Symbole narodowe Serbii

Symbole narodowe Serbii to symbole, które są reprezentatywne lub w inny sposób charakterystyczne dla Serbii, narodu serbskiego lub kultury serbskiej. Niektóre z nich są ustalonymi, oficjalnymi symbolami; na przykład skodyfikowany w heraldyce Serbii. Inne symbole mogą nie mieć oficjalnego statusu z tego czy innego powodu, ale są również uznawane na poziomie krajowym lub międzynarodowym.

Symbole oficjalne

Rodzaj	Wizerunek	Symbol
Flaga narodowa		Flaga Serbii Flaga narodowa Serbii to prostokąt o proporcjach 2:3, podzielony na trzy pasy: czerwony, niebieski i biały z małym herbem umieszczonym na lewo od środka. Dopuszcza się użycie flagi bez herbu.
Herb		Herb Serbii Narodowy herb Serbii został przyjęty w 2004 roku i jest oparty na oryginale używanym w Królestwie Serbii (1882-1918).
Hymn narodowy	Problems playing this file? See media help. Bože pravde (Instrumental) Serbian National Anthem Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.	Bože pravde Hymn Serbii „Bože pravde” (Sprawiedliwy Boże) został po raz pierwszy użyty przez Królestwo Serbii (1882-1918). Został ponownie przyjęty w 2006 roku jako oficjalny hymn narodowy.

