Syrena (ssaki)

Syrena

Hydrodamalis[1]
Retzius, 1794[2]
Przedstawiciel rodziny – syrena morska (H. gigas)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	brzegowce
Rodzina	diugoniowate
Podrodzina	syreny
Rodzaj	syrena
Typ nomenklatoryczny
Hydrodamalis stelleri Retzius, 1794 (= Manati gigas E.A.W. Zimmermann, 1780)
Synonimy Manati[a] Steller, 1774[4] Manati[a] E.A.W. Zimmermann, 1780[5] Sirene Link, 1794[6] Manatus[b] Link, 1795[7] Rytina Illiger, 1811[8] Dystomus G. Fischer, 1813[9] Nepus G. Fischer, 1814[10] Stellera Bowdich, 1821[11] Stellerus[c] Desmarest, 1822[12] Haligyna Billberg, 1827[13] Rhytina[d] Berthold, 1827[14] Rhytine[e] Burmeister, 1837[15]
Gatunki
2 gatunki – zobacz opis w tekście
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Syrena^[16] (Hydrodamalis) – wymarły rodzaj ssaka z rodziny diugoniowatych (Dugongidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmował gatunki występujące w Oceanie Spokojnym^[17].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1794 roku szwedzki lichenolog Anders Jahan Retzius na łamach Kungl. Svenska vetenskapsakademiens handlingar^[2]. Na gatunek typowy Retzius wyznaczył (oznaczenie monotypowe) syrenę morską (H. gigas).

Etymologia

• Manati: hiszp. manatí „manat, krowa morska”, od hait. manati „duży bóbr”^[18]. Gatunek typowy: Manati gigas E.A.W. Zimmermann, 1780.
• Hydrodamalis: gr. ὑδρο- hudro- „wodny-”, od ὑδωρ hudōr, ὑδατος hudatos „woda”; δαμαλις damalis „młoda krowa, jałówka”^[19].
• Sirene: gr. σειρην seirēn „syrena”^[20]. Gatunek typowy: Trichechus Manatus borealis J.F. Gmelin, 1788 (= Manati gigas E.A.W. Zimmermann, 1780).
• Manatus: hiszp. manatí „manat, krowa morska”, od hait. manati „duży bóbr”^[18]. Gatunek typowy: Trichechus Manatus borealis J.F. Gmelin, 1788 (= Manati gigas E.A.W. Zimmermann, 1780).
• Rytina (Rhytina): gr. ρυτις rutis „zmarszczka, fałda”^[21]. Gatunek typowy: Trichechus Manatus borealis J.F. Gmelin, 1788 (= Manati gigas E.A.W. Zimmermann, 1780).
• Dystomus: gr. δυσ- dus- „mocny”; στομα stoma, στοματος stomatos „usta”^[22]. Gatunek typowy: Fischer nie określił żadnego typu nomenklatorycznego.
• Nepus: gr. νεπους nepous „beznogi”^[23]. Gatunek typowy: Hydrodamalis stelleri Retzius, 1794 (= Manati gigas E.A.W. Zimmermann, 1780).
• Stellera (Stellerus): Georg Wilhelm Steller (urodzony jako Stöhler) (1709–1746), niemiecki przyrodnik, odkrywca w służbie rosyjskiej, brał udział w wyprawie Vitusa Beringa do obecnej Alaski w latach 1740–1742^[24][25]. Gatunek typowy: Bowdich nie określił żadnego typu nomenklatorycznego; Desmarest podał Trichechus Manatus borealis J.F. Gmelin, 1788 (= Manati gigas E.A.W. Zimmermann, 1780).
• Haligyna: gr. ἁλι- hali- „morski”, od ἁλς hals, ἁλος halos „morze”; γυνη gunē, γυναικος gunaikos^[26]. Gatunek typowy: Trichechus Manatus borealis J.F. Gmelin, 1788 (= Manati gigas E.A.W. Zimmermann, 1780).

