SM UC-78

Ten artykuł dotyczy okrętu podwodnego UC-78 z 1916 roku. Zobacz też: inne okręty o tej samej lub podobnej nazwie.

SM UC-78

SM UC-56, siostrzany okręt UC-78
Klasa	okręt podwodny
Typ	UC II
Projekt	41
Historia
Stocznia	Vulcan, Hamburg
Położenie stępki	1916
Wodowanie	8 grudnia 1916
Kaiserliche Marine
Wejście do służby	10 stycznia 1917
Zatopiony	9 maja 1918
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	410 ton 493 tony
Długość	50,45 m
Szerokość	5,22 m
Zanurzenie	3,65 m
Zanurzenie testowe	50 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Materiał kadłuba	stal
Napęd
2 silniki Diesla o łącznej mocy 485 kW (660 KM) 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 460 kW (620 KM) 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	11,8 węzła 7,3 w.
Zasięg	powierzchnia: 10 230 Mm przy 7 w. zanurzenie: 52 Mm przy 4 w.
Uzbrojenie
18 min UC/200, 1 działo kal. 88 mm, 7 torped
Wyrzutnie torpedowe	3 × 500 mm
Załoga	26

SM UC-78 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, jedna z 64 zbudowanych jednostek typu UC II. Zwodowany 8 grudnia 1916 roku w stoczni Vulcan w Hamburgu, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 10 stycznia 1917 roku. W czasie służby operacyjnej w składzie Flotylli Bałtyckiej i I Flotylli Flandria okręt odbył 12 patroli bojowych, w wyniku których zatonął okręt o wyporności 350 ton, a jeden statek o pojemności 1481 BRT został uszkodzony. SM UC-78 został zatopiony wraz z całą załogą 9 maja 1918 roku, staranowany przez brytyjski parowiec „Queen Alexandra” w kanale La Manche.

Projekt i budowa

Dokonania pierwszych niemieckich podwodnych stawiaczy min typu UC I, a także zauważone niedostatki tej konstrukcji, skłoniły dowództwo Cesarskiej Marynarki Wojennej z admirałem von Tirpitzem na czele do działań mających na celu budowę nowego, znacznie większego i doskonalszego typu okrętu podwodnego. Opracowany latem 1915 roku projekt okrętu, oznaczonego później jako typ UC II, tworzony był równolegle z projektem przybrzeżnego torpedowego okrętu podwodnego typu UB II^[1]. Głównymi zmianami w stosunku do poprzedniej serii były: instalacja wyrzutni torpedowych i działa pokładowego, zwiększenie mocy i niezawodności siłowni, oraz wzrost prędkości i zasięgu jednostki, kosztem rezygnacji z możliwości łatwego transportu kolejowego (ze względu na powiększone rozmiary)^[1][2].

SM^[a] UC-78 zamówiony został 12 stycznia 1916 roku jako jednostka z III serii okrętów typu UC II (numer projektu 41, nadany przez Inspektorat U-Bootów^[3]), w ramach wojennego programu rozbudowy floty^[4][5] . Został zbudowany w stoczni Vulcan w Hamburgu jako jeden z sześciu okrętów III serii zamówionych w tej wytwórni^[4][6][7]. UC-78 otrzymał numer stoczniowy 83 (Werk 83)^[5] [8] . Stępkę okrętu położono w 1916 roku^[8] , a zwodowany został 8 grudnia 1916 roku^[9][10]. Koszt budowy okrętu wyniósł 2 mln 86 tys. marek^[11].

Dane taktyczno-techniczne

SM UC-78 był średniej wielkości przybrzeżnym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej^[2]. Długość całkowita wynosiła 50,45 metra^[b], szerokość 5,22 metra i zanurzenie 3,65 metra^[8] [11]. Wykonany ze stali kadłub sztywny miał 39,3 metra długości i 3,61 metra szerokości, a wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 7,46 metra^[13] . Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 410 ton, a w zanurzeniu 493 tony^[6][12]. Jednostka miała wysoki, ostry dziób przystosowany do przecinania sieci przeciwpodwodnych; do jej wnętrza prowadziły trzy luki: pierwszy przed kioskiem, drugi w kiosku, a ostatni w części rufowej, prowadzący do maszynowni^[14] . Cylindryczny kiosk miał średnicę 1,4 metra i wysokość 1,8 metra, obudowany był opływową osłoną^[14] . Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki wysokoprężne Daimler MU256 o łącznej mocy 485 kW (660 KM), a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym SSW o łącznej mocy 460 kW (620 KM)^[6][8] . Dwa wały napędowe obracały dwie śruby wykonane z brązu manganowego (o średnicy 1,9 metra i skoku 0,9 metra)^[14] . Okręt osiągał prędkość 11,8 węzła na powierzchni i 7,3 węzła w zanurzeniu^[6][8] . Zasięg wynosił 10 230 Mm przy prędkości 7 węzłów w położeniu nawodnym oraz 52 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą^{[8] [11][c]}. Zbiorniki mieściły 55 ton paliwa^{[8] [11][d]}, a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów 26 MAS po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi^[4][15]. Okręt miał siedem zewnętrznych zbiorników balastowych^[14] . Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów^[13] [16], a czas wykonania manewru zanurzenia 40 sekund^[17].

