Szczęki gardłowe

Szczęki gardłowe mureny

Szczęki gardłowe – drugi aparat szczękowy znajdujący się w gardle, odrębny od tego związanego z ustami. Uważa się, że pochodzą ze zmodyfikowanych łuków skrzelowych, podobnie jak aparat szczękowy w jamie ustnej.

Szczęki gardłowe występują u około 30 000 gatunków ryb. U wielu z nich występują na nich zęby. Szczególnym przykładem są murenowate. U murenowatych szczęki gardłowe są bardziej ruchome niż u innych ryb. Może się to wiązać z tym, że mureny nie są zdolne do połykania tak, jak robią to inne ryby, a więc przez zasysanie do jamy ustnej, być może z powodu ich niszy ekologicznej – żyją w jamach. Zamiast tego murena łapie zdobycz, gryząc ją najpierw zwyczajnym aparatem szczękowym. Zaraz po tym wysuwa swe szczęki gardłowe do przodu i gryzie nimi zdobycz, chwytając ją mocniej. Następnie szczęki gardłowe mureny cofają się, wciągając zdobycz do przełyku mureny, dzięki czemu może ona zostać połknięta[1].

Inny znany przykład występowania szczęk gardłowych to pielęgnicowate. Ich szczęki gardłowe uległy znacznej specjalizacji do radzenia sobie ze zdobyczą i mogły przyczynić się do tego, że pielęgnicowate należą do najbardziej zróżnicowanych rodzin kręgowców[2]. Jednak późniejsze badania pielęgnicowatych z Jeziora Wiktorii sugerują, że cecha ta ma również wady: zmniejsza zdolność do szybkiego połykania zdobyczy i przez to może utrudniać konkurowanie z innymi drapieżnikami[3].

W kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Szczęki gardłowe o wielkiej ruchomości odkryli w 2007 u murenowatych naukowcy z University of California, Davis. Jednakże już prawie trzy dekady wcześniej (w 1979) w drugi, ruchomy aparat szczękowy wyposażono ksenomorf z serii o Obcym. Używał on go do atakowania zdobyczy. Znano już wówczas szczęki gardłowe u innych ryb, opisane przez naukowców w latach 60., jednak nie były one tak ruchome[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rita S. Mehta, Peter C. Wainwright. Raptorial jaws in the throat help moray eels swallow large prey. „Nature”. 449 (7158), s. 79–82, 2007-09-06. DOI: 10.1038/nature06062. PMID: 17805293. [dostęp 2007-09-06]. 
  2. ↑ CD. Hulsey, FJ. García de León, R. Rodiles-Hernández. Micro- and macroevolutionary decoupling of cichlid jaws: a test of Liem's key innovation hypothesis.. „Evolution”. 60 (10), s. 2096-2109, Oct 2006. DOI: 10.1554/05-587.1. PMID: 17133866. 
  3. ↑ Matthew D. McGee i inni, A pharyngeal jaw evolutionary innovation facilitated extinction in Lake Victoria cichlids, „Science”, 6264, 350, 2015, s. 1077–1079, DOI: 10.1126/science.aab0800, ISSN 0036-8075, PMID: 26612951 (ang.).
  4. ↑ Carl Zimmer. If the First Bite Doesn’t Do It, the Second One Will. „The New York Times”, 2007-09-11. ISSN 0362-4331. [dostęp 2016-07-03].