Sadayoshi Andō

Sadayoshi Andō
安東 貞美

Andō Sadayoshi

Rikugun taishō generał
Data i miejsce urodzenia	21 września 1853 Iida
Data śmierci	29 sierpnia 1932
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Cesarska
Główne wojny i bitwy	Bunt Satsumy wojna chińsko-japońska, wojna rosyjsko-japońska
Późniejsza praca	Gubernator generalny Tajwanu
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Sadayoshi Andō (jap. 安東 貞美 Andō Sadayoshi; także Andō Teibi, ur. 21 września 1853 w Iidzie, zm. 29 sierpnia 1932) – generał Cesarskiej Armii Japońskiej, dowódca dywizji podczas wojny rosyjsko-japońskiej, gubernator generalny Tajwanu od maja 1915 do czerwca 1918.

Urodził się w hanie Iida; w 1870 wstąpił do szkoły wojskowej w Osace. Służył w czasie rebelii Satsumy, podczas której został ranny^[1]. W chwili wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej Andō dowodził, w stopniu generała-majora, 19. Brygadą Piechoty; awansowany na generała-porucznika w styczniu 1905 objął komendę nad 10. Dywizją (wchodzącą w skład 4. Armii)^[1].

Po wojnie otrzymał tytuł barona (1907) i w latach 1911–1915 dowodził garnizonem Korei. Awansowany na najwyższy stopień generalski w 1915 i mianowany gubernatorem generalnym Tajwanu^[1]. Tuż po objęciu przez niego rządów w kwietniu 1915, wybuchło ostatnie większe powstanie antyjapońskie na wyspie, tzw. Incydent Tapani lub Incydent Xilaian. Powstańcy zaatakowali wioskę Tapani, ale japońska żandarmeria odparła atak i krwawo spacyfikowała sąsiednie wsie. Powstańcy zostali okrążeni, ale część zdołała się ukryć w górach i ostatnich złapano dopiero w połowie następnego roku. Łącznie 1003 osoby zostały w dwóch procesach skazane za śmierć, z czego stracono 134 ludzi, a pozostałym gubernator zmienił wyroki z okazji intronizacji cesarza Yoshihito^[2].

Stłumiwszy powstanie, gubernator kontynuował prorozwojową politykę swego poprzednika. Rozbudował linie kolejowe: z Tajpej przez Yilan do Su’ao; z Kaohsiungu przez Pingdong do Fangliao; z Hualianu do Taidongu. To ostatnie miasto zyskało połączenie drogowe przez góry z Fangliao, podobnie jak Hualian z Su’ao, domykając połączenia komunikacyjne. Łącznie na inwestycje drogowo-kolejowe wydano 14 mln jenów. Inną budową dokończoną w tym czasie był Pałac Gubernatorski w Tajpej (obecnie Pałac Prezydencki). Rząd gubernatorski inwestował też poza wyspą, budując szpitale w Kantonie, Xiamenie i Fuzhou, służące mieszkającym i pracującym tam Tajwańczykom; w tych ostatnich dwóch miastach otworzył filie Banku Tajwanu, podobnie jak w Singapurze i Manili. Inwestycje obejmowały też gazety w Fuzhou i Xiamenie. Wszystkie te posunięcia przygotowywały japońską ekspansję w Azji Południowo-Wschodniej, dla której Tajwan stawał się bazą wyjściową^[3].

Andō zezwolił też na rozwój szkolnictwa dla Chińczyków na Tajwanie; m.in. powstała wówczas pierwsza szkoła średnia dla dziewcząt (w Tajpej w 1917), a Li Xiandang otrzymał pozwolenie na zbudowanie w Taizhongu męskiej szkoły średniej. Rozwój edukacji postępował dalej za następnego gubernatora Motojirō Akashiego, który przejął od Andō stanowisko w połowie 1918 roku^[4]. Sam Sadayoshi Andō, skończywszy karierę gubernatora, przeszedł na emeryturę^[1].

Jego siostrzeńcem był etnolog i badacz folkloru Kunio Yanagita (1875–1962)^[5].

Odznaczenia

• 1878 Order Wschodzącego Słońca V klasy
• 1884 Order Wschodzącego Słońca IV klasy
• 1893 Order Świętego Skarbu III klasy
• 1895
  • Order Wschodzącego Słońca III klasy^[6]
  • Medal Wojskowy za Wojnę Chińsko-Japońską 1894-1895 (明治二十七八年従軍記章)^[7]
• 1902 Order Świętego Skarbu II klasy^[8]
• 1906
  • Order Złotej Kani III klasy^[9]
  • Order Wschodzącego Słońca I klasy^[9]
  • Medal Wojskowy za Wojnę Rosyjsko-Japońską 1904-1905^[10]
• 1907 tytuł barona (男爵)^[11]
• 1915 Pamiątkowy Medal Wstąpienia na Tron Cesarza Yoshihito (大礼記念章)^[12]
• 1932 Order Wschodzącego Słońca z Kwiatami Paulowni (旭日桐花大綬章)^[13]

Przypisy

1. Andô, Sadayoshi (1853–1932). W: Rotem Kowner: Historical Dictionary of the Russo-Japanese War. Lanham, Maryland: The Scarecrow Press, Inc., 2006, s. 35. ISBN 978-0810849273.
2. Hung 2011 ↓, s. 273-274.
3. Hung 2011 ↓, s. 274.
4. Hung 2011 ↓, s. 274-275.
5. Robert Tierney: Tropics of savagery: the culture of Japanese empire in comparative frame. Berkeley: University of California Press, 2010, s. 210. ISBN 978-0-520-26578-3. (ang.).
6. „官報”, 3693, 19 października 1895, s. 256  (jap.).
7. „官報”, 3693, 19 października 1895, s. 260  (jap.).
8. „官報”, 5824, 1 grudnia 1902, s. 3  (jap.).
9. „官報”, 叙任及辞令, 30 grudnia 1906, s. 1  (jap.).
10. „官報”, 叙任及辞令, 30 grudnia 1906, s. 6  (jap.).
11. „官報”, 7272, 23 września 1907, s. 457  (jap.).
12. „官報”, 1310, 13 grudnia 1916, 付録 1  (jap.).
13. „官報”, 1702, 31 sierpnia 1932, s. 868  (jap.).

Bibliografia

• Chien-chao Hung: A new history of Taiwan: Asia's first republic in the new millennium. Taipei, Taiwan: Central News Agency, 2011. ISBN 978-986-86637-3-2. (ang.).