Inne symbole

Typ	Zdjęcie	Symbol
Flaga cywilna		Narodowymi kolorami Serbii są biały, czerwony i niebieski[1][2][3], a flagę powszechnie określa się słowem trobojka[4]. Flaga została przyjęta w 1835[5].
Symbol narodowy		Krzyż serbski, wzorowany na bizantyjskim tetragramie, uważany jest za symbol przyjęty już w średniowieczu. Składa się z krzyża greckiego równoramiennego z czterema stylizowanymi literami C – skrótem od Само слога Србина спасава (srb. Tylko jedność uratuje Serbów).
Symbol heraldyczny		Serbski orzeł, biały i o dwóch głowach, jest przedstawiony na herbie oraz na serbskiej fladze z krzyżem serbskim. Symbol ten ma długą historię w serbskiej heraldyce i wraz z krzyżem serbskim od wieków symbolizują tożsamość narodową Serbów. Oryginalny herb pochodzi od średniowiecznej dynastii Nemaniczów.
Patron		Święty Sawa, założyciel i pierwszy patriarcha Serbskiego Kościoła Prawosławnego (1219-1233). Jest patronem Serbii i edukacji, a poza Serbią również patronem znajdującej się w Bośni i Hercegowinie Republiki Serbskiej.
Strój ludowy		Najbardziej popularny strój ludowy, zawierający narodowe nakrycie głowy (Šajkača)[6][7] i skórzane obuwie (opanci)[8], pochodzi z Szumadii, centralnego regionu Serbii[9]. Starsi mieszkańcy wsi nadal noszą tradycyjne stroje ludowe.
Praktyki kulturowe		Slava, prawosławne święto rodzinne, podczas którego czci się pamięć świętego patrona danej rodziny. Slava zapisana jest na liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
Zwierzę narodowe		Wilk szary występuje w bałkańskich i serbskich mitologiach i kultach[10], gdzie, zwłaszcza dla Serbów, jest bardzo ważnym elementem[11]. W słowiańskiej, staroserbskiej religii i mitologii, wilk był czczony jako totem[12]. Wilk stanowił także symbol odwagi w serbskich eposach[13]. Vuk Karadžić, dziewiętnastowieczny serbski filolog i etnograf wyjaśnił tradycyjne użycie imienia Vuk (wilk) jako ochrony przed złą magią: kobieta, która straciła kilkoro dzieci z rzędu, nazywała swoje dziecko Vuk, ponieważ wierzono, że wiedźmy odpowiedzialne za zniknięcie poprzednich dzieci bały się zaatakować wilka[14].
Drzewo narodowe		Dąb, znajdujący się na historycznym herbie Serbii, symbolizował siłę i długowieczność, a gałązka oliwna po drugiej stronie pokój i płodność. W czasach, gdy nie było kościołów, ludzie modlili się pod dębami, gdzie ryli znak krzyża (zapis). Niektóre z oznaczonych dębów mają ponad sześćset lat i są uważane za święte[15] Dąb jest również używany w serbskiej tradycji bożonarodzeniowej (Badnjak).
Owoc narodowy		Śliwki i ich przetwory są bardzo ważne dla Serbów; są one elementem wielu tradycji: jedna z nich zakłada, że najlepszym miejscem na wybudowanie domu jest miejsce, gdzie dobrze rosną śliwy Centralny region Serbii, Szumadia, jest znana ze śliwek i produkowanej tam śliwowicy[16].
Napój narodowy		Śliwowica (rakija) jest narodowym napojem Serbów. Rakija serwowana jest przed posiłkiem jako aperitif. Rakija używana jest przy ważnych obrządkach: narodzinach, chrzcie, służbie wojskowej, ślubie, pogrzebie, czy Slavie. Serbia jest największym eksporterem śliwowicy na świecie i drugim największym eksporterem śliwek[17][18].
Dania narodowe		Wśród narodowych potraw są, między innymi, ćevapčići, pljeskavica i gibanica.
Zabytki i pomniki		Na terenie Serbii znajdują się cztery obiekty kulturowe, które są wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO: wczesnośredniowieczne miasto Stari Ras, trzynastowieczny klasztor Sopoćani, dwunastowieczny Gamzigrad i średniowieczne zabytki w Kosowie (m.in. Monaster Visoki Dečani, Cerkiew Bogurodzicy w Prizrenie, Monaster Gračanica i Monaster Peć). Na liście Pamięci Świata UNESCO znajdują się dwa zabytki piśmiennictwa serbskiego: dwunastowieczny Ewangeliarz Mirosława i cenne archiwum naukowca Nikoli Tesli.
		Cerkiew Świętego Sawy w Belgradzie, największy prawosławny kościół na świecie. Budynek nazwany na cześć św. Sawy jest zbudowany na Vračarze, w miejscu, gdzie szczątki świętego zostały spalone przez Sinana Paszę, wezyra Imperium Osmańskiego (1595).
Sztuka narodowa		Kosowska dziewczyna (Kosovka devojka) namalowana przez malarza-realistę Uroša Predicia w 1919, jest centralną postacią serbskiego eposu o tej samej nazwie.
Instrument narodowy		Gęśle, tradycyjny instrument serbski[19][20]. Grający na nich guslari śpiewali eposy o średniowiecznej Serbii i lepszej przyszłości kraju podczas panowania Imperium Osmańskiego i wojen[21].
Poezja narodowa		Serbskie poematy i epopeje są poezją narodową, tradycyjnie spopularyzowaną przez bardów (guslari), poprzez przekaz ustny. Vuk Stefanović Karadžić (1787-1864), ojciec nauki o serbskim folklorze i główny reformator języka serbskiego, kolekcjonował i spisywał poematy epickie Serbów na początku dziewiętnastego wieku[22].
Taniec ludowy		Kolo, tradycyjny serbski taniec w kole, ma wiele wariantów. Najpopularniejszym jest Užičko kolo[23]. Inne popularne warianty to Moravac, Kokonješte, Žikino kolo i Vranjanka[24].
Rzemiosło artystyczne		Kilimy pirockie (Pirotski ćilimi), plecione dywany z południowo-wschodniej Serbii. Kilimy te są niematerialnym dziedzictwem kulturowym Serbii.
System pisma		Serbska cyrylica jest ważnym elementem serbskiej tożsamości[25]. Według Konstytucji Serbii z 2006 roku, cyrylica jest jedynym pismem używanym w sprawach oficjalnych[26]. Ten rodzaj pisma używany jest oficjalnie nie tylko w Serbii, ale też w Czarnogórze i Republice Serbskiej, regionie Bośni i Hercegowiny[27].
Pozdrowienie		Tri prste pozdrav, pozdrowienie trzema palcami, wywodzi się z religii: symbolizowało ono Trójcę Świętą i z symbolu religijnego przekształciło się w symbol serbskości, stosowany na wojnie, w polityce, czy w protestach i wśród publiczności na meczach. Dla niektórych nacji, które prowadziły wojny z Serbią, gest ten może być kontrowersyjny i obraźliwy.
Narodowe nakrycie głowy		Šajkača, narodowe nakrycie głowy, jest popularnym symbolem serbskim od początku dwudziestego wieku. Nakrycie zwykle jest czarne, szare, lub zielone, zrobione z miękkiego materiału. Dzisiaj šajkača noszona jest głównie przez starszych mężczyzn na wsiach.
Motto	Само слога Србина спасава	Fraza Tylko jedność ocali Serbów (Samo sloga Srbina spasava) jest powszechnie uważana za element herbu w krzyżu serbskim, w którym znajdują się cztery symbole (oryginalnie bizantyjskie litery B) przypominające głoskę S w cyrylicy (zapisane jako C). Tworzą one akronim.
Popularna muzyka		Balkan Brass[28]. Co roku odbywa się pięciodniowy festiwal muzyki Balkan Brass w serbskiej miejscowości Guča.

