Stonożek drobny

Stonożek drobny
	Trichoniscus pusillus
	Brandt, 1833
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	skorupiaki
Gromada	pancerzowce
Rząd	równonogi
Podrząd	Oniscidea
Rodzina	Trichoniscidae
Rodzaj	Trichoniscus
Gatunek	stonożek drobny
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stonożek drobny^[3]^[4] (Trichoniscus pusillus) – gatunek małego^[5] lądowego skorupiaka z rzędu równonogów i rodziny Trichoniscidae^[1].

Opis

Stonożek drobny jest małym^[5] gatunkiem Oniscidea, osiągającym długość 5 mm^[2]. Jego ciało ma jajowaty, wydłużony^[6], wąski kształt^[5].

Jest ono przeźroczyste^[5]. Grzbiet jest gładki^[2]^[5], czerwonawobrązowy^[5].

Głowa (a dokładnie głowotułów, cefalotoraks) ma szerokość większą niż długość^[6]. Jej przednia krawędź jest szeroko zaokrąglona, po bokach nie tworzy płatów między okiem a podstawą czułka^[6]^[b]. Biczyk (flagellum) czułków II pary, czyli ich końcowy odcinek, jest wyraźnie węższy od poprzedzającego odcinka^[2], zbudowany jest z 4 lub 5 segmentów^[2]^[6]. Na głowie znajdują się również oczy, w skład których wchodzą 3 oczka (ocelli). Nie są to oczy złożone^[2]^[c].

Szerokość segmentów ciała przy przejściu od pereonu do pleonu (odwłoka, abdomenu) zmniejsza się gwałtownie^[2]^[6]. Brak płuc pleopodialnych widocznych jako pogrubione białe łatki. Ostatnim widocznym segmentem pleonu jest pleotelson, będący tak naprawdę połączeniem ostatniego segmentu i telsonu. Nie jest ostro zakończony, ale wklęsły^[2], ma parę uropodiów (odnóży ogonowych^[7]). Ich podstawa sięga końca pleotelsonu, gałęzie boczne wystają poza pleon^[6].

Siedlisko

Stonożek drobny występuje w wilgotnych miejscach w glebie^[2] wśród korzeni roślinności zielnej^[5] oraz w ściółce^[2].

Występowanie

Stonożek drobny występuje w całej Europie^[8], w północnozachodniej Afryce^[6], Azji^[1] i Ameryce Północnej^[2]^[6].

W Ameryce Północnej jest gatunkiem introdukowanym^[1].

Na północy Europy występują tylko rozmnażające się partenogenetycznie samice, w Skandynawii jest zwykle gatunkiem synantropijnym^[8].

W Polsce jest pospolity w całym kraju, synantropijnie znany z cieplarń^[8].

Zobacz też

Lądowe pancerzowce Polski - lista

Uwagi

↑ Autor ilustracji: Jeffrey W. Shultz, Figure 2A w: Shultz 2018^[2].
↑ To znaczy „płatów przedniobocznych” (ang. „anterolateral lobes”), zilustrowanych i opisanych pod tą nazwą w Shultzu 2018^[2]. Jednak gatunek wg Richardsona 1905 (w tej samej publikacji, ale w kluczu, nie opisie) oraz rodzaj Trichoniscus wg Webba 1906 ma słabo rozwinięte „płaty boczne” (ang. „lateral lobes”^[6])^[5]. Informacje podane w cytowanej literaturze są więc niejasne.
↑ Według starszych autorów (gatunek wg Richardsona 1905 i rodzaj Webba 1906) ma oczy złożone^[6]^[5], czyli te 3 oczka (ocelli) byłyby okiem złożonym.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Trichoniscus pusillus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Jeffrey W. Shultz. A guide to the identification of the terrestrial Isopoda of Maryland, U.S.A. (Crustacea). „ZooKeys”. 801, s. 207–228, 2018. DOI: 10.3897/zookeys.801.24146. [dostęp 2019-09-10]. (ang.). (PDF)
↑ Aleksander Bielecki, Alicja Boroń, Janina Dziekońska-Rynko, Dorota Juchno, Karol Komosiński, Robert Krupa, Jolanta Szlachciak: Różnorodność i taksonomia zwierząt. Redakcja: Alicja Boroń, Jolanta Szlachciak, Rysunki i tablice: Sebastian Górzkowski, Andrzej Koryzno i Małgorzata Tanajewska. Wyd. I. T. 2: Przewodnik terenowy do rozpoznawania wybranych krajowych taksonów zwierząt. Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie; Wydawnictwo Mantis, Olsztyn, 2013. ISBN 978-83-62860-25-8. [dostęp 2020-02-18].
↑ Andrzej Dzięczkowski. Historia i przyroda „Uroczyska Bażantarnia” pod Skierniewicami. „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”. 25 (1), s. 18–24, 1969. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. [dostęp 2020-02-18].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Wilfred Mark Webb, Charles Sillem: The British woodlice, veing a monograph of the terrestrial Isopod Crustacea occuring in the British Islands. London: DUCKWORTH & CO., 1906, s. 21. [dostęp 2019-09-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Harriet Richardson. A monograph; Osopods of North America. „Bulletin of the United States National Museum”. 54, s. 686–688, 1905. Washington; Government Printing Office: Smithsonian Institution; United States National Museum. [dostęp 2019-09-15]. (ang.).
↑ Mieczysław Górny, Andrzej Kaczanowski, Janina Kaczanowska, Jerzy Prószyński, Jan Maciej Rembiszewski, Mirosław Stankiewicz, Wojciech Staręga, Teresa Sulgostowska, Zuzanna Stromenger, Tomasz Umiński, Ludwik Żmudziński: Bezkręgowce. Zbigniew Chrzanowski (red.). Wyd. I. Warszawa: PW Wiedza Powszechna, 1976, seria: Mały słownik zoologiczny.
↑ ^a ^b ^c Wojciech B. Jędryczkowski. Synantropijne równonogi lądowe (Isopoda, Oniscoidea) Polski. „Fragmenta Faunistica”. 25 (7), s. 1–12, 1979-12-32. Polska Akademia Nauk; Instytut Zoologii. [dostęp 2019-09-10].

