Sprawa pilota Maresza

Sprawa pilota Maresza

Gatunek	sensacyjny, psychologiczny
Rok produkcji	1955
Data premiery	7 kwietnia 1956
Kraj produkcji	Polska
Język	polski
Czas trwania	97 min
Reżyseria	Leonard Buczkowski
Scenariusz	Janusz Meissner, Leonard Buczkowski
Główne role	Wieńczysław Gliński jako Maresz, Jerzy Michotek jako Flisak Leon Niemczyk jako Surowiec Lidia Wysocka jako Mary Godzicka Maria Żabczyńska jako pasażerka samolotu Jan Ciecierski jako okulista
Muzyka	Jerzy Harald
Zdjęcia	Seweryn Kruszyński
Scenografia	Roman Mann
Kostiumy	Lidia Grysiówna
Montaż	Zofia Dwornik
Wytwórnia	Wytwórnia Filmów Fabularnych (WFF)

Sprawa pilota Maresza – polski film fabularny z 1955 w reżyserii Leonarda Buczkowskiego, na podstawie powieści Janusza Meissnera zatytułowanej „Niebieskie drogi”. Wszedł na ekrany w 1956. W atrakcyjnej, sensacyjnej formie ukazywał różne postawy lotników, którzy po powrocie ze służby w RAF od 1947 pracowali w kraju.

Prawda i fikcja

W powieści będącej pierwowzorem scenariusza można doszukać się inspiracji autentycznymi wydarzeniami z okresu stalinowskiego – ucieczką (jak to wówczas nazywano) szefa pilotów PLL LOT, kpt. Mieczysława Sadowskiego^[1] oraz pierwszą po wojnie katastrofą samolotu komunikacyjnego Li-2 pod Tuszynem w 1951 roku. Wobec politycznych czystek i usunięcia w 1950 wielu doświadczonych załóg, film miał poprawić reputację PLL LOT w oczach potencjalnych pasażerów.

Głównym wątkiem są losy byłego pilota RAF, który musi wybierać między dawną miłością i ewentualną emigracją a pozostaniem w kraju i pracą dla socjalistycznej ojczyzny. W dokonaniu oczywistego wyboru pomaga mu nowe, kiełkujące uczucie do atrakcyjnej pielęgniarki oraz entuzjazm młodych kolegów – lotników. Nie bez znaczenia jest też kwestia wierności ojczyźnie oraz zapał do wykonywania trudnego, a zarazem pięknego zawodu pilota samolotów komunikacyjnych.

Nie wszystkie ukazane wydarzenia są w pełni zgodne z faktami, które historycznie miały miejsce. Częściowo autentyczna jest historia związana z próbą porwania samolotu komunikacyjnego PLL LOT. Jej faktycznym bohaterem był dowódca załogi PLL LOT, kpt. Tadeusz Hendzel. W rzeczywistości jednak nie był on lotnikiem powracającym z Zachodu. Był doświadczonym pilotem, z dużym nalotem na maszynach komunikacyjnych. W filmie jego postać odtwarza Wieńczysław Gliński jako Maresz.

Drugim pilotem w załodze kpt. Tadeusza Hendzla był pil. Edward Kamela. Jednakże podczas tego lotu pełnił funkcję mechanika pokładowego, wobec przeszkalania się na pilota-praktykanta Jerzego Szrejbrowskiego. Jerzy Szrejbrowski nie wdawał się w walkę na pokładzie, był cały czas przy sterach obok dowódcy. Natomiast w czasie ataku porywacza pilot Edward Kamela był w kabinie pasażerskiej i to on próbował obezwładnić napastnika. Radiooperatorem w tej załodze był Zdzisław Całka. Wypadek samolotu PLL LOT (w którym ginie mąż Mary) to wspomniana katastrofa kpt. Buczkowskiego pod Tuszynem k. Łodzi w 1951. Opylanie lasów przez załogi PLL LOT jest prawdziwe. W scenach lotniczych wykorzystano samoloty Li-2 (wersje Li-2P i Li-2T), CSS-13 i Ił-12. Akcją opylania dowodził były dowódca dywizjonu 305 mjr Kazimierz Konopasek^[2].

Obsada

Obok Wieńczysława Glińskiego w filmie grają też:

• Lidia Wysocka jako Angielka Mary.

Postać Mary wzorowana jest na Jeanne Johnstone, żonie b. pilota Dywizjonu 308, późniejszego czołowego szybownika latającego nad Tatrami, Tadeusza Schiele. Śpiewała z polskimi zespołami jazzowymi, jednak nie potrafiła „znaleźć się” w ówczesnym totalitarnym systemie panującym w Polsce i wróciła do Anglii.

• Leon Niemczyk jako porywacz Surowiec.

Faktycznie był w PLL LOT pilot o tym nazwisku. Oskarżono go o planowanie ucieczki z Polski, ale niczego mu nie udowodniono. Z PLL LOT został zwolniony na fali masowych zwolnień w lipcu 1950 roku.

• Jerzy Michotek jako pilot praktykant Flisak. Grał on rolę obecnego na pokładzie młodego pilota którym był Jerzy Szrejbrowski.

W rzeczywistości akcją opylania dowodził były dowódca 305 Dywizjonu Bombowego PSP w Anglii Kazimierz Konopasek.

• Alicja Raciszówna
• Bogdan Niewinowski
• Jerzy Kaczmarek
• Kazimierz Wilamowski
• Bohdan Ejmont
• Wieslawa Grochowska
• Wanda Jakubińska
• Maria Żabczyńska
• Janusz Bylczyński
• Feliks Chmurkowski
• Jan Ciecierski

Przypisy

1. Na kanwie tego wydarzenia nakręcono 9. odcinek filmu Wielkie ucieczki.
2. Kazimierz Konopasek. samoloty.pl. [dostęp 2024-04-17]. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Sprawa pilota Maresza w bazie filmpolski.pl
• Sprawa pilota Maresza w bazie IMDb (ang.)
• Zdjęcia z filmu Sprawa pilota Maresza w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”