Zobacz też

• Serbowie
• Serbia

Bibliografia

1. The Journal of the Orders & Medals Research Society of Great Britain. Orders and Medals Research Society. 1969. p. 207.
2. Chronicles. Rockford Institute. 1994. p. 39.
3. Nigel Thomas; Krunoslav Mikulan (2006). The Yugoslav Wars (2): Bosnia, Kosovo and Macedonia 1992 – 2001. Osprey Publishing. p. 58. ISBN 978-1-84176-964-6.
4. Vojni muzej Jugoslovenske marodne armije (1974). Vesnik. 19–20. Srpska trobojka: crveno-plavo-belo.
5. Зорица Јанковић (2008). Цару на диван: сусрети српских владара и турских султана. „Београд. ISBN 9788675191049. ферманом је одређена: црвено-плаво-бела тробојка, са водоравно поређаним бојама..
6. Atlagić 2009, p. 180.
7. Deliso, Christopher (2009). Culture and Customs of Serbia and Montenegro. Westport, Connecticut: Greenwood Publishing Group. p. 97. ISBN 978-0-313-34436-7.
8. Resić, Sanimir; Plewa, Barbara Törnquist (2002). The Balkans in Focus: Cultural Boundaries in Europe. Lund, Sweden: Nordic Academic Press. p. 48. ISBN 978-91-89116-38-2.
9. Mirjana Prošić-Dvornić (1989). Narodna nošnja Šumadije. Kulturno-Prosvjetni Sabor Hrvatske. p. 62. ISBN 9788680825526.
10. Marjanović, Vesna (2005). Maske, maskiranje i rituali u Srbiji. p. 257. ISBN 9788675585572. Вук као митска животиња дубо- ко је везан за балканску и српску митологију и култове. Заправо, то је животиња која је била распрострањена у јужнословенским крајевима и која је представљала сталну опасност како за стоку ....
11. Brankovo kolo za zabavu, pouku i književnost. 1910. p. 221. Тако стоји и еа осталим атрибутима деспота Вука. По- зната је ствар, да и вук (животиња) има зпатну уло- I у у митологији.
12. У старој српској ре- лигији и митологији вук је био табуирана и тотемска животиња.
13. Miklosich, Franz (1860). „Die Bildung der slavischen Personennamen” (in German). Vienna: Aus der kaiserlich-königlichen Hoff- und Staatdruckerei: 44–45.
14. Karadžić, Vuk Stefanović (1852). Српски рјечник (in Serbian). Vienna: Typis congregationis mechitaristicae: 78.
15. Elisabeth Hackspiel-Mikosch; Stefan Haas (2006). Civilian uniforms as symbolic communication: sartorial representation, imagination, and consumption in Europe (18th – 21st century). Franz Steiner Verlag. p. 196. ISBN 978-3-515-08858-9. The oak, symbol of Serbia, symbolized strength, longevity, and the olive branch represented peace and fertility.
16. Andrea Pieroni; Cassandra L. Quave (14 November 2014). Ethnobotany and Biocultural Diversities in the Balkans: Perspectives on Sustainable Rural Development and Reconciliation. Springer. pp. 240–. ISBN 978-1-4939-1492-0.
17. Stephen Mennell (2005). Culinary Cultures of Europe: Identity, Diversity and Dialogue. Council of Europe. p. 383. ISBN 9789287157447.
18. Grolier Incorporated (2000). The encyclopedia Americana. Grolier. p. 715. ISBN 9780717201334.
19. Joel Martin Halpern (1967). A Serbian village. Harper & Row. Although the wandering guslari no longer exist, the gusle is considered the national instrument of Serbia, and many village men know how to play it. Almost without exception, all villagers can recite parts of the ballads and children learn them ....
20. Linda A. Bennett; David Levinson (1992). Encyclopedia of World Cultures: Europe (central, western, and southeastern Europe). G.K. Hall. ISBN 978-0-8161-1811-3. As for the Serbs, the Montenegrin national instrument is the gusle – a single-horsehair wooden instrument stroked with a horsehair bow. The most important function of the instrument is to provide accompaniment for the singing of oral ....
21. The Balkans in transition. Essays on the development of Balkan life and politics since the eighteenth century. GGKEY:E0AY24KPR0E. Brak numerów stron w książce
22. Guerber, H. a (2003) [1916]. Book of the Epic. p. 489. ISBN 9780766159020. This fund of national poetry, transmitted orally by the Serbian guslari or national bards through five centuries of subjection to the Turk, was collected and written down at the beginning of the nineteenth century by.
23. Cultural Diversity in the Urban Area: Explorations in Urban Ethnomusicology. ISBN 978-3-902153-03-6. Brak numerów stron w książce
24. Savez udruženja folklorista Jugoslavije. Kongres (1965). Rad ... Kongresa Saveza folklorista Jugoslavije. Savez folklorista Jugoslavie. Za poslednjih dvadesetak godina Moravac je potisnuo svoje prethodnike Kokonjeste, 2ikino kolo i Vranjanku (brzu), naravno, ne potpuno, ali ipak toliko efikasno da je zauzeo mesto pored njih, pa i ispred njih..
25. Entangled Histories of the Balkans: Volume One: National Ideologies and Language Policies. BRILL. 13 June 2013. pp. 414–. ISBN 978-90-04-25076-5.
26. Article 10 of the Constitution of the Republic of Serbia. parlament.gov.rs. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-14)]. (English version).
27. Ronelle Alexander (15 August 2006). Bosnian, Croatian, Serbian, a Grammar: With Sociolinguistic Commentary. Univ of Wisconsin Press. pp. 1–2. ISBN 978-0-299-21193-6.
28. Carol Silverman (24 May 2012). Romani Routes: Cultural Politics and Balkan Music in Diaspora. Oxford University Press. p. 25. ISBN 978-0-19-530094-9. The brass band has become a Serbian national symbol, and bands such as Boban Markovic are popular on the world music circuit..