Szołdra (ciasto)

Sprzątanie Wikipedii
Ten artykuł należy dopracować:
znaleźć wiarygodniejsze/dodatkowe źródło dotyczące słownictwa używanego w średniowiecznej Polsce.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Czeska šoldra

Szołdra[1] (także: murzyn[2][3], murzin[1][4], szczodr[1], sodr[1], szołdr[1]) – tradycyjna potrawa wielkanocna kuchni śląskiej.

Jest to niewielkie ciasto z nadzieniem mięsnym formowane na kształt bułki. Ma stosunkowo ubogi skład – jest najczęściej żytnie, chlebowe na zakwasie lub drożdżowe z białej mąki pytlowej (w najlepszej wersji jest zaparzane). Do tego dodaje się jedno lub dwa jaja i niewielką ilość tłuszczu. Bogate i kaloryczne jest natomiast nadzienie ciasta – kiełbasa lub inne mięso. Nadzienie wykłada się na brzeg cienko rozwałkowanego ciasta, zwija w rulon zaokrąglając końce. Całość na wierzchu smaruje się roztrzepanym jajkiem, co pozwala osiągnąć efekt glazury. Następnie piecze się ciasto aż osiągnie złocisty kolor[5][6].

Inne nazwy:

Nazwa pochodzi od słowa „szołdra” lub „szoldre”, co w języku używanym w średniowiecznej Polsce oznaczało szynkę[3]. W literaturze staropolskiej „szołdra” to, oprócz szynki, łopatka wieprzowa wędzona albo solona[7]. „Szołdra” z języka niemieckiego (Schulter) to inaczej szynka wieprzowa[8].

Potrawa „murzin wielkanocny” wytwarzana na terenie Śląska Cieszyńskiego została wpisana na polską listę produktów tradycyjnych w woj. śląskim 13 marca 2006[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e Barbara Szmatloch: Pogodomy se po ślonsku. Szołdra i zmaraszony kołoc. [w:] katowice.wyborcza.pl [on-line]. Agora SA, 2017-04-07. [dostęp 2025-03-20]. Cytat: No i „przirychtować” (naszykować) „szołdra”, na kero godali tyż murzin, szczodr, sodr abo szołdr. Po staropolskymu znacyło to szinka i świńsko łopatka wyndzono abo solono. Szołdra mogła być „srogo” (duża) keby bochyn chleba abo myńszo jak „rzymła” (bułka). Wyrobiało sie jom z bioły monki i ta była dlo dzieckow, a dlo inkszych z monki żytni.
  2. ↑ „Murzyny”. W: Andrzej Kozioł: Polski słownik kuchenny i biesiadny. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Text”, 2003?, s. 166. ISBN 83-88934-14-7. Cytat: Murzyny, murziny, zwane także szołdrami (…).
  3. ↑ a b c d e „Wielkanoc”. W: Elżbieta Łabońska: Śląska kucharka doskonała. Wyd. I, dodruk. Katowice: Videograf II Sp. z o.o., październik 2009, s. 125. ISBN 978-83-7183-667-1.
  4. ↑ a b c Murzin wielkanocny. [w:] Lista produktów tradycyjnych (woj. śląskie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Zobacz też: stara wersja strony, ze zdjęciem, zarchiwizowana 2016-06-16.
  5. ↑ „261. Murzyn”. W: Elżbieta Łabońska: Śląska kucharka doskonała. Wyd. I, dodruk. Katowice: Videograf II Sp. z o.o., październik 2009, s. 130. ISBN 978-83-7183-667-1.
  6. ↑ Wera Sztabowa, Krupnioki i moczka, czyli gawędy o kuchni śląskiej, Wydawnictwo Śląsk, Katowice, 1990, s. 81–82, ISBN 83-216-0935-X
  7. ↑ hasło „szołdra”. [w:] Wielki słownik W. Doroszewskiego PWN [on-line].
  8. ↑ Szynka staropolska. [w:] Lista produktów tradycyjnych (woj. wielkopolskie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. [dostęp 2024-08-20].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]