Stryszów

Stryszów

wieś
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	wadowicki
Gmina	Stryszów
Liczba ludności (31.12.2008)	2101
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	34-146[2]
Tablice rejestracyjne	KWA
SIMC	0071052
Położenie na mapie Polski Stryszów
Położenie na mapie województwa małopolskiego Stryszów
Położenie na mapie powiatu wadowickiego Stryszów
Położenie na mapie gminy Stryszów Stryszów
49°49′31″N 19°37′31″E/49,825278 19,625278[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Stryszów – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim, siedziba gminy Stryszów^[3][4].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Położenie

Miejscowość położona jest u stóp góry Chełm w paśmie Beskidu Makowskiego.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Stryszów^[3][4]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0071247	Bugaj	przysiółek
0071069	Dół	część wsi
0071075	Działy	część wsi
0071081	Góra	część wsi
0071253	Kamieniec	przysiółek
0071098	Kocioł	część wsi
0071106	Ligoczyzna	część wsi
0071112	Nad Dworem	część wsi
0071129	Nad Kółkiem	część wsi
0071135	Nad Sadzawką	część wsi
0071141	Pawlikówka	część wsi
0071158	Podchełm	część wsi
0071164	Podgrobel	część wsi
0071170	Potoczek	część wsi
0071187	Rdzawki	część wsi
0071193	Rzeczki	część wsi
0071260	Sztuki	przysiółek
0071201	Wajdówka	część wsi
0071276	Wielkie Pole	przysiółek
0071218	Za Browarem	część wsi
0071224	Zakarczmie	część wsi
0071282	Zalesie	przysiółek
0071299	Zalipie	przysiółek
0071230	Zarębki	część wsi

Historia

• 1326 – pierwsza wzmianka o miejscowości.
• przełom XV i XVI w. – utworzono samodzielną parafię oraz wybudowano drewniany kościół św. Mikołaja.
• 1739 – pożar we wsi, podczas którego spłonął kościół i częściowo dwór.
• 1742–1747 – staraniem właściciela wsi Kazimierza Wilkońskiego oraz proboszcza Wojciecha Rzepeckiego powstaje nowa, murowana świątynia w miejscu spalonego kościoła św. Mikołaja^[5]
• 1860 – dziedzic Julian Gorczyński przeznaczył 21 złr., 6 sąg drzewa i dom na szkołę i mieszkanie nauczyciela. Proboszcz ks. Andrusikiewicz przyrzekł zakupić potrzebne sprzęty szkolne, a gromady w Stryszowie, Dąbrówce i Zakrzowie zobowiązały się płacić na utrzymanie szkoły 167 złr. i drzewo opałowe zrąbać i zwozić^[6].
• 1915 – zmarł w Krakowie właściciel Stryszowa Franciszek Pomian Łubieński; został pochowany w Stryszowie 14 października 1915 roku^[7][8].
• 1917 – zmarła żona Franciszka Łubieńskiego Rozalia z Gorczyńskich i została pochowana w Kielcach^[9]. Łubieńscy mieli 4 dzieci: Marię Skrochowską, Różę Dobrzańską, Annę i Wojciecha^[10].
• 1939–1947 – wikarym w parafii w Stryszowie był ks. Bruno Wyrobisz – kapłan diecezji łuckiej na Wołyniu, działacz oświatowy, w czasie wojny organizator tajnego nauczania, a po wojnie szkolnictwa zawodowego^[11].

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[12].

• Kościół pw. św. Jana Kantego, otoczenie, starodrzew;
• kaplica pw. św. Antoniego, Stryszów 85;
• dwór, park;
• zabudowania gospodarcze dworu: oficyna i spichlerz dworski, otoczenie

Inne

• Modlitwa w Ogrójcu z Stryszowa.
• Liczne przydrożne kapliczki stanowiące Szlak Przydrożnej Modlitwy. Do najstarszej z nich należy figura św. Wojciecha na postumencie z 1768 roku. Na uwagę zasługują także dwie kapliczki znajdujące się w centrum wsi: św Rozalii z 1836 i św. Jana Nepomucena z 1814 roku^[13].