[3] Autor ilustracji: Jeffrey W. Shultz, Figure 2A w: Shultz 2018^[2].

[8] To znaczy „płatów przedniobocznych” (ang. „anterolateral lobes”), zilustrowanych i opisanych pod tą nazwą w Shultzu 2018^[2]. Jednak gatunek wg Richardsona 1905 (w tej samej publikacji, ale w kluczu, nie opisie) oraz rodzaj Trichoniscus wg Webba 1906 ma słabo rozwinięte „płaty boczne” (ang. „lateral lobes”^[6])^[5]. Informacje podane w cytowanej literaturze są więc niejasne.

[9] Według starszych autorów (gatunek wg Richardsona 1905 i rodzaj Webba 1906) ma oczy złożone^[6]^[5], czyli te 3 oczka (ocelli) byłyby okiem złożonym.

[itis-1] Trichoniscus pusillus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Shultz18-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Jeffrey W. Shultz. A guide to the identification of the terrestrial Isopoda of Maryland, U.S.A. (Crustacea). „ZooKeys”. 801, s. 207–228, 2018. DOI: 10.3897/zookeys.801.24146. [dostęp 2019-09-10]. (ang.). (PDF)

[Bielecki13-4] Aleksander Bielecki, Alicja Boroń, Janina Dziekońska-Rynko, Dorota Juchno, Karol Komosiński, Robert Krupa, Jolanta Szlachciak: Różnorodność i taksonomia zwierząt. Redakcja: Alicja Boroń, Jolanta Szlachciak, Rysunki i tablice: Sebastian Górzkowski, Andrzej Koryzno i Małgorzata Tanajewska. Wyd. I. T. 2: Przewodnik terenowy do rozpoznawania wybranych krajowych taksonów zwierząt. Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie; Wydawnictwo Mantis, Olsztyn, 2013. ISBN 978-83-62860-25-8. [dostęp 2020-02-18].

[Dzieczkowski69-5] Andrzej Dzięczkowski. Historia i przyroda „Uroczyska Bażantarnia” pod Skierniewicami. „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”. 25 (1), s. 18–24, 1969. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. [dostęp 2020-02-18].

[Webb1906-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Wilfred Mark Webb, Charles Sillem: The British woodlice, veing a monograph of the terrestrial Isopod Crustacea occuring in the British Islands. London: DUCKWORTH & CO., 1906, s. 21. [dostęp 2019-09-15]. (ang.).

[Richardson1905-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Harriet Richardson. A monograph; Osopods of North America. „Bulletin of the United States National Museum”. 54, s. 686–688, 1905. Washington; Government Printing Office: Smithsonian Institution; United States National Museum. [dostęp 2019-09-15]. (ang.).

[mszB1976-10] Mieczysław Górny, Andrzej Kaczanowski, Janina Kaczanowska, Jerzy Prószyński, Jan Maciej Rembiszewski, Mirosław Stankiewicz, Wojciech Staręga, Teresa Sulgostowska, Zuzanna Stromenger, Tomasz Umiński, Ludwik Żmudziński: Bezkręgowce. Zbigniew Chrzanowski (red.). Wyd. I. Warszawa: PW Wiedza Powszechna, 1976, seria: Mały słownik zoologiczny.

[Jedryczkowski79-11] Wojciech B. Jędryczkowski. Synantropijne równonogi lądowe (Isopoda, Oniscoidea) Polski. „Fragmenta Faunistica”. 25 (7), s. 1–12, 1979-12-32. Polska Akademia Nauk; Instytut Zoologii. [dostęp 2019-09-10].

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[b]

[c]

[7]

[8]