Seweryn Potocki
| |
 Pilawa | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data śmierci |
16 września 1829 |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona |
Anna Teresa z Sapiehów |
| Dzieci |
Wanda Potocka |
| Odznaczenia | |
  
| |
Seweryn Potocki herbu Pilawa (ur. 1762 w Kuryłówce, zm. w Moskwie 16 września 1829 ) – polski poseł, senator, krajczy wielki koronny, tajny radca Rady Państwa Imperium Rosyjskiego, kurator rosyjskiego Uniwersytetu Charkowskiego, wolnomularz, kawaler maltański od 1811 roku[2].
Syn Józefa posła i krajczego koronnego i Anny Teresy Ossolińskiej, brat Jana pisarza i podróżnika, ojciec Leona dyplomaty oraz czterech córek, w tym Wandy, działaczki społecznej i charytatywnej[3]. W 1786 poślubił Annę Teofilę Sapieżankę, córkę Aleksandra Michała Sapiehy.
W 1787r przedstawiony carycy Katarzynie Wielkiej przez Szczęsnego Potockiego. [4]Był działaczem stronnictwa reformatorskiego w okresie Sejmu Wielkiego, poseł z województwa bracławskiego na Sejm Czteroletni w 1788 roku[5]. Nie przystąpił do Targowicy. W 1796 r. wspólnie z ojcem przybył do Petersburga. Przyjęty przez Katarzynę, zbliżył się do jej wnuka wielkiego księcia Aleksandra Pawłowicza (1777–1825). W listopadzie 1796 r. był świadkiem agonii cesarzowej. Nowy władca Rosji Paweł I (1754–1801) mianował go szambelanem dworu wielkiego księcia Aleksandra, który po objęciu władzy w Rosji w 1801 r. powołał go do grona swych bliskich współpracowników w randze tajnego radcy (4 czerwca) i senatora III Departamentu Senatu Rządzącego oraz od 8 września 1802r. Na przydzielonych przez Cara ziemi stworzył wieś pańszczyźnianą nazwaną póżniej Sewerynówką. Miał też inne wsie pańszczyźniane np. Zabłotów, Demycze, Tułuków w Galicji. W Odessie pobudował w latach 1805–1810 pałac klasycystyczny, który istnieje do dnia dzisiejszego przy ul. Sofijskiej i od 1899 mieści Muzeum Sztuk Plastycznych. Będąc w Galicji w 1815r wpłacił 200 Zr na szwadron odwodowy ułanów imieniem Najaśniejszego Pana Cesarz - drugiego austriackiego zaborcy.
Był członkiem komisji pełnomocnej lwowskiej, powołanej w 1790 roku dla układów z Leopoldem II Habsburgiem[6]. Był członkiem Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej[7]. Został odznaczony Orderem Orła Białego 5 lipca 1791 roku oraz Orderem Świętego Aleksandra Newskiego. W 1784 został kawalerem Orderu Świętego Stanisława[8]. Był członkiem korespondentem Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk[9].
W XVIII wieku był członkiem loży wolnomularskiej Świątynia Izis[10].
Zmarł 3/15 września 1829r w Moskwie i tego samego dnia przywieziony do Pałacu w Sewerynówce. Pochował go przybyły z Paryża syn Leon Potocki.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ [1] objaśnienie: Leżajsk jest określeniem zbyt ogólnym, dokładnie chodzi tu o Kuryłówkę – to w Kuryłówce w poł. XVIII wieku powstał piękny pałac Potockich, zaś Leżajsk na tyle podupadł, że starostowie leżajscy przestali w nim zamieszkiwać
- ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008, 2008, s. 255.
- ↑ hr. Julia (Wanda) Caboga, geni_family_tree, 1788 [dostęp 2023-10-29] (pol.).
- ↑ Seweryn Potocki autor Artur Kijas
- ↑ Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792. ..., Warszawa 1791, s. 332.
- ↑ Walerian Kalinka, Sejm Czteroletni, t. II, część 1, Kraków 1895, s. 118-119.
- ↑ Adam Skałkowski, Towarzystwo przyjaciół konstytucji 3 maja, Kórnik, 1930, s. 77.
- ↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006 s. 190.
- ↑ Aleksander Kraushar, Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk 1800–1832 : monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych. Ks. 4, Czasy polistopadowe : epilog : 1831–1836, 1906, s. 495.
- ↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 285.