Dwór z XVI wieku, wzniesiony prawdopodobnie przez właścicieli dóbr – Suskich. Obecnie muzeum, oddział Zamku Królewskiego na Wawelu – Państwowych Zbiorów Sztuki.

Kościół parafialny św. Jana Kantego został wybudowany z fundacji właściciela wsi Kazimierza Wikońskiego w 1742 roku na miejscu starszej, drewnianej świątyni pw. św. Mikołaja, która spłonęła w wyniku wielkiego pożaru wsi z 1739 roku^[14]. 26 sierpnia 1767 roku do niedawno wybudowanej świątyni przywieziono z Krakowa relikwie św. Jana Kantego^[15]. W tym samym roku zamieniono też patrona kościoła ze św. Mikołaja na św. Jana. W 1840 roku kościół został powiększony o wieżę i przedłużone zostało jego prezbiterium. Budowla posiada cechy barokowe, klasycystyczne i neogotyckie. Wewnątrz znajdują się 3 ołtarze: główny z wymiennymi obrazami Serca Jezusa, Trójcy Świętej, Chrystusa Ukrzyżowanego i św. Jana Kantego w koronie i dwa boczne (lewy poświęcony MB Pocieszenia i prawy św. Mikołajowi.) Na uwagę zasługuje także płaskorzeźba ze szkoły Wita Stwosza z 1500 roku, Modlitwa w Ogrójcu z Stryszowa umieszczona we wnęce po prawej stronie i organy z 1911 roku powstałe staraniem proboszcza Jana Figwera. Na północnej ścianie kościoła znajduje się także XIX-wieczny fresk przedstawiający procesję błagalno-pokutną. Tematyka malowidła odwołuje się do epidemii cholery i tyfusu, które nawiedzały Stryszów i okoliczne wioski w latach 1846–1849. Wystrój świątyni dopełnia kamienna chrzcielnica pochodząca prawdopodobnie ze starego kościoła św. Mikołaja i ambona z figurą św. Stanisława^[16].

Galeria

• 
  Muzeum Dwór w Stryszowie Oddział Zamku Królewskiego na Wawelu
• 
  Zabudowania gospodarcze dworu
• 
  Kaplica św. Antoniego
• 
  Chrystus w ogrodzie Oliwnym, rzeźba z warsztatu Wita Stwosza, w kościele parafialnym

Ludzie związani ze Stryszowem

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Stryszowie.

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 132241
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1212 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
3. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
4. Główny Urząd Statystyczny [online], eteryt.stat.gov.pl [dostęp 2020-10-16] .
5. JulianJ. Zinkow JulianJ., Wokół Kalwarii Zebrzydowskiej i Lanckorony, 2000 . Brak numerów stron w książce
6. Czas 1860 nr 43 (22 lutego).
7. Nekrolog Czas s.1 nr 529 z 11 października 1915 [online] .
8. Wspomnienie pośmiertne Czas 1915 nr 574 [online] .
9. 11 września 1917 roku Czas s. 1 nr 423 z 14 września 1917 roku.
10. Nekrologia Czas 1917 nr 496 s. 3.
11. Bruno Wyrobisz – ku pamięci. Ogrody Wspomnień. Cmentarz Internetowy [online], www.ogrodywspomnien.pl [dostęp 2023-06-07] .
12. Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01] .
13. JanJ. Wacławski JanJ., Encyklopedia Stryszowa i Okolic, 2015 . Brak numerów stron w książce
14. JulianJ. Zinkow JulianJ., Wokół Kalwarii Zebrzydowskiej i Lanckorony, 2000 . Brak numerów stron w książce
15. Katarzyna Słabosz –K.S.– Palacz Katarzyna Słabosz –K.S.–, Kalendarz SGB 2016, 2016 . Brak numerów stron w książce
16. MarcinM. Leśniakiewicz MarcinM., Babia Góra i okolice, 2015 . Brak numerów stron w książce