Tablice rejestracyjne	NGO
SIMC	0759044
Położenie na mapie gminy Gołdap Rożyńsk Mały
Położenie na mapie Polski Rożyńsk Mały
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rożyńsk Mały
Położenie na mapie powiatu gołdapskiego Rożyńsk Mały
54°14′58″N 22°09′18″E/54,249444 22,155000[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Rożyńsk Mały (niem. Klein Rosinsko) – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie gołdapskim, w gminie Gołdap.

W latach 1975–1998 Rożyńsk Mały administracyjnie należał do województwa suwalskiego.

Wieś usytuowana nad rzeką Gołdapą, przy drodze Gołdap – Juchnajcie – Surminy. Miejscowość należy do sołectwa Rożyńsk Wielki (Rożyńsk Mały, Rożyńsk Wielki, Nowa Boćwinka)^[3].

Podczas akcji germanizacyjnej nazw miejscowych i fizjograficznych (tzw. chrzty hitlerowskie) utrwalona historycznie nazwa niemiecka Klein Rosinsko została w 1938 r. zastąpiona przez administrację nazistowską sztuczną formą Bergershof.

Rożyńsk Mały został założony w XVIII w. jako wieś na prawie chełmińskim. W 1817 należał do dwóch właścicieli gospodarujących na 18 włókach. W 1895 R.M. liczył 84 mieszkańców (82 ewangelików), przynależał do gminy i parafii Grabowo; w 1910 roku zamieszkiwało go 88 mieszkańców^[4], a w 1939 – 58 osób.^[5] Znajdowały się tam dwa majątki o powierzchni pow. 100 ha oraz 13 gospodarstw. W skład majątku powiązanego z terenem aktualnej wsi wchodziły: pałac, który spłonął w 1987 r., zabudowania gospodarcze, a od początku XX w. (prawd. 1905 r.) młyn wraz elektrownią wodną i śluzami^[6].

Po wojnie – w 1946 – z dwóch majątków – jeden zagospodarowano (167 ha), drugi uznano za zniszczony (101, 5 ha). W 1949 r. utworzono z nich dwa Państwowe Gospodarstwa Rolne (R.I i R.II). Szybko jednak R.I i R. II połączono w jedno gospodarstwo. W pierwszych kilku latach w R. I. funkcjonował tartak, a do lat 80. XX w. młyn.

R. I stanowił zasadniczą część gospodarstwa scentralizowaną wokół zabudowań przedwojennego pałacu. Po likwidacji PGR-u w 1993, gospodarstwo przejęła lokalna spółka, potem Agencja Nieruchomości Rolnych^[6]. Aktualnie teren dawnego zakładu rolnego jest dzierżawiony.

Domy / gospodarstwa mieszkalne od zabudowań dawnego majątku oddziela rzeka Gołdapa. Na przełomie lat 50. i 60. XX w. wybudowano we wsi osiem nowych budynków dwu- oraz czterorodzinnych, następnie na początku lat 80. sześć budynków dwurodzinnych, a w latach 1988-89 osiedle czternastu domków jednorodzinnych.

W południowo-wschodniej części miejscowości, pomiędzy częścią mieszkalną a dawnym majątkiem, znajduje się wyspa ukształtowana z odnogi rzeki Gołdapy. W roku 2014, dzięki funduszom PROW, wyspa została poddana kompleksowej rewitalizacji, która nadała terenowi charakter rekreacyjny^[7].

Inne miejscowości o nazwie Rożyńsk: Rożyńsk, Rożyńsk Wielki.

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 117255
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1102 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
3. Strona Urzędu Gminy Gołdap [04.2015]
4. Uli Schubert, Gemeindeverzeichnis, Landkreis Goldap (niem.)
5. Michael Rademacher, Deutsch-österreichisches Ortsbuch, Landkreis Goldap (niem.). [dostęp 2012-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-05)].
6. J. Kopciał, Mały leksykon wsi, w: Gołdap i okolice, red. J. Kopciał, Suwałki 1995
7. Urząd Miasta i Gminy Gołdap, Informacja o zakończeniu projektu "Zagospodarowanie terenu wyspy rekreacyjnej wraz z kładką dla pieszych w Rożyńsku Małym"