Spektralizm

Spektralizm (muzyka spektralna) − kierunek w muzyce współczesnej oraz technika kompozytorska polegająca na budowaniu melodii i harmonii utworu w oparciu o spektrum dźwięku (budowanie melodii z alikwotów jednego tonu podstawowego, rozpisywanie alikwotów szeregu harmonicznego na orkiestrę itp.).

Powstał w latach 70. we Francji. Jego twórcami byli członkowie grupy kompozytorów Ensemble l'Itinéraire: Hugues Dufourt (ur. 1943), uczniowie Oliviera Messiaena: Gérard Grisey (1946−98), Tristan Murail (1947), Michael Levinas (1943) i Roger Tessier (1939), którzy pracowali nad muzyką spektralną w IRCAM, a także grupa niemieckich kompozytorów Feedback (uczniów Karlheinza Stockhausena): Mesías Maiguashca (1938), Jonathan Harvey (1939–2012), Johannes Fritsch (1941–2010), Péter Eötvös (1944−2024), Clarence Barlow (1945), Claude Vivier (1948–83).

Spektralizm jest niejako odpowiedzią na zainteresowania dotyczące barwy i głębi dźwięku kompozytorów takich jak Claude Debussy, Edgar Varèse, Olivier Messiaen, ale również zauważenie zjawisk takich jak: śpiew alikwotowy Jakutów i Mongołów, utwór Stimmung Karlheinza Stockhausena (zabawy z alikwotami), Cztery Utwory Na Jednym Dźwięku Giacinto Scelsiego (zainteresowanie powstawaniem dźwięku, wybrzmiewaniem), sonoryzm − jeden z nurtów Drugiej Awangardy (zainteresowanie brzmieniem) − dlatego spektralizm nazywany bywa postsonoryzmem.

Drugą grupą (po Francuzach) zajmującą się tą tematyką byli kompozytorzy rumuńscy: Ștefan Niculescu (1927), Octavian Nemescu (1940), Horațiu Rădulescu (1942), Iancu Dumitrescu (1944), Călin Ioachimescu (1949). Kompozytorką drugiego pokolenia szkoły rumuńskiej jest Ana−Maria Avram (1961).

Kompozytorzy−kontynuatorzy szkoły francuskiej (absolwenci IRCAMu) to: Kaija Saariaho (1952), Ivan Fedele (1953), Philippe Hurel (1955), Magnus Lindberg (1958), Michael Jarrell (1958), Marc-André Dalbavie (1961), Henrik Hellstenius (1963), Fausto Romitelli (1963-2004), Julian Anderson (1967), Fabien Lévy (1968), Joshua Fineberg (1969).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Tę sekcję należy dopracować:
od 2014-01 → dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł,
→ zweryfikować niektóre informacje,
czy podana bibliografia została w całości użyta do napisania hasła..
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.
  • Anderson Julian, Spectral Music, w: „The New Grove Dictionary of Music and Musicians”, wydanie drugie, red.: Stanley Sadie i John Tyrrell, Londyn.
  • Dufourt Hugues, Musique spectrale: pour une pratique des formes de l'énergie, w: „Bicéphale”, nr 3, s. 85–89, 1981.
  • Dufourt Hugues, Musique, pouvoir, écriture w: „Collection Musique/Passé/Présent”, Paryż, 1991, ISBN 2-267-01023-2.
  • Fineberg Joshua (red.), Spectral Music: Aesthetics and Music. Amsterdam, 2000, ISBN 90-5755-132-2.
  • Grisey Gérard, wywiad z Davidem Bundlerem, w: „20th−Century Music”, 3/1996.
  • Grisey Gérard, "Tempus ex machina: A Composer's Reflections on Musical Time." Contemporary Music Review 2, nr 1, s. 238–75, 1987.
  • II połowa XX wieku, redukcja i prostota. W: Danuta Gwizdalanka: Historia muzyki. T. 3. Kraków: PWM, 2009, s. 282-284. ISBN 978-83-224-0892-6.
  • Kwiatkowski Krzysztof, Czas ptaków, ludzi i wielorybów – krótki przewodnik po muzyce Gérarda Griseya, w: „Ruch Muzyczny” 23−24/2002.
  • Mendyk Michał, Krótka historia dźwięku, w: „Glissando” 1/2004.
  • Reigle Robert, Spectral Musics Old and New, w: Spectral World Musics: Proceedings of the Istanbul Spectral Music Conference, red.: Robert Reigle i Paul Whitehead, Istanbul, 2008, ISBN 9944-396-27-3.
  • Teodorescu-Ciocanea Livia, Timbrul Muzical, Strategii de compoziţie, Bucharest, 2004, ISBN 973-42-0344-4.
  • Teodorescu-Ciocanea Livia, Timbre Versus Spectralism, w: „Contemporary Music Review” 2003, Vol. 22, nos. 1−2.
  • Topolski Jan, Czwarty wymiar dźwięku, w: miesięcznik „Odra” 2004, nr 9.
  • Topolski Jan, Jak napisać dzieło spektralne w weekend, w: „Glissando” 1/2004.