SM UB-16

Ten artykuł dotyczy okrętu podwodnego UB-16 z 1915 roku. Zobacz też: inne okręty o tej samej lub podobnej nazwie.

SM UB-16

SM UB-14, jednostka bliźniacza UB-16
Klasa	okręt podwodny
Typ	UB I
Historia
Stocznia	AG Weser, Brema
Początek budowy	1914
Położenie stępki	21 lutego 1915
Wodowanie	26 kwietnia 1915
Kaiserliche Marine
Wejście do służby	25 marca 1915
Zatopiony	10 maja 1918 roku przez HMS E34
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	127 ton 142 tony
Długość	28,1 metra
Szerokość	3,2 metra
Zanurzenie	3 metry
Zanurzenie testowe	50 metrów
Rodzaj kadłuba	jednokadłubowy
Napęd
1 silnik Diesla (60 KM), silnik elektryczny (120 KM) 1 wał napędowy, 1 śruba
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	6,5 węzła 5,5 węzła
Zasięg	1650 Mm @ 5 węzłów (pow.) 45 Mm @ 4 węzły (zan.)
Uzbrojenie
2 torpedy, karabin maszynowy 8 mm
Wyrzutnie torpedowe	2 x 450 mm (dziób)
Załoga	15 osób

SM UB-16 – niemiecki jednokadłubowy okręt podwodny typu UB I zbudowany w stoczni AG Weser w Bremie w latach 1914–1915. Zwodowany 26 kwietnia 1915 roku, wszedł do służby w Kaiserliche Marine 12 maja 1915 roku. Okręt przeprowadził 87 patroli, w czasie których zatopił 24 statki o łącznej pojemności 18 721 BRT oraz niszczyciel brytyjski HMS „Recruit”. Zatonął 10 maja 1918 roku po storpedowaniu przez okręt podwodny HMS E34.

Budowa

Okręt SM UB-16 należał do typu UB I. Był małym, jednokadłubowym okrętem o prostej konstrukcji, przeznaczonym do działań przybrzeżnych. Miał długość 28,1 metra, wyporność w zanurzeniu 142 tony oraz zasięg 1650 Mm przy prędkości 5 węzłów na powierzchni i 45 Mm przy prędkości 4 węzłów w zanurzeniu.

Wymogiem przy projektowaniu całej serii była możliwość transportu koleją, dzięki temu część okrętów przetransportowano nad Adriatyk, gdzie operowały z baz austriackich, a część do Antwerpii. Okręt charakteryzowały się słabą manewrowością oraz niewielką prędkością maksymalną 6,5 węzła na powierzchni i 5,5 w zanurzeniu. Jego maksymalne zanurzenie wynosiło około 50 metrów. W 1918 okręt (wraz z siostrzanymi jednostkami UB-10, UB-12 i UB-17) przebudowano na stawiacz min. W wyniku modernizacji jego długość zwiększyła się z pierwotnych 28,1 metra do 32 metrów, wyporność wzrosła do 161 ton, a wyrzutnie torpedowe zastąpiono czterema wyrzutniami min o pojemności 8 min^[1].

Służba

UB-16 rozpoczął służbę we Flotylli Flandria (U-boote des Marinekorps U-Flotille Flandern) 1 czerwca 1915 roku. Pierwszym dowódcą okrętu mianowano 12 maja 1915 roku Hansa Valentinera^[2], który odniósł pierwsze zwycięstwa na opisywanej jednostce. 3 czerwca 1915 roku, podczas pierwszego patrolu po Morzu Północnym około 45 mil na południowy wschód od Lowestoft, UB-16 zatrzymał i zatopił poprzez podłożenie ładunków wybuchowych trzy brytyjskie łodzie rybackie: „Boy Horace", „Economy” oraz „E & C"^[3].

Pod dowództwem Valentinera UB-16 zatopił jeszcze piętnaście statków, głównie niewielkich jednostek rybackich. Największymi z zatopionych okrętów były parowce „Tunisiana”, „Leuctra” i „Mangara”. 12 czerwca UB-16 storpedował i zatopił brytyjski parowiec „Leuctra” o pojemności 18 721 BRT^[4]. 23 czerwca UB-16 zaatakował i uszkodził brytyjski statek handlowy SS „Tunisiana” o pojemności 18 721 BRT, płynący z Montrealu do Hull z ładunkiem zboża. Atak nastąpił w pobliżu Lowestoft. Kapitanowi „Tunisiany” udało się osadzić statek na mieliźnie i uratować załogę oraz ładunek, sam statek został jednak utracony^[5].

