Stenocranius

Stenocranius
Kastschenko, 1901[1]
Ilustracja
Nornik wąskogłowy (S. gregalis) na ilustracji z 1894 roku
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

chomikowate

Podrodzina

karczowniki

Plemię

Microtini

Rodzaj

Stenocranius

Typ nomenklatoryczny

Arvicola arvalis var. slowzowi Poljakov, 1881 (= Mus gregalis Pallas, 1779)

Synonimy
Gatunki

4 gatunki (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Stenocranius – rodzaj ssaków z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące we Azji[3][4].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 98–139 mm, długość ogona 17–39 mm, długość ucha 8–16 mm, długość tylnej stopy 14,6–19 mm; masa ciała 18–70 g[5][4][6].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1901 roku rosyjski zoolog Nikołaj Kaszczenko w artykule poświęconym opisowi dówch nowych podrodzajów norników z Syberii, opublikowanym w czasopiśmie Jeżegodnik Zoołogiczeskago Impieratorskoj Muzieja Akadiemіi Nauk[1]. Kaszczenko wymienił kilka gatunków – Mus gregalis Pallas, 1779, Arvicola eversmanni Polyakov, 1881 (= Mus gregalis Pallas, 1779), Arvicola raddei Polyakov, 1881, Arvicola arvalis var. Slowzowii Polyakov, 1881 (= Mus gregalis Pallas, 1779) i Microtus tianschanicus Büchner, 1890 (= Mus gregalis Pallas, 1779) – z których gatunkiem typowym jest nornik wąskogłowy (S. gregalis).

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]

Stenocranius (Steneocranius): gr. στηνος stēnos ‘wąski, cienki’; κρανιον kranion ‘czaszka’, od καρα kara, καρατος karatos ‘głowa’[7].

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Takson ponownie wyodrębniony z rodzaju Lasiopodomys[5][3]. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[8][5]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[9] Podgatunki[4][3][6] Rozmieszczenie geograficzne[4][3][6] Podstawowe wymiary[4][6][b] Status
IUCN[10]
Stenocranius gregalis (Pallas, 1779) nornik wąskogłowy gatunek monotypowy rozłącznie od Morza Białego do rzeki Kołyma, Azja Środkowa, południowo-zachodnia Syberia, Jakucja, Mongolia i północna Chińska Republika Ludowa DC: 8,1–14,8 cm
DO: 1,7–4,6 cm
MC: 18–70 g 		 LC 
Stenocranius raddei (Poljakov, 1881) gatunek monotypowy Rosja (Kraj Zabajkalski, na południe do rzek Szyłka i Ingoda) i północno-wschodnia Mongolia DC: 9,5–13 cm
DO: 2,1–3,7 cm
MC: 24–54 g 		 NE 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski;  NE  – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również gatunki wymarłe z plejstocenu:

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Nowa nazwa dla Stenocranius Kastschenko, 1901.
  2. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Н.Ө. Кащенкo. Stenocranius и Platycranius два новые подрода сибирскихъ полевокъ. „Ежегодникъ Зоологическаго Императорской Музея Академіи Наукъ”. 6, s. 167, 1901. (ros.). 
  2. ↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Cz. 3: Quinquennale supplementum anno 1904. Berolini: Friedländer, 1904, s. 273. (łac.).
  3. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 354–356. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  4. ↑ a b c d e U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 321–322. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
  5. ↑ a b c B. Kryštufek & G. Shenbrot: Voles and Lemmings (Arvicolinae) of the Palaearctic Region. Maribor: University of Maribor Press, 2022, s. 281–288. ISBN 978-961-286-613-6. (ang.).
  6. ↑ a b c d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 228. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  7. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 645, 1904. (ang.). 
  8. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
  9. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 236. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  10. ↑ Taxonomy: Lasiopodomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-28]. (ang.).
  11. ↑ M.A.C. Hinton. Diagnoses of species of Pitymys and Microtus occurring in the Upper Freshwater bed of West Runton, Norfolk. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 12 (70), s. 541, 1923. DOI: 10.1080/00222932308632973. (ang.). 
  12. ↑ M. Kretzoi. Ösemlösmaradványok Betfiáról. „Földtani közlöny”. 71 (7–12), s. 249, 1941. (węg.).