Symphyotrichum

Symphyotrichum
Ilustracja
Aster nowobelgijski
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

Symphyotrichum

Nazwa systematyczna
Symphyotrichum Ness
Gen. Sp. Aster.: 135 (1832)[3]
Typ nomenklatoryczny

S. unctuosum C.G.D. Nees[4]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Aster nowoangielski
Aster lancetowaty

Symphyotrichum Ness – rodzaj roślin nasiennych z rodziny astrowatych (Asteraceae). Obejmuje ok. 100 gatunków[3], przy czym do lat 90. XX wieku rośliny tu zaliczane były powszechnie włączane do rodzaju aster Aster. Zasięg rodzaju obejmuje Amerykę Północną, Południową oraz środkową i wschodnią Azję[3]. Najbardziej zróżnicowany jest w Ameryce Północnej, gdzie występuje 76 gatunków[5]. W Polsce liczne gatunki i mieszańce z tego rodzaju są uprawiane, a 6 występuje też w naturze jako zdziczałe i zadomowione antropofity[6][7].

Liczne gatunki i ich mieszańce są uprawiane jako rośliny ozdobne, także w setkach odmian ozdobnych. Do najbardziej popularnych w uprawie należą: aster nowoangielski S. novae-angliae, aster nowobelgijski S. novi-belgii[5], aster karłowaty S. dumosum[6]. Lokalnie niektóre gatunki wykorzystywane są jako rośliny lecznicze[5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Symphyotrichum ericoides
Aster karłowaty odmiana 'Countess of Dudley'
Pokrój
Rośliny zielne (byliny) z kłączem i korzeniami wiązkowymi[8].
Liście
Skrętoległe, ogonkowe do siedzących i obejmujących łodygę, od równowąskich do sercowatych, całobrzegie lub ząbkowane, często podwinięte na brzegu[8].
Kwiaty
Zebrane w koszyczki, a te z kolei zwykle w wiechowaty lub baldachogroniasty kwiatostan złożony. Okrywy koszyczków są wąskodzwonkowate do półkulistych, ich listki wyrastają zwykle w 3–7 rzędach, zwykle zielone na brzegu i jaśniejsze u nasady. Zewnętrzne w koszyczku kwiaty języczkowate o zwykle długim płatku, białym, niebieskim lub fioletowym. Wewnątrz koszyczka występują żółte kwiaty rurkowate, zwykle nieco fioletowe na szczytach łatek, łatki trójkątne, wzniesione lub rozpostarte[8].
Owoce
Niełupki wąskojajowate, ścieśnione z puchem kielichowym[8].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj Symphyotrichum należy do podplemienia Asterinae plemienia Astereae podrodziny Asteroideae w obrębie rodziny astrowatych Asteraceae[9][10].

Rośliny tu zaliczane były włączane do rodzaju aster Aster w jego tradycyjnym, szerokim ujęciu (dominującym do lat 90. XX wieku). Podobieństwo morfologiczne okazało się jednak mylące, ponieważ spowodowało skupienie w jednym rodzaju gatunków często odlegle spokrewnionych[10]. Rodzaj Symphyotrichum wyodrębniony został na początku lat 90. XX wieku przez Nesoma, wraz z innymi rodzajami północnoamerykańskimi[11]. Analizy morfologiczne i molekularne wykazały, że rodzaj ten (i szereg innych wyodrębnionych z Aster) jest bliżej spokrewniony z takimi rodzajami północnoamerykańskimi jak nawłoć Solidago, konyza Conyza, przymiotno Erigeron niż z euroazjatyckimi astrami[12][10][11].

Gatunki dziczejące i zadomowione już w Polsce[6]
Wykaz gatunków[3]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-04-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-04-26] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Symphyotrichum Nees. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-25].
  4. ↑ Symphyotrichum. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-04-26].
  5. ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 897, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. ↑ a b c Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 37-38, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. ↑ a b Marcin Nobis i inni, New national and regional plant records: Contribution to the flora of the Old World countries, „Acta Societatis Botanicorum Poloniae”, 92, 2023, s. 1-21 [dostęp 2023-06-08].
  8. ↑ a b c d J.W. Kadereit, Charles Jeffrey (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 335, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805.
  9. ↑ Genus Symphyotrichum Nees. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-04-25].
  10. ↑ a b c Wei-Ping Li, Fu-Sheng Yang, Todorka Jivkova, Gen-Shen Yin. Phylogenetic relationships and generic delimitation of Eurasian Aster (Asteraceae: Astereae) inferred from ITS, ETS and trnL-F sequence data. „Annals of Botany”. 109, 7, s. 1341–1357, 2012. DOI: 10.1093/aob/mcs054. 
  11. ↑ a b Nesom G.L.. Review of the taxonomy of Aster sensu lato (Asteraceae: Astereae), emphasizing the New World species. „Phytologia”. 77, s. 141-297, 1994. 
  12. ↑ Nesom, G.L.. Taxonomic decisions at generic rank in tribe Astereae (Asteraceae) for the Global Compositae Database. „Phytoneuron”. 24, s. 1–6, 2020. 
  13. ↑ a b c d e Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 33. ISBN 978-83-925110-5-2.