Głównym uzbrojeniem okrętu było 18 min kotwicznych typu UC/200 w sześciu skośnych szybach minowych o średnicy 100 cm, usytuowanych w podwyższonej części dziobowej jeden za drugim w osi symetrii okrętu, pod kątem do tyłu (sposób stawiania – „pod siebie”)^[2][18]. Układ ten powodował, że miny trzeba było stawiać na zaplanowanej przed rejsem głębokości, gdyż na morzu nie było do nich dostępu (co znacznie zmniejszało skuteczność okrętów)^[19][18]. Wyposażenie uzupełniały dwie zewnętrzne wyrzutnie torped kalibru 500 mm (umiejscowione powyżej linii wodnej na dziobie, po obu stronach szybów minowych), jedna wewnętrzna wyrzutnia torped kal. 500 mm na rufie (z łącznym zapasem 7 torped) oraz umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kal. 88 mm L/30, z zapasem amunicji wynoszącym 130 naboi^{[2][13] [20]}. Okręt wyposażony był w dwa peryskopy Zeissa: wachtowy i bojowy oraz radiostację z podnoszonym masztem o wysokości 10 metrów^[21][e]. Wyposażenie uzupełniała kotwica grzybkowa o masie 272 kg^[14] .

Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 23 podoficerów i marynarzy^[17][22][f].

Służba

1917 rok

10 stycznia 1917 roku SM UC-78 został przyjęty do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej, przydzielony do Flotylli Bałtyckiej^{[5] [23][g]}. Dowództwo jednostki objął por. mar. (niem. Oberleutnant zur See) Hans Kukat^[24] .

7 maja UC-78 postawił w rejonie Wysp Alandzkich składającą się z 17 min zagrodę^[25]. 12 sierpnia na jednej z nich zatonął w ciągu 11 minut rosyjski okręt łącznikowy (zdeklasowany niszczyciel) „Lejtienant Burakow”(inne języki) (350 ton)^{[25][26] [h]}.

2 i 4 września 1917 roku okręt wraz z bliźniaczym UC-57 uczestniczył w zdobyciu Rygi przez Niemców, ostrzeliwując wycofujące się wybrzeżem wojska rosyjskie^[27]. 4 września trzy samoloty oraz obydwa U-Booty próbowały zaatakować zespół rosyjskich okrętów uchodzących z Rygi do Parnawy (niszczyciele „Pogranicznik”(inne języki) i „Gienierał Kondratienko” oraz kanonierki „Groziaszczij(inne języki)”, „Chrabrij” i „Chiwiniec”(inne języki)), jednak bez powodzenia^[27]. W październiku 1917 roku SM UC-78 (wraz z siostrzanymi jednostkami UC-56, UC-57, UC-58, UC-59 i UC-60) w składzie flotylli „Kurlandia” wziął udział w operacji Albion, mającej na celu opanowanie Wysp Moonsundzkich^[28][29]. W pierwszej dekadzie października okręt wyszedł z Lipawy z zadaniem obserwacji wód między wyspami Ozylią a Runö oraz postawienia zagród minowych na rosyjskich szlakach wodnych; po pomyślnym przedarciu się na wody Zatoki Ryskiej U-Boot powrócił do bazy między 20 a 25 października^[30]. 14 października dowodzący okrętem por. mar. Hans Kukat został awansowany na stopień kpt. mar. (niem. Kapitänleutnant)^[24] .

1918 rok

Między 16 a 18 stycznia 1918 roku dowództwo nad okrętem objął por. mar. Werner Löwe, sprawujący wcześniej komendę nad UC-6 i UC-79^[31] . 18 stycznia SM UC-78 został przydzielony do I Flotylli Flandria, a dzień później na stanowisko dowódcy powrócił kpt. mar. Hans Kukat^[5] [24] .

4 kwietnia w odległości 5 Mm od Boulogne-sur-Mer UC-78 storpedował i uszkodził zbudowany w 1887 roku grecki parowiec „Eustratios” o pojemności 1481 BRT^[32] .

9 maja 1918 roku na zachód od Cherbourga SM UC-78 został zatopiony wraz z całą, liczącą 29 osób załogą, staranowany przez brytyjski parowiec „Queen Alexandra” (na pozycji 49°49′N 1°40′W/49,816667 -1,666667)^[5] [i].

