Sobiescy herbu Janina

Dynastia Sobieskich
Kraj	I Rzeczpospolita
Tytuły	król Polski, wielki książę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki, inflancki, smoleński, siewierski i czernihowski
Założyciel	Jan III Sobieski
Ostatni przedstawiciel	Jan III Sobieski
Rok złożenia z funkcji	21 maja 1674
Pochodzenie etniczne	polska

Sobiescy herbu Janina
	; Janina
Państwo	Korona Królestwa Polskiego
Region	woj. sandomierskie; woj. lubelskie
Gniazdo rodzinne	Sobieszyn
Protoplasta	Stanisław Sobieski
Status rodziny	wymarła
Ostatni przedstawiciel	Maria Sobieska
Data wymarcia	1740
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sobiescy herbu Janina – polski ród magnacki, pieczętujący się herbem Janina, z którego pochodził król Polski Jan III Sobieski.

Ród Sobieskich skoligacony był z najświetniejszymi rodami Rzeczypospolitej: Wiśniowieckimi, Żółkiewskimi, Radziwiłłami czy Lubomirskimi. Dzięki korzystnym mariażom zdobywał wpływy i rósł w siłę.

Według legendarnych relacji Sobiescy mieli wywodzić się od Wizimira, rzekomego syna Leszka Czarnego bądź Wizimiry Teodory, córki tegoż księcia. W rzeczywistości Leszek Czarny zmarł bezpotomnie, a Wizimir(a) to tylko genealogiczny wymysł, mający wskazywać na rzekome dynastyczne pochodzenie króla Jana III Sobieskiego. Sprzeczność tę wykazała już XIX-wieczna literatura historyczna (Tadeusz Korzon, Oswald Balzer).

Historia

Ród Sobieskich początkowo był rodziną skromną i ma swoje korzenie w dalekiej przeszłości, choć nie tak odległej i nieznanej jak wiele innych polskich rodów szlacheckich. Na udokumentowanie najwcześniejszych poczynań rodu brakuje bowiem odpowiednich źródeł. Wiadomo, że wywodzili się oni z ziemi stężyckiej w województwie sandomierskim, konkretnie z wsi Sobieszyn. W XVII wieku członkowie rodu nadal podpisywali się na dokumentach historycznych czy innych treściach wraz z tytułem z Sobieszyna, chociaż od dawna nie byli już w posiadaniu tej miejscowości. Ród Sobieskich osiedlił się w sąsiednim województwie lubelskim, gdzie rozpoczęła się ich wielka kariera. Przeprowadzka ta była wynikiem działań Sebastiana Sobieskiego, który w 1516 roku ożenił się z Barbarą Giełczewską. Dzięki temu małżeństwu Sebastian Sobieski otrzymał wieś Wolę Giełczewską oraz sumę 30 grzywien srebra jako posag od swojej żony^[1].

Jan Sobieski (ok. 1518–1564) był najistotniejszym z perspektywy historycznej synem Sebastiana Sobieskiego i odgrywał istotną rolę w historii rodu Sobieskich, chociaż wcześniejsze opracowania genealogiczne często go pomijały. Jan Sobieski wykazał się charakterystyczną cechą dla kolejnych członków rodziny - pasją do działań wojennych. W latach czterdziestych XVI wieku służył jako rotmistrz jazdy pod dowództwem hetmana polnego koronnego Mikołaja Sieniawskiego oraz słynnego dowódcy, starosty barskiego Bernarda Pretwicza, który prowadził działania przeciwko najazdom tatarskim. W 1552 roku Jan Sobieski wziął udział w wyprawie do Mołdawii wraz z wspomnianym Mikołajem Sieniawskim, której celem było osadzenie Aleksandra Lăpușneanu na tronie mołdawskim. Nowy hospodar złożył przysięgę wierności Zygmuntowi Augustowi. Jednak król nie był zadowolony z działań hetmana, albowiem obawiał się, że jego samowolne działania mogą sprowadzić wojnę z Turcją na Polskę. Na szczęście udało się uniknąć konfliktu, a Jan Sobieski kontynuował służbę wojskową, zwalczając Tatarów. Pod koniec życia wziął udział w wojnie o Inflanty przeciwko Iwanowi Groźnemu. Zmarł w trakcie kampanii w roku 1564. Jan, małżonek Katarzyny Gdeszyńskiej, miał trzech synów, spośród których największą karierę osiągnął Marek Sobieski, dziadek Jana III Sobieskiego^[1].

