Rudno (powiat parczewski)

Ten artykuł dotyczy wsi w powiecie parczewskim. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Rudno

wieś
Kościół pw. Przemienienia Pańskiego (dawna cerkiew)
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	parczewski
Gmina	Milanów
Liczba ludności (2021)	680[2][3]
Strefa numeracyjna	83
Kod pocztowy	21-210[4]
Tablice rejestracyjne	LPA
SIMC	0016544[5]
Położenie na mapie gminy Milanów Rudno
Położenie na mapie Polski Rudno
Położenie na mapie województwa lubelskiego Rudno
Położenie na mapie powiatu parczewskiego Rudno
51°45′02″N 22°56′54″E/51,750556 22,948333[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Rudno – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie parczewskim, w gminie Milanów^[5][6]. Leży przy drodze wojewódzkiej nr 813.

Integralne części wsi Rudno^[5][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
1023368	Leonówka	część wsi
0016550	Rudno Drugie	część wsi (do 2023)
0016567	Rudno Pierwsze	część wsi (do 2023)
0016573	Rudno Trzecie	część wsi (do 2023)

Wieś ekonomii brzeskiej w drugiej połowie XVII wieku^[7]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bialskopodlaskiego.

Na terenie wsi utworzono trzy sołectwa Rudno I, Rudno II i Rudno III^[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 805 mieszkańców^[9].

Historia

Najstarsze ślady obecności człowieka na terenie dzisiejszego Rudna pochodzą z okresu kultury amfor kulistych. W 1550 roku król Zygmunt August zezwolił na wybudowanie w Rudnie cerkwi pw. Przemienienia Pańskiego. W tym mniej więcej czasie Rudno liczyło ponad 450 mieszkańców, było siedzibą wójtostwa i należało do dóbr królewskich w starostwie wohyńskim. Znajdowało się na obszarze sporów terytorialnych pomiędzy Koroną a Litwą. W latach 1874–1875 Rudno zamieszkiwało około 800 osób. Objęła je wówczas fala prześladowań władz carskich w związku z kasacją Unii brzeskiej. Miejscowi unici w zdecydowanej większości nie chcieli przejść na prawosławie co spotkało się z konfiskatami majątków, karami bicia, więzienia i zsyłki na Syberię. 30 maja 1940 roku miała miejsce w Rudnie zbrodnia niemiecka. Grupa esesmanów aresztowała 49 mężczyzn^[10] i rozstrzelała ich w pobliskim lesie. Spalili następnie wiele budynków mieszkalnych i gospodarczych^[11]. Zginął m.in. ksiądz proboszcz Roman Ryczkowski.

W latach 1814–1816 w Rudnie wybudowano cerkiew unicką^[12], którą w latach 1874–1915 zamieniono na cerkiew prawosławną. Od 1919 roku służy ona jako kościół przywróconej parafii rzymskokatolickiej Przemienienia Pańskiego i św. Andrzeja Boboli^[13]. W 1966 roku wpisano świątynię do rejestru zabytków^[14]. W roku 1993^[14] wpisano do rejestru zabytków także datowany na lata 1872–1874^[14] cmentarz zwany epidemicznym^[15].

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 118179
2. Wieś Rudno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-05-19] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-05-19] .
4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1114 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
5. GUS. Wyszukiwarka TERYT
6. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
7. Stanisław Zawadzki, Gospodarowanie ekonomiami królewskimi w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle kontraktów dzierżawnych z II poł. XVII w., Warszawa 2021, s. 167.
8. Strona gminy, sołectwa
9. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
10. niekiedy podawana jest liczba 51
11. Józef Fajkowski, Jan Religa, Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945, Warszawa 1981, s. 21.
12. Rudno, kościół Przemienienia Pańskiego. lubelskieklimaty.pl. [dostęp 2025-02-16]. (pol.).
13. Parafia Przemienienia Pańskiego i Św. Andrzeja Boboli, Rudno. diecezja.siedlce.pl. [dostęp 2025-02-02]. (pol.).
14. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31 grudnia 2011 r.. [w:] Województwo lubelskie [on-line]. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 88. [dostęp 2012-05-06]. (pol.).
15. Obwieszczenie nr 1/2013 Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 22 stycznia 2013 roku. Załącznik 1 - wykaz zabytków w rejestrze zabytków nieruchomych, s. 85 (2013-11-24)

Bibliografia

• Andrzej Gil, "Parafie Kościoła wschodniego w Wohyniu do początków XVIII wieku", Radzyński Rocznik Humanistyczny, tom3, 2005
• Ks. Franciszek Dzięga, "Prześladowanie za wiarę Unitów w Rudnie"
• Dr Józef Geresz, "Z dziejów Podlasia", Podlaskie Echo Katolickie 27/2006
• Jerzy Flisiński, "Starostwo brzeskie w XVI wieku", Rocznik Bialskopodlaski tom V 1997, Wojewódzka i miejska biblioteka publiczna w Białej Podlaskiej, ISSN 1230-7181
• Józef Ścibior, "Groby ludności kultury amfor kulistych w Rudnie, woj. bialskopodlaskie. Lub. Mat. Arch., Lublin 1985
• Historia parafii
• Sołectwa gminy Milanów
• informacja o świątyni na portalu Lubelskie Klimaty