Stanisława Perzanowska

Stanisława Perzanowska
Data i miejsce urodzenia	2 lipca 1898 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	24 maja 1982 ; Warszawa
Zawód	aktorka, reżyser teatralny, pedagog
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisława Perzanowska, właśc. Stanisława Perzanowska-Chmielewska (ur. 2 lipca 1898 w Warszawie, zm. 24 maja 1982 tamże) – polska aktorka, reżyser teatralny i pedagog^[1].

Życiorys

Córka Wincentego. Około 1914 była słuchaczką Szkoły Aplikacyjnej w Warszawie, następnie naukę zawodu aktorskiego kontynuowała w Warszawskiej Szkole Dramatycznej (1918–1919). Na scenie teatralnej zadebiutowała w teatrze Reduta tuż po ukończeniu Warszawskiej Szkoły Dramatycznej i do wybuchu wojny grała i reżyserowała w teatrach krakowskich, warszawskich i wileńskich, m.in. w Teatrze Ateneum i Teatrze Polskim w Wilnie^[1].

W czasie II wojny światowej występowała i reżyserowała najpierw w Polskim Teatrze Dramatycznym w Wilnie (1939–1941), a następnie w teatrach jawnych Warszawy i Krakowa^[1]. W Warszawie działała także jako reżyserka teatralna, pracując m.in. w jawnym teatrze Komedia oraz w teatrze Małych Form „Miniatury”. Prowadziła też kabaret w „Ziemiańskiej”^[2].

Po wojnie przez 3 lata nie mogła występować na stołecznych scenach w wyniku zarzutów dotyczących pracy w jawnych teatrach w okresie okupacji niemieckiej^[3].

Występowała i reżyserowała w Teatrze Śląskim w Katowicach (1945–1946), Teatrze Syrena w Łodzi (1946–1947), Teatrze Nowym w Warszawie (1947–1949), Teatrze Placówka (1948), Teatrze Narodowym w Warszawie (1949–1957) i Teatrze Współczesnym w Warszawie (1955–1968^[4])^[1].

Wśród wielu ról teatralnych zagrała m.in. Ulitę w Lesie Aleksandra Ostrowskiego, Walentową w Karykaturach Jana Kisielewskiego, panią Pernele w reżyserowanym przez siebie Świętoszku Moliera, panią Desmermortes w Zaproszeniu do zamku Jeana Anouilha czy Anfisę w Trzech siostrach Antona Czechowa.

Od 1950 występowała w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia. Radiosłuchaczom zapadła w pamięci jako Helena Matysiakowa w radiowej powieści Matysiakowie. Za kreację aktorską w tej powieści radiowej otrzymała (pośmiertnie) Nagrodę Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i TV I stopnia (1982). W swojej karierze wystąpiła także w kilku filmach, przed kamerą debiutowała jeszcze przed II wojną światową. Do 1968 roku była wykładowcą warszawskiej PWST^[1].

Jej mężem był aktor Zygmunt Chmielewski^[3].

Zmarła w Warszawie, pochowana 28 maja 1982 na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kwatera 37B-5-28)^[5].

Filmografia

Romeo i Julcia (1933), reż. J. Nowina-Przybylski – Adela Gzyms
Córka generała Pankratowa (1934), reż. Mieczysław Znamierowski i Józef Lejtes – właścicielka mieszkania
Jego wielka miłość (1936), reżyseria wspólnie z Mieczysławem Krawiczem
Niedaleko Warszawy (1954), reż. Maria Kaniewska – Banasiowa, gospodyni Boruckiego
Dzieci z naszej szkoły (1968), reż. Wadim Berestowski – babcia (odc. 1 pt. Pies)

Źródło^[1].

Ordery i odznaczenia

Order Sztandaru Pracy I klasy (1959)
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1958)
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (15 lipca 1954)^[6]
Złoty Krzyż Zasługi
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[7]
Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)
Złota Odznaka Honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (17 stycznia 1963)^[8]

Upamiętnienie

Jej nazwisko widnieje na tablicy upamiętniającej artystów zasłużonych dla kultury polskiej, umieszczonej w 2020 roku na budynku przy ul. Odolańskiej 20 w Warszawie, w którym mieszkała^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Stanisława Perzanowska w bazie filmpolski.pl
↑ Monika Żeromska, Wspomnień ciąg dalszy; wyd. „Czytelnik”, Warszawa 1994, s. 79, 81.
↑ ^a ^b ^c Niezwykli mieszkańcy mokotowskiego domu. [w:] Urząd Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy [on-line]. 3 grudnia 2020. [dostęp 2023-01-30].
↑ Archiwum teatru Współczesnego w Warszawie.
↑ Cmentarze Bródzieńskie [online], brodnowski.grobonet.com [dostęp 2024-01-03] .
↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wskazana jako Chmielewska Stanisława.
↑ Stolica : warszawski tygodnik ilustrowany. R. 18, 1963 nr 4 (27 I), Warszawa, 1963, s. 18 [dostęp 2020-09-12] .

Linki zewnętrzne

Stanisława Perzanowska w bazie IMDb (ang.)
Stanisława Perzanowska w bazie Filmweb
Stanisława Perzanowska w bazie filmpolski.pl
Stanisława Perzanowska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .

[fp-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Stanisława Perzanowska w bazie filmpolski.pl

[2] Monika Żeromska, Wspomnień ciąg dalszy; wyd. „Czytelnik”, Warszawa 1994, s. 79, 81.

[Mokotów-3] Niezwykli mieszkańcy mokotowskiego domu. [w:] Urząd Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy [on-line]. 3 grudnia 2020. [dostęp 2023-01-30].

[4] Archiwum teatru Współczesnego w Warszawie.

[5] Cmentarze Bródzieńskie [online], brodnowski.grobonet.com [dostęp 2024-01-03] .

[6] M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[7] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wskazana jako Chmielewska Stanisława.

[8] Stolica : warszawski tygodnik ilustrowany. R. 18, 1963 nr 4 (27 I), Warszawa, 1963, s. 18 [dostęp 2020-09-12] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]