Szpital Przemienienia

Ten artykuł dotyczy powieści. Zobacz też: Szpital Przemienienia (film).

Szpital Przemienienia

Autor	Stanisław Lem
Typ utworu	powieść realistyczna
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Polska
Język	polski
Data wydania	1955 w trylogii Czas nieutracony 1965 samodzielnie
Wydawca	Wydawnictwo Literackie (1955, 1965)

Szpital Przemienienia – pierwsza część trylogii Stanisława Lema Czas nieutracony, ukończona we wrześniu 1948 roku, a wydana po raz pierwszy w 1955 roku razem z pozostałymi tomami.

Historia

Autor początkowo nie zamierzał pisać następnych dwóch tomów (ich powstanie było wynikiem ingerencji władz komunistycznych w treść utworu), więc Szpital Przemienienia, jako napisany dużo wcześniej, charakteryzuje się innym stylem^[1]. Jest to jedyny tom tej trylogii, który Lem pozwalał w późniejszym okresie wznawiać, jako samodzielny tytuł z pierwszym wydaniem (także pozbawionym pewnych ingerencji cenzorskich) w 1975 roku.

Fabuła

Akcja dzieje się w początkowych latach II wojny światowej i okupacji hitlerowskiej. Bohaterem powieści jest młody lekarz, Stefan Trzyniecki, który po studiach znajduje pracę w szpitalu psychiatrycznym. Po tym, jak Niemcy postanawiają wymordować pacjentów lekarze zatrudnieni w szpitalu przejawiają różne postawy, od akceptacji po samobójczą śmierć^[2].

Odbiór

Książka jest rodzajem traktatu filozoficzno-moralnego podejmującego problem odpowiedzialności i zachowań ludzkich w warunkach skrajnego zagrożenia, perypetie bohaterów łączą się w niej z dyskusją na tematy filozoficzne^[1][3].

Antoni Smuszkiewicz nazywa utwór „pierwszą poważną powieścią Lema” i ubolewa, że nie została opublikowana zaraz po napisaniu, gdyż znakomicie mieściła się w nurcie literatury obrachunków inteligenckich. Mimo to, jak pisze krytyk książka „została bardzo życzliwie przyjęta przez krytykę literacką”, „stała się wydarzeniem sezonu” i przyniosła autorowi nagrodę miasta Krakowa^[4].

Krytycy odnajdują tu pokrewieństwo z powieścią Tomasza Manna Czarodziejska góra^[1][4].

Ekranizacje i realizacje radiowe

W 1978 roku powstał na podstawie powieści polski film pod tym samym tytułem w reżyserii Edwarda Żebrowskiego^[3].

W 2021 roku Teatr Polskiego Radia zrealizował słuchowisko w adaptacji i reżyserii Piotra Skotnickiego pod tym samym tytułem.

Zobacz też

• Akcja T4

Przypisy

1. Jerzy Jarzębski: Skalpel i mózg. solaris.lem.pl. [dostęp 2015-08-08].
2. Janusz R. Kowalczyk: Stanisław Lem "Szpital Przemienienia". culture.pl. [dostęp 2023-06-03].
3. Szpital Przemienienia w bazie filmpolski.pl
4. Antoni Smuszkiewicz: Stanisław Lem. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 1995, s. 17-18, seria: Czytani dzisiaj. ISBN 83-7120-184-2.

Linki zewnętrzne

• O książce na oficjalnej stronie autora

Kontrola autorytatywna (utwór pisany):

• GND: 108802484X
• NKC: aun2018981283
• Open Library: OL35622423M, OL109513W