Sphaerobolus

Strzykacz
Ilustracja
Strzykacz gwiazdkowaty
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gwiazdoszowce

Rodzina

gwiazdoszowate

Rodzaj

strzykacz

Nazwa systematyczna
Sphaerobolus Tode
Fung. mecklenb. sel. (Lüneburg) 1: 43 (1790)
Typ nomenklatoryczny

Sphaerobolus stellatus Tode 1790

Multimedia w Wikimedia Commons

Sphaerobolus Tode (strzykacz) – rodzaj grzybów z rodziny gwiazdoszowatych (Geastraceae)[1]. W Polsce występuje jeden gatunek[2].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa „Sphaerobolus” oznacza zdolność grzyba do wyrzucania gleby na znaczną odległość. Zawsze pdbywa się to w stronę najjaśniejszego źródła światła. Produkcja bazydiospor w zamkniętej strukturze i pasywny mechanizm uwalniania zarodników jest cechą charakterystyczną tego rodzaju[3].

Powszechnie znany jako „grzyb artyleryjski”, Sphaerobolus ma białawe do pomarańczowych, kuliste bazydiokarpy o średnicy 1–2 mm zawierające glebę lub perydiolę. Zarodniki wewnątrz gleby są dwojakiego rodzaju: grubościenne jednojądrowe bazydiospory i cienkościenne dwu- lub wielojądrowe bezpłciowe zarodniki. Te dwa rodzaje zarodników są kluczowe w strategii przetrwania. Fragmenty gleby po wyrzuceniu z bazydiokarpu mają długoterminowy mechanizm przetrwania. Kolonizacja podłoża rozpoczyna się po kiełkowaniu gleb. Związana jest z trawieniem składników drewna: celulozy, hemicelulozy i ligniny, co ostatecznie powoduje białą zgniliznę drewna. Po zakończeniu kolonizacji powstają fototropiczne bazydiokarpy, które orientują się w stronę najjaśniejszego źródła światła. Sphaerobolus występuje w Australii, USA, Europie, Afryce i Indiach. Rozwija się głównie na odchodach (grzyb koprofilny), rozkładającym się drewnie lub ściółce roślinnej[3].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Geastraceae, Geastrales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Takson utworzył Heinrich Julius Tode w 1790 r.[1] Synonimy: Carpobolus P. Micheli ex Paulet, Siropeltis Arx & R. Garnier[4]. Polską nazwę nadał Franciszek Błoński w 1896 r.[2]

Niektóre gatunki

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[5]. Nazwy polskie według Władysława Wojewody[2].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2014-02-15] (ang.).
  2. ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 632, ISBN 83-89648-09-1.
  3. ↑ a b Ishika Bera, Sphaerobolus [online], FungalPedia [dostęp 2024-12-04] (ang.).
  4. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-02-15] (ang.).
  5. ↑ Index Fungorum (wyszukiwarka) [online] [dostęp 2014-02-15] (ang.).