Sayragul Sauytbay

Sayragul Sauytbay
Ilustracja
Sayragul Sauytbay z Mikiem Pompeo i Melanią Trump w 2020 roku
Data i miejsce urodzenia

1977
Ili, Chińska Republika Ludowa

Zawód, zajęcie

nauczycielka

Multimedia w Wikimedia Commons

Sayragul Sauytbay albo Sairagul Sauytbai (kaz. Сайрагүл Сауытбай; ur. 1977 w Ili) – chińsko-kazachska nauczycielka i sygnalistka[1]. W 2018 roku uciekła z Chińskiej Republiki Ludowej do Kazachstanu, gdzie opowiedziała władzom i mediom o obozach reedukacyjnych w Sinciangu, w których przebywała przez kilka miesięcy[2]. Stała się jedną z pierwszych osób, które publicznie mówiły o chińskiej kampanii represyjnej przeciwko muzułmańskim mniejszościom narodowym[3]. W 2019 roku wyemigrowała do Szwecji, która zaoferowała jej azyl polityczny po tym, jak Kazachstan jej takiego azylu odmówił[4].

Niemieckojęzyczna książka Die Kronzeugin, w której Sautbay opisuje swoje doświadczenia z obozów, ukazała się w Niemczech połowie 2020 roku[1]. Angielskie tłumaczenie książki zostało opublikowane rok później pod tytułem The Chief Witness: Escape from China's Modern-day Concentration Camps[5].

Biografia

[edytuj | edytuj kod]

Sayragul urodziła się w 1977 roku w Kazachskiej Prefekturze Autonomicznej Ili w Sinciangu w Chińskiej Republice Ludowej. Po ukończeniu uniwersytetu w Chińskiej Republice Ludowej pracowała jako nauczycielka w przedszkolu. Wyszła za mąż za Ualiego Islama, z którym ma dwoje dzieci. W 2016 roku wraz z rodziną próbowała wyemigrować do Kazachstanu, ale władze chińskie nie wyraziły na to zgody. Później została przeniesiona z nauczania w przedszkolu do nowej pracy w obozie reedukacyjnym dla mniejszości kazachskiej, gdzie pracowała jako nauczycielka języka chińskiego w okresie od listopada 2017 roku do marca 2018 roku. W tym czasie była świadkiem licznych przypadków nadużyć wobec zatrzymanych, w tym zgwałceń. Sama też była poddawana torturom[1][2][6][7][8][9][10][11].

Wcześniej jednak jej mąż wraz z dziećmi wyemigrował do Kazachstanu. Choć władze chińskie zwolniły ją z obozu z marcu 2018 roku, jej paszport został jednak skonfiskowany. Władze zażądały od niej, by przekonała swego męża z dziećmi do powrotu do Chińskiej Republiki Ludowej, informując ją, że w przeciwnym przypadku nigdy nie będzie mogła opuścić kraju, a jej samej grozi internowanie w obozach przez kilka lat m.in. pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Kazachstanu. W marcu 2018 roku, aby uniknąć powrotu do obozu, Sauytbay zdecydowała się na ucieczkę do Kazachstanu[1][2][6][7][8][9].

Przekroczyła granicę chińsko-kazachstańską 5 kwietnia 2018 roku, po czym 21 maja została aresztowana przez władze kazachskie za nielegalne przekroczenie granicy. Podczas procesu ujawniła wiele informacji o maltretowaniu więźniów w obozie, które przyciągnęły uwagę międzynarodowej opinii publicznej. Jej prawnik argumentował, że gdyby została ekstradowana do Chińskiej Republiki Ludowej, groziłaby jej kara śmierci za publiczne ujawnienie informacji o obozach reedukacyjnych. Niektórzy aktywiści kazachscy opisali ją jako bohaterkę, która ujawniła losy szykanowanej mniejszości kazachskiej w Chińskiej Republice Ludowej, co postawiło rząd Kazachstanu w trudnej sytuacji jako z jednej strony poddany presji przez swego chińskiego sąsiada, a z drugiej presji międzynarodowej i wewnętrznej opinii publicznej sympatyzującej z Sayragul. Sayragul złożyła wniosek o azyl w Kazachstanie, aby uniknąć deportacji do Chin[1][2][6][7][8][9].