5 kwietnia miejsce kapitana Valentinera, którego po sześciotygodniowym urlopie przeniesiono na UC-37, zajął nowy dowódca: dwudziestosiedmioletni Paul Hundius^[6]. W czasie pierwszych dwóch tygodni służby Hundiusa UB-16 zatopił dwa brytyjskie parowce. 10 kwietnia „Robert Adamson” o wyporności 3091 BRT został zatopiony w odległości trzech mil morskich od latarniowca Shipwash podczas podróży z Dundee do Hawru^[7]. Drugim statkiem był wyprodukowany w 1903 roku parowiec „Tregantle”, zatopiony w czasie podróży z Galveston w Teksasie do Hull z ładunkiem zboża. 22 kwietnia w okolicach Lowestoft statek został zaatakowany i zatopiony, nikt z załogi nie zginął^[8].

W końcu kwietnia 1916 roku nowy dowódca Hochseeflotte, admirał Reinhard Scheer, odwołał ofensywę niemieckich okrętów przeciw cywilnym statkom wroga. Przez następne dziesięć miesięcy UB-16 nie zatopił żadnej jednostki nieprzyjaciela.

30 sierpnia 1916 roku trzecim dowódcą UB-16 został Oberleutnant zur See Ernst Müller-Schwarz^[9] 20 stycznia 1917 roku Müller-Schwarza zastąpił Hans Ewald Niemer^[10] Żadnemu z nich nie udało się w czasie dowodzenia UB-16 nawiązać kontaktu bojowego z jednostkami przeciwnika. 18 kwietnia 1917 roku na pięć tygodni dowódcą został mianowany wcześniejszy dowódca UC-1 Oberleutnant zur See Hugo Thielmann^[11] 20 kwietnia 1917 roku szesnaście mil od Egmond u wybrzeży Holandii Hugo Thielmann zatrzymał i zatopił holenderski rybacki statek motorowy „Arie” o wyporności 107 BRT^[12].

23 kwietnia 1917 roku kolejnym dowódcą okrętu mianowano Wilhelma Rheina^[13]. 13 marca UB-16 pod dowództwem Rheina storpedował i uszkodził szesnaście mil na zachód od Ijmuiden norweski parowiec „Kongsli” (o pojemności 5826 BRT). „Kongsli” został zatopiony 18 sierpnia przez inny okręt – UB-48^[14]. 9 sierpnia 1917 roku trzy mile od latarniowca North Hinder UB-16 storpedował i zatopił zbudowany w 1916 roku brytyjski niszczyciel typu R, HMS „Recruit”. Razem z okrętem zginęło 53 członków załogi^[15]. 26 sierpnia Rheina, przeniesionego na stanowisko dowódcy UB-30, zastąpił Oberleutnant zur See Günther Bachmann^[16]. 25 grudnia Günthera Bachmanna zastąpił Alfred Krameyer, który roku bez sukcesów dowodził UB-16 do 19 grudnia 1918 roku. Po przejściu Krameyera na stanowisko dowódcy UC-79, na którym wraz z całą załogą poległ 8 lutego 1918 roku po wejściu okrętu na minę w okolicach przylądka Gris Nez (Pas-de-Calais), dowództwo nad UB-16 na dwa miesiące objął Rudolf Stier^[17] 13 marca dowodzony przez Stiera UB-16 zatopił „Lisette”, brytyjski parowiec z 1899 roku o pojemności 895 BRT. Statek płynął z Goole do Honfleuru z ładunkiem węgla. Został zaatakowany i zatopiony osiem mil na północ-północny wschód od latarniowca Shipwash^[18]. Tego samego dnia w okolicach South Cross Sand Buoy koło Yarmouth UB-16 zatrzymał i zatopił niewielki kuter rybacki „Ruth”^[19].

Zatopienie

Ostatnim dowódcą okrętu mianowano Oberleutnanta zur See Vicca von der Lühego^[20]. Dowodzenie UB-16 rozpoczął 22 kwietnia 1918 roku. 6 maja UB-16 wypłynął z Zeebrugge na kolejny, 87. patrol. Okręt skierowano na akwen Morza Północnego w okolicach Harwich. 10 maja w godzinach wieczornych brytyjski okręt podwodny HMS E34 zauważył wynurzony okręt niemiecki. Po wykonaniu manewru i ustawieniu się w pozycji HMS E34 wystrzelił dwie torpedy. Jedna z nich eksplodowała pod kioskiem. W wyniku wybuchu UB-16 zatonął w ciągu kilku minut. Jedynym ocalałym członkiem załogi był kapitan Vicco von der Lühe, który w czasie eksplozji najprawdopodobniej znajdował się w kiosku. Von der Lühego pojmano i osadzono w obozie jenieckim na terenie Wielkiej Brytanii; zmarł 1 marca 1919 roku jako jeniec wojenny w Reighley. W trakcie służby UB-16 zatopił 24 statki o łącznej pojemności 18 721 BRT, uszkodził jedną jednostkę o pojemności (5822 BRT) oraz zatopił jeden niszczyciel.

