Stanisław Wiechowicz

Stanisław Wiechowicz
Ilustracja
Stanisław Wiechowicz (przed 1939)
Data i miejsce urodzenia

27 listopada 1893
Kroszyce

Pochodzenie

polskie

Data i miejsce śmierci

12 maja 1963
Kraków

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor, pedagog, dyrygent chóralny, krytyk muzyczny

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal 10-lecia Polski Ludowej Kawaler Orderu Świętego Sawy (Serbia)
Multimedia w Wikimedia Commons
Tablica na kamienicy przy ul. św. Marka 8 w Krakowie, upamiętniająca zamieszkiwanie owej kamienicy przez Stanisława Wiechowicza w latach 1954–1963

Stanisław Wiechowicz (ur. 27 listopada 1893 w Kroszycach k. Kielc, zm. 12 maja 1963 w Krakowie)[1][2] − polski kompozytor, pedagog, dyrygent chóralny i krytyk muzyczny.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie Mikołaja, wiejskiego organisty, i Józefy z Halickich. Zamiłowania muzyczne odziedziczył po ojcu, który początkowo sam go uczył muzyki. Od 1904 do 1908 uczył się w Cesarsko-Królewskim Gimnazjum IV w Krakowie, a od 1908 do 1911 krakowskim Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego (klasa organów). W 1912 kontynuował studia muzyczne w Instytucie Emila Jaques-Dalcroze'a w Hellerau k. Drezna. Od 1913 do 1914 nauczał rytmiki i solfeżu w prywatnej szkole Janiny Mieczyńskiej w Warszawie. W latach 1914−1916 studiował w Carskim Rosyjskim Konserwatorium Muzycznym w Petersburgu[3][4].

W 1916 został wcielony do armii rosyjskiej. Służył w eskadrze Ilja Muromiec jako lotnik bez specjalizacji. Po demobilizacji (w 1918) przebywał w Charkowie, gdzie do 1920 uczył solfeżu i rytmiki w prywatnej szkole Walentyny Szaposznikow-Wiechowicz[5]. Po repatriacji do kraju w 1920 osiedlił się w Poznaniu, gdzie nauczał przedmiotów teoretycznych w Państwowej Akademii i Szkole Muzycznej. W latach 1920−1926 i 1930−1939 był profesorem Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Poznaniu. W 1931 zdał egzamin eksternistyczny z kompozycji w Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie i objął klasę kompozycji w Poznaniu[5]. W latach 1921−1939 był dyrygentem chórów poznańskich (Chór im. Fryderyka Chopina (1927−1930), Chór Męski „Echo” (1928−1930), a od 1935 Chór Mieszany im. Stanisława Moniuszki). Pracował również jako redaktor naczelny „Przeglądu Muzycznego”, recenzent muzyczny w „Kurierze Poznańskim” oraz sprawozdawca muzyczny w kwartalniku „Muzyka Polska”[6].

W latach 1939−1945 został wysiedlony przez okupantów niemieckich i przebywał w majątku Tadeusza Halperta w Jeleńcu k. Ostrowca Świętokrzyskiego, gdzie oficjalnie był zatrudniony jako prawnik kancelarii[2], a w rzeczywistości udzielał prywatnych lekcji muzyki, przygotowywał materiały do podręczników z zakresu muzyki wokalnej, a także komponował[7].

Od 1945 (przeniesienie służbowe z Poznania) prowadził katedrę kompozycji w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie (obecnej Akademii Muzycznej). W 1951 został honorowym dyrektorem artystycznym Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumentalnych[3].

Osiągnięcia

[edytuj | edytuj kod]

Był autorem wielu prac z zakresu pedagogiki wokalnej. Otrzymał liczne nagrody artystyczne i odznaczenia państwowe.

Interesował się zwłaszcza muzyką chóralną i reprezentował w niej konsekwentny styl narodowy czerpiący wzory z polskiej muzyki ludowej. Był uczniem Władysława Żeleńskiego, Maksymiliana Steinberga, Józefa Wihtola i Vincenta d’Indy'ego oraz twórcą polskiej nowoczesnej pieśni chóralnej a cappella. Przygotował fundamentalny repertuar dla polskiego ruchu śpiewaczego. Rozwinął w znaczący sposób fakturę chóralną wzorując się niejednokrotnie na fakturze instrumentalnej. W niektórych rozwiniętych formach wprowadził technikę wariacyjną. Jego opracowania pieśni ludowych były bardzo oryginalne, świeże i wnikające w treść pieśni[3].

Opracował około stu pieśni a capella. Jego dorobek publicystyczny obejmuje 483 pozycje, w tym 379 recenzji i sprawozdań z imprez muzycznych, 28 recenzji wydawnictw muzycznych i około 80 artykułów o problematyce muzycznej[3]. Swoje doświadczenia dotyczące dyrygentury chóralnej zawarł w książce pt. Podstawowe uwagi dla dyrygentów chórowych (Kraków, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1951).

Jego uczniami byli, m.in. Juliusz Łuciuk, Lucjan Kaszycki, Jan Janca, Krzysztof Meyer, Krzysztof Penderecki i Jan Fotek.

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]
Grób Stanisława Wiechowicza na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

7 lutego 1917 ożenił się z pianistką, Walentyną Nikołajewną Szaposznikow (zm. 1938). W 1941 ożenił się ponownie, na wygnaniu w Ostrowcu Świętokrzyskim, z Marią Krystyną Sękowską (1902−1982)[3].

Zmarł 12 maja 1963 w Krakowie, pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera FD-płn-2)[8].