Marek Sobieski odziedziczył zarówno talenty militarne swojego ojca, Jana, jak i osiągnięcia ekonomiczne swojego dziadka. Dzięki temu połączeniu zdolności, Marek odniósł sukcesy zarówno w dziedzinie wojskowości, jak i gospodarki. Jego osiągnięcia militarne oraz umiejętność zarządzania majątkiem przyczyniły się do wzmocnienia pozycji rodziny Sobieskich. Urodził się około 1549 lub 1550 roku, szybko znalazł wpływowych protektorów, którzy przyspieszyli jego karierę. Jednym z nich był Jan Zamoyski, wschodząca gwiazda polskiej polityki, który w 1576 roku wprowadził Sobieskiego na dwór nowo wybranego króla Stefana Batorego. Ta decyzja okazała się trafna, ponieważ impulsywny, dobrze zbudowany i zawsze gotowy do walki (a także do bójek) młody dworzanin od razu przypadł do gustu monarsze. Szybko również udowodnił swoją odwagę. Służąc w nadwornej chorągwi husarskiej, Marek Sobieski wziął udział w wojnie króla z Gdańskiem w 1577 roku. W trakcie sierpniowych walk o Latarnię, został ranny i wraz z koniem wpadł do rzeki. Jednak dzięki pomocy towarzyszy, zdołał się wydostać na brzeg. Kontynuował służbę jako husarz i brał udział w kolejnych konfliktach z Moskwą. W 1580 roku uczestniczył w zwycięskiej bitwie z Rosjanami pod Torowcem, gdzie spotkało go kolejne niezwykłe zdarzenie - został trafiony strzałą z łuku, dosłownie przypięty do siodła. Na szczęście strzała nie wyrządziła mu poważnych obrażeń ciała, przenikając jedynie przez żupan i ubranie wierzchnie^[1].

Kolegiata św. Wawrzyńca w Żółkwi, mauzoleum Żółkiewskich i Sobieskich
Bitwa pod Chocimiem, 1673 r., zwycięstwo wojsk przyszłego króla Jana III Sobieskiego
Kaplica Królewska w Gdańsku, detal przedstawiający Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów z okresu panowania Jana III Sobieskiego

Przedstawiciele rodu Sobieskich

Imię	Rok urodzenia	Rok śmierci	Rodzice	Małżeństwa	Funkcja
Stanisław Sobieski	ok. 1450	1508/1516	Mikołaj Sobieski Jadwiga	Małgorzata Krzyniecka	Polski szlachcic pierwszy poświadczony historycznie właściciel Sobieszyna
Piotr Sobieski	ok. 1460	po 1508	Mikołaj Sobieski Jadwiga	N.N.^[a]	Polski szlachcic właściciel wsi Lędo
Sebastian Sobieski	ok. 1486	1557	Stanisław Sobieski Małgorzata Krzyniecka	Barbara Giełczewska	Polski szlachcic protoplasta rodu
Jan Sobieski	ok. 1518	1564	Sebastian Sobieski Barbara Giełczewska	Katarzyna Gdeszyńska	Rotmistrz jazdy
Marek Sobieski	ok. 1550	1605	Jan Sobieski Katarzyna Gdeszyńska	Jadwiga Snopkowska Katarzyna Tęczyńska	Wojewoda lubelski
Sebastian Sobieski	ok. 1552	1614	Jan Sobieski Katarzyna Gdeszyńska	Anna Zebrzydowska	Chorąży wielki koronny
Jakub Sobieski	1590	1646	Marek Sobieski Jadwiga Snopkowska	Marianna Wiśniowiecka Zofia Daniłowiczówna	Polski magnat poseł
Aleksandra Sobieska	ok. 1590	1645	Marek Sobieski Jadwiga Snopkowska	Krzysztof Wiesiołowski	Żona marszałka litewskiego
Marek Sobieski	1628	1652	Jakub Sobieski Zofia Daniłowiczówna	Brak	Starosta jaworowski krasnostawski rotmistrz wojsk koronnych
Jan III Sobieski	1629	1696	Jakub Sobieski Zofia Daniłowiczówna	Maria Kazimiera d'Arquien	Król Polski
Katarzyna Sobieska	1634	1694	Jakub Sobieski Zofia Daniłowiczówna	Władysław Zasławski-Ostrogski Michał Kazimierz Radziwiłł	Podkanclerzyna hetmanowa polna litewska
Jakub Ludwik Sobieski	1667	1737	Jan III Sobieski Maria Kazimiera d'Arquien	Jadwiga von Pfalz-Neuburg	Pretendent do tronów: polskiego pruskiego mołdawskiego węgierskiego
Teresa Kunegunda Sobieska	1676	1730	Jan III Sobieski Maria d'Arquien	Maksymilian II Emanuel	Żoną elektora Bawarii
Aleksander Benedykt Sobieski	1677	1714	Jan III Sobieski Maria d'Arquien	Brak	Królewicz polski
Konstanty Władysław Sobieski	1680	1726	Jan III Sobieski Maria Kazimiera d'Arquien	Maria Józefa Wessel	Królewicz polski
Maria Karolina Sobieska	1697	1740	Jakub Sobieski Jadwiga von Pfalz-Neuburg	Fryderyk de La Tour d'Auvergne Karol de La Tour d'Auvergne	Księżna de Turenne Szambelanowa francuska
Maria Klementyna Sobieska	1701	1735	Jakub Sobieski Jadwiga von Pfalz-Neuburg	Jakub Franciszek Stuart	Żona pretendenta do tronu Szkocji i Anglii

Uwagi

↑ Dziedziczka wsi Bychawka.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c DARIUSZ MILEWSKI – SOBIESCY

Bibliografia

Forst de Battaglia O., Ze studjów genealogicznych nad epoką Jana III Sobieskiego, [w:] Miesięcznik Heraldyczny. Organ Polskiego Towarzystwa Heraldycznego wydawany przez Oddział Warszawski, R. 12 1933, nr 9, Warszawa 1933, s. 136–137. (Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa)

Linki zewnętrzne

Genealogia rodu Sobieski herbu Janina.

[2] Dziedziczka wsi Bychawka.

[:0-1] DARIUSZ MILEWSKI – SOBIESCY

[1]

[a]