1 sierpnia 2018 roku Sayragul została zwolniona z sześciomiesięcznym wyrokiem w zawieszeniu[12][13]. W 2019 roku wyemigrowała do Szwecji, która zaoferowała jej azyl polityczny po tym, jak Kazachstan jej takiego azylu jednak odmówił[4].

Reakcja międzynarodowa

[edytuj | edytuj kod]

W 2018 roku Sauytbay stała się przedmiotem zainteresowań mediów światowych jako jedna z pierwszych osób, które publicznie mówiły o chińskiej kampanii represyjnej przeciwko muzułmańskim mniejszościom narodowym[3].

4 marca 2020 roku Sauytbay została uhonorowana tytułem Międzynarodowej Kobiety Odwagi (ang. International Woman of Courage) przez sekretarza stanu USA Mike’a Pompeo[3]. Na początku 2021 roku Sayragul otrzymała też Międzynarodową Norymberską Nagrodę Praw Człowieka (niem. Internationaler Nürnberger Menschenrechtspreis)[1].

Reakcja władz chińskich

[edytuj | edytuj kod]

Według władz chińskich Sauytbay uciekła z Chińskiej Republiki Ludowej jako podejrzana o oszustwa finansowe, nigdy nie była więziona lub przetrzymywana w Chinach, a "jej doniesienia o byciu świadkiem tortur to kłamstwo"[14].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f Nürnberger Menschenrechtspreis 2021 geht an chinesische Whistleblowerin [online], www.nordbayern.de [dostęp 2021-08-03].
  2. ↑ a b c d Deutsche Welle, Sayragul Sauytbay: How China is destroying Kazakh culture | DW | 05.08.2020 [online], DW.COM [dostęp 2021-08-03] (ang.).
  3. ↑ a b c Biographies of the Finalists for the 2020 International Women of Courage Awards - United States Department of State [online], web.archive.org, 2 marca 2021 [dostęp 2021-08-03] [zarchiwizowane z adresu 2021-03-02].
  4. ↑ a b Woman who told of Chinese internment camps headed to Sweden [online], AP NEWS, 3 czerwca 2019 [dostęp 2021-08-03] (ang.).
  5. ↑ Sayragul Sauytbay and Alexandra Cavelius, Teaching the living dead: My classroom in Xinjiang [online], The Sydney Morning Herald, 30 kwietnia 2021 [dostęp 2021-08-03] (ang.).
  6. ↑ a b c Catherine Putz, Sauytbay Trial in Kazakhstan Puts Astana in a Bind with China [online], thediplomat.com [dostęp 2021-08-03] (ang.).
  7. ↑ a b c China’s ‘prison-like re-education camps’ described in Kazakh court [online], South China Morning Post, 17 lipca 2018 [dostęp 2021-08-03] (ang.).
  8. ↑ a b c Kazakhstan-China deportation case sparks trial of public opinion [online], Nikkei Asia [dostęp 2021-08-03] (ang.).
  9. ↑ a b c Ethnic Kazakh's life in balance as deportation to China looms | Eurasianet [online], eurasianet.org [dostęp 2021-08-03] (ang.).
  10. ↑ Robert Stefanicki, Wstrząsająca relacja BBC: Ujgurki w obozach regularnie gwałcone przez Chińczyków [online], wyborcza.pl, 4 lutego 2021 [dostęp 2021-08-03].
  11. ↑ Maria Kruczkowska, Pekin rozwija masowy system nadzoru w Xinjiangu [online], wyborcza.pl, 14 maja 2019 [dostęp 2021-08-03].
  12. ↑ Kazakh court frees woman who fled Chinese re-education camp [online], the Guardian, 1 sierpnia 2018 [dostęp 2021-08-03] (ang.).
  13. ↑ Wojciech Orliński, "Chcecie dalszego wzrostu? Nie narzekajcie na obozy koncentracyjne w Sinkiangu". Chiny przekonują do nowego Jedwabnego Szlaku [online], wyborcza.pl, 31 sierpnia 2019 [dostęp 2021-08-03].
  14. ↑ Błędy w postrzeganiu oraz fakty w sprawie praw człowieka w Chinach [online], www.chinaembassy.org.pl [dostęp 2021-08-03].