Przypisy

1. Gardiner,.. Conway’s All the World Fighting Ships 1906-1921, s. 180.
2. Hans Valentiner (17 czerwca 1888 – 19 grudnia 1917), pierwszy dowódca UB-16, następnie dowódca UB-15, UC-37, UC-71 oraz U-56, na pokładzie którego zginął wraz z całą załogą. Pod jego dowództwem okręty te zatopiły 50 statków o łącznej wyporności 41 839 BRT, oraz dwa uszkodziły (3976 BRT). - Uboat.net WWI U-boat commanders.
3. Ships hit by UB 16 – Uboat.net, Ships hit during WWI [dostęp=2013-10-11]
4. SS Leuctra (+1915) – WreckSite, [dostęp=2013-10-12]
5. Ships hit by UB 16, Tuniziana – Uboat.net, Ships hit during WWI [dostęp=2013-10-12]
6. Paul Hundius (2 lutego 1889 – 15 sierpnia 1918), następnie dowódca UC-47 i UB-103, na pokładzie którego zginął wraz z całą załogą u wybrzeży Flandrii. Pod jego dowództwem okręty te zatopiły 69 statków o łącznej wyporności 96 741 BRT i okręt o wyporności 880 BRT oraz osiem uszkodziły (14 442 BRT, jeden zajęły jako pryz). - Uboat.net WWI U-boat commanders.
7. SS Robert Adamson (+1916) – WreckSite, [dostęp=2013-10-19]
8. SS Tregantle (I) (+1916) – WreckSite, [dostęp=2013-10-19]
9. Ernst Müller-Schwarz (8 maja 1889 – 22 kwietnia 1922) następnie dowódca UC-64, a od grudnia 1917 roku do końca wojny oficer torpedowy SMS „Stralsund”(inne języki) - Uboat.net WWI U-boat commanders.
10. Hans Ewald Niemer (23 sierpnia 1889 – ?), następnie dowódca UB-23. Po uszkodzeniu okrętu przez ładunki głębinowe wyrzucone z patrolowca HMS PC-60 w okolicach Lizard Hans Ewald Niemer został internowany w A Coruñi, gdzie przebywał do końca wojny. - Uboat.net WWI U-boat commanders.
11. Hugo Thielmann (19 czerwca 1889 – 15 marca 1918), następnie dowódca UC-71, UC-69 i UB-106(inne języki), na którym zginął z całą załogą w czasie ćwiczeń w pobliżu Kilonii - Uboat.net WWI U-boat commanders.
12. Arie (+1917) – WreckSite, [dostęp=2013-10-20]
13. Wilhelm Rhein (10 marca 1887 – 24 lipca 1967), następnie dowódca UB-30 i UB-112(inne języki), na trzech okrętach zatopił 21 statków o pojemności 27 854 BRT i okręt o pojemności 1075 BRT oraz uszkodził trzy statki o pojemności 13 967 BRT - Uboat.net WWI U-boat commanders.
14. SS Kongsli (+1917) – WreckSite, [dostęp=2013-10-22]
15. HMS Recruit - Uboat.net Ships hit during WWI.
16. Günther Bachmann (13 grudnia 1890 – 8 lutego 1918), następnie dowódca UB-38, na którym poległ z całą załogą. W czasie ucieczki przed brytyjskimi niszczycielami UB-38 wszedł na minę na polu minowym. - Uboat.net WWI U-boat commanders.
17. Rudolf Stier (11 listopada 1892 – 13 sierpnia 1918), następnie dowódca UB-30, na którym poległ z załogą trzy mile od Whitby. - Uboat.net WWI U-boat commanders.
18. SS Lisette (+1918) – WreckSite, [dostęp=2013-10-22]
19. Ruth - Uboat.net Ships hit during WWI.
20. Vicco von der Lühe - Uboat.net WWI U-boat commanders.

Bibliografia

• Guðmundur Helgason, Uboat.net: WWI U-boats UB 16. [dostęp 2013-10-25]. (ang.).
• Eberhard Moller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats From 1904 to the Present. Londyn: Greenhill Books Lionel Leventhal Ltd., 2004, s. 43. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Robert Gardiner (red.): Conway’s All the World Fighting Ships 1906-1921. Londyn: Conway Maritime Press Ltd., 1985, s. 180. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, marzec 2007, s. 99. ISBN 1-85367-623-3.