Podsumowanie działalności bojowej

SM UC-78 odbył 12 rejsów operacyjnych, w wyniku których zatonął okręt o wyporności 350 ton, a statek o pojemności 1481 BRT został uszkodzony^[33] . Pełne zestawienie zadanych przez niego strat przedstawia poniższa tabela^[33] :

Data	Nazwa	Państwo	Tonaż[j]	Los jednostki
12 sierpnia 1917	„Lejtienant Burakow”(inne języki)	Rosyjska Carska MW	350	zatopiony
4 kwietnia 1918	„Eustratios”	Królestwo Grecji	1481	uszkodzony
RAZEM		zatopione:		1
		uszkodzone:		1

Uwagi

1. SM – Seiner Majestät – [okręt] Jego Mości.
2. Od 1917 roku: 52,11 metra^[6][12].
3. Opracowania znacznie różnią się wartościami zasięgu na powierzchni: Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313 podają, że wynosił on 6910 mil morskich przy prędkości 7 węzłów, zaś Hutchinson 2001 ↓, s. 52 – 6430 Mm przy prędkości 7 węzłów.
4. Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 182 podaje, że zbiorniki okrętu mieściły 63 tony paliwa.
5. Knott 2015 ↓  podaje, że okręt wyposażony był w trzy peryskopy.
6. W momencie zatopienia na pokładzie UC-78 przebywało 29 ludzi^[5] .
7. Hutchinson 2001 ↓, s. 54 podaje, że okręt został wcielony do służby 1 stycznia 1917 roku.
8. Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 401 podaje, że UC-78 postawił miny między 24 lipca a 9 sierpnia, a ponadto informuje, że zatonął na nich jeszcze niszczyciel „Bditielnyj”(inne języki).
9. Möller i Brack 2004 ↓, s. 62, Fontenoy 2007 ↓, s. 107 i Hutchinson 2001 ↓, s. 54 podają, że okręt zatonął na minie nieopodal Dover 2 maja 1918 roku. Natomiast Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 330, Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 182 i Perepeczko 2000 ↓, s. 426 podają, że okręt został zatopiony 2 maja 1918 roku przez brytyjskie okręty ZOP; Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 564, Gröner 1985 ↓, s. 61 i Gogin 2021 ↓  podają, że okręt zaginął w maju 1918 roku.
10. Tonaż statków handlowych i innych cywilnych jednostek podany jest w tonach rejestrowych brutto, a w przypadku okrętów podana jest wyporność w tonach.

Przypisy

1. Fontenoy 2007 ↓, s. 106.
2. Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 182.
3. Rössler 1989 ↓, s. 50.
4. Rössler 1989 ↓, s. 53.
5. UC 78 ↓.
6. Möller i Brack 2004 ↓, s. 62.
7. Williamson 2016 ↓, s. 14.
8. Gogin 2021 ↓.
9. Fontenoy 2007 ↓, s. 105.
10. Hutchinson 2001 ↓, s. 54.
11. Gröner 1985 ↓, s. 59.
12. Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 564.
13. UC II ↓.
14. Knott 2015 ↓.
15. Perepeczko 2000 ↓, s. 247.
16. Showell 2006 ↓, s. 56.
17. Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313.
18. Holicki 2020 ↓, s. 92, 95.
19. Showell 2006 ↓, s. 57.
20. Moore 1990 ↓, s. 127.
21. Holicki 2020 ↓, s. 96.
22. Perepeczko 2000 ↓, s. 246.
23. Gröner 1985 ↓, s. 61.
24. Hans Kukat ↓.
25. Kosiarz 1979 ↓, s. 301.
26. Leitenant Burakov ↓.
27. Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 402.
28. Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 514.
29. Kosiarz 1979 ↓, s. 307.
30. Kosiarz 1979 ↓, s. 316, 322.
31. Werner Löwe ↓.
32. Eustratios ↓.
33. uboatsucc ↓.

Bibliografia

• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
• Ivan Gogin: UC II type coastal submarine minelayers (1916-1917). Navypedia. [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Erich Gröner: Die deutschen Kriegsschiffe 1815–1945: U-Boote, Hilfskreuzer, Minenschiffe, Netzleger, Sperrbrecher. T. 3. Koblenz: Bernard & Graefe, 1985. ISBN 3-7637-4802-4. (niem.).
• Guðmundur Helgason: Eustratios. uboat.net. [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: Leitenant Burakov. uboat.net. [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Hans Kukat. uboat.net. [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: Oberleutnant zur See Werner Löwe. uboat.net. [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: Ships hit by UC 78. uboat.net. [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: UC 78. uboat.net. [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: UC II. uboat.net. [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
• Wojciech Holicki. Niemieckie okręty podwodne typu UC II. Część I. „Technika Wojskowa Historia”. Nr specjalny 6, 2020. Magnum X. ISSN 2080-9743. 
• Robert Hutchinson: Jane’s Submarines: War Beneath the Waves from 1776 to the Present Day. Londyn: HarperCollins, 2001. ISBN 978-0-00-710558-8. (ang.).
• Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report. historicengland.org.uk. [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
• Jane’s Fighting Ships of World War I. John Moore (red.). London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
• Edmund Kosiarz: Pierwsza wojna światowa na Bałtyku. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1979. ISBN 83-215-3234-9.
• Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
• Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).
• Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.).
• Gordon Williamson: U-booty Kajzera. Niemieckie okręty podwodne I wojny światowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65652-73-7.