Podział systematyczny

Do rodzaju należał jeden żyjący w czasach historycznych gatunek^{[27][28][17][29][16]}:

• Hydrodamalis gigas (Zimmermann, 1780) – syrena morska

Opisano również wymarły gatunek z pliocenu Kalifornii^[30]:

• Hydrodamalis cuestae Domning, 1978

Uwagi

1. Nazwa nieważna, odrzucona do celów nomenklatorycznych przez ICZN^[3].
2. Nie Manatus Brünnich, 1772.
3. Wariant pisowni Stellera Bowdich, 1821.
4. Nieuzasadniona poprawka Rytina Illiger, 1811.
5. Wariant pisowni Rytina Illiger, 1811.

Przypisy

1. Hydrodamalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System  (ang.).
2. A.J. Retzius. Anmảrkningar vid Genus Trichechi. „Kungl. Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. 15 (Fỏr år 1794), s. 292, 1794. (szw. • łac.). 
3. R.V. Melville. Opinion 1320. Hydrodamalis Retzius, 1794 and Manatus inunguis Natterer in Pelzeln, 1883 (Mammalia, Sirenia): conserved. „The Bulletin of zoological nomenclature”. 42 (2), s. 175–176, 1985. (ang.). 
4. G.W. Steller: Beschreibung von dem Lande Kamtschatka: Reise von Kamtschatka nach Amerika. Frankfurt und Leipzig: Johann Georg Fleischer, 1774, s. 97. (niem.).
5. E.A.W. von Zimmermann: Geographische Geschichte des Menschen, und der allgemein verbreiteten vierfüßigen Thiere. Cz. 2. Leipzig: Weygand, 1780, s. 426. (niem.).
6. J.H.F. Link: Beyträge zur Naturgeschichte. Cz. 1. Rostock: K.C. Stiller, 1794, s. 67. (niem.).
7. J.H.F. Link: Beyträge zur Naturgeschichte. Cz. 2. Rostock: K.C. Stiller, 1795, s. 87. (niem.).
8. J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 141. (łac.).
9. G. Fischer von Waldheim: Zoognosia. Tabulis Synopticis Illustrata, in Usum Prælectionum Academiæ Imperialis Medico-Chirurgicæ Mosquensis Edita. Cz. 1. Mosquae: Nicolai Sergeidis Vsevolozsky, 1813, s. 15, 19. (łac.).
10. J.G. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata, in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Cz. 3. Mosquae: Nicolai Sergeidis Vsevolozsky, 1814, s. xii, 640. (łac.).
11. T.E. Bowdich: An analysis of the natural classifications of Mammalia, for the use of students and travellers. Paris: J. Smith, 1821, s. 86. (ang.).
12. A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 2. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, s. 510, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
13. G.J. Billberg: Synopsis Faunae Scandinaviae. T. 1. Cz. 1: Mammalia. Holmiae: Ex officina typogr. Caroli Deleen, 1827, s. 33. (łac.).
14. A.A. Berthold: Latreille’s Naturliche Familien des Thierreichs. Weimar: Im Verlage des Gr. H.S. priv. Landes-Industrie- Comptoirs, 1827, s. 62. (niem.).
15. C.H.C. Burmeister: Handbuch der Naturgeschichte. Zum Gebrauch bei vorlesungen. Berlin: Verlag von Theod. Chr. Friedr. Enslin, 1837, s. 793. (niem.).
16. Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 24. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
17. C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 120. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
18. Palmer 1904 ↓, s. 389.
19. Palmer 1904 ↓, s. 355.
20. Palmer 1904 ↓, s. 634.
21. Palmer 1904 ↓, s. 614.
22. Palmer 1904 ↓, s. 247.
23. Palmer 1904 ↓, s. 457.
24. Palmer 1904 ↓, s. 643.
25. stelleri, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-01-10]  (ang.).
26. Palmer 1904 ↓, s. 950.
27. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-24]. (ang.).
28. Appendix I: Extinct species. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 699. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
29. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Hydrodamalis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-30].
30. D.P. Domning. Sirenian Evolution in the North Pacific Ocean. „University of California publications in geological sciences”. 118, s. 75, 1978. (ang.). 

Bibliografia

• T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.). 

Kontrola autorytatywna (takson kopalny):

• NKC: ph980759

Identyfikatory zewnętrzne:

• EoL: 46559230
• GBIF: 2435288
• identyfikator iNaturalist: 46308
• ITIS: 180680
• NCBI: 63630
• identyfikator taksonu Fossilworks: 36885
• CoL: 4ZS2