Ważniejsze kompozycje

[edytuj | edytuj kod]
  • Babie lato (1922)
  • Chmiel na orkiestrę (1927)
  • Pastorałki (1927)
  • Kantata romantyczna (1930)
  • Dzień słowiański (1929)
  • Ulęgałki (1944)
  • Kasia (1946)
  • Na glinianym wazoniku (1947)
  • Kantata żniwna (1948)
  • Kantata mickiewiczowska (1950)
  • Koncert staromiejski (1954)
  • Passacaglia i fuga (1960)
  • List do Marc Chagalla (1961); pamięci Janusza Korczaka)
  • Mruczkowe bajki, Kolędziołki beskidzkie, Pragną oczki, Kujawiak
  • utwory orkiestralne (parafrazy pieśni ludowych)

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]
  • I nagroda na konkursie ogłoszonym z okazji Wszechsłowiańskiego Zjazdu Śpiewaczego za Oj ty wolo na chór mieszany (1928)
  • Złoty Medal Wystawy Paryskiej za taniec weselny Chmiel (1937)
  • Państwowa Nagroda Muzyczna za całokształt działalności kompozytorskiej (1939)
  • I nagroda na Krajowym Konkursie Olimpijskim i brązowy medal olimpijski na Międzynarodowym Olimpijskim Konkursie Sztuki w Londynie za Kantatę żniwną (olimpijską) na 8-głosowy chór mieszany (1948)
  • Państwowa Nagroda Artystyczna II stopnia za prace chóralne, oparte na motywach ludowych, specjalnie za Kantatę żniwną (1950)[13]
  • I nagroda na Festiwalu Muzyki Polskiej za suitę Kasia na orkiestrę smyczkową i 2 klarnety (1951)
  • nagroda Związku Kompozytorów Polskich za całokształt działalności muzycznej (1953)
  • I nagroda na konkursie kompozytorskim zorganizowanym z okazji Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów w Warszawie za Koncert staromiejski na wielką orkiestrę smyczkową (1955)
  • nagroda muzyczna m. Krakowa (1955)
  • Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za List do Marc Chagalla na głosy solowe, recytatorów, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1961)
  • nagroda muzyczna PR i ZAiKS (1962)

Źródło:[5][6].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Adam Mrygoń, Wiechowicz Stanisław, [w:] Elżbieta Dziębowska (red.), Encyklopedia muzyczna PWM, wyd. I, t. 12 W-Ż część biograficzna, Kraków: PWM, 2012, s. 154-157, ISBN 978-83-224-0935-0.
  2. ↑ a b Stanisław Wiechowicz, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-08-14].
  3. ↑ a b c d e f Krystyna Winowicz, biogram, [w:] red. Jan Hellwig, Amatorski zorganizowany ruch śpiewaczy Wielkopolski w latach 1892–1992, Wielkopolski Związek Śpiewaczy, Poznań, 1990, s. 398–402.
  4. ↑ stonasto.pl [online], stonasto.pl [dostęp 2024-08-14].
  5. ↑ a b c Adam Mrygoń, Wiechowicz, Stanisław [online], Polska Biblioteka Muzyczna [dostęp 2024-08-14] (pol.).
  6. ↑ a b Wiechowicz Stanisław [online], Polskie Centrum Informacji Muzycznej [dostęp 2024-08-14] (pol.).
  7. ↑ Stanisław Wiechowicz [online], idn.org.pl [dostęp 2024-08-14].
  8. ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 2021-02-19].
  9. ↑ Profesorowie PWSM otrzymali wysokie odznaczenia państwowe. „Dziennik Polski”. Nr 235, s. 4, 3 października 1959. 
  10. ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  11. ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 470 „za zasługi na polu pracy zawodowej”.
  12. ↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa z dnia 28 lutego 1955 r. nr 0/350 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  13. ↑ Przyznanie Państwowych Nagród Naukowych i Artystycznych. „Nowa Kultura”. Rok I, Nr 19, s. 1, 6 sierpnia 1950. Warszawa: Związek Literatów Polskich. [dostęp 2024-08-14]. 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
podstawowa
  • Jolanta Bylczyńska, Twórczość chóralna Stanisława Wiechowicza, Sopot 1966.
uzupełniająca
  • Adam Mrygoń, Stanisław Wiechowicz: działalność. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1982.
  • Adam Mrygoń, Stanisław Wiechowicz: twórczość; cz. 2. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1989.
  • Jerzy Kurcz (red.).Stanisław Wiechowicz in memoriam : materiały z sympozjum w 100-lecie urodzin i 30-lecie śmierci Stanisława Wiechowicza, Kraków: Akademia Muzyczna. Katedra Wychowania Muzycznego. Zakład Chóralistyki, 1993.
  • Adam Mrygoń: Wiechowicz, Stanisław. [w:] The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol.27. Macmillan Publishers Limited, 2001. ISBN 0-333-60800-3 ; 1-56159-239-0
  • Ewa Mizerska-Golonek (red.), Stanisław Wiechowicz: by czas nie zaćmił i niepamięć. Kraków: Akademia Muzyczna, 2005.
  • Małgorzata Sternal (red.), Do kultury muzycznej droga najwłaściwsza: zagadnienia twórczości, wykonawstwa i edukacji muzycznej - wokół postaci i idei Stanisława Wiechowicza. Kraków: Akademia Muzyczna w Krakowie, 2015.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Kierownicy Katedry Kompozycji Akademii Muzycznej w Krakowie
Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna (1945-1978)
Akademia Muzyczna (od 1978)