Słonecznica wąskolistna | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj |
słonecznica | ||
Nazwa systematyczna | |||
Heliosperma (H. G. L. Reichenbach) H. G. L. Reichenbach Deutsche Bot. Herbarienbuch (Nom.) 206. Jul 1841 | |||
Typ nomenklatoryczny | |||
non designatus[3] | |||
Synonimy | |||
|
Słonecznica (Heliosperma (Rchb.) Rchb.) – rodzaj roślin z rodziny goździkowatych. Obejmuje ok. 10 gatunków diploidalnych (2n = 24) występujących w górach południowo-wschodniej i środkowej Europy[4]. Większość gatunków ma drobne zasięgi w górach Półwyspu Bałkańskiego. Dwa gatunki występują w Alpach[5]. Jedynie słonecznica wąskolistna H. pusillum jest szerzej rozprzestrzeniona[6], sięgając po Tatry na północy, Góry Kantabryjskie na zachodzie i Sycylię na południu[5]. Gatunek ten jest jedynym przedstawicielem rodzaju w Polsce (wymienianym zwykle pod nazwą H. quadridentatum)[7].
Rośliny z tego rodzaju są roślinami wysokogórskimi (oreofitami)[5]. Bywają uprawiane, choć zwykle rzadko[6]. W Polsce spotykana bywa w uprawie słonecznica alpejska H. alpestre[7].
Rodzaj wyodrębniony i opisany został po raz pierwszy w 1840 roku pod nazwą Ixoca, a w 1841 roku pod nazwą Heliosperma. Starsza nazwa z powodów błędu we wskazaniu typu nomenklatorycznego oraz braku szerszej akceptacji uznawana jest za synonim[6]. W XIX wieku rodzaj był konsekwentnie wyróżniany jako odrębny. W 1924 zaproponowano jego włączenie do rodzaju lepnica Silene i w drugiej połowie XX wieku w niektórych publikacjach był on ujmowany w jego obrębie jako sect. Heliosperma (Rchb.) Ledeb[6]. Analizy filogenetyczne oparte na badaniach molekularnych potwierdziły wyraźną odrębność i monofiletyzm tego rodzaju w obrębie plemienia Sileneae[6]. Rodzaj wyewoluuował w środkowym lub późnym miocenie[9]. Najbliższymi krewnymi są rodzaje smółka Viscaria i Atocion, a nieco dalszymi petrokoptis Petrocoptis i Eudianthe, wraz z którymi tworzy klad siostrzany względem kladu obejmującego lepnicę Silene[9].
Rodzaj składa się z trzech wyraźnych kladów zwanych kompleksami gatunków H. alpestre, H. macranthum oraz H. pusillum[9]. Liczba gatunków wyróżnianych w jego obrębie jest różna w zależności od ujęcia – od trzech do 18[6]. Najszerzej rozprzestrzeniony gatunek – słonecznica wąskolistna H. pusillum – bywał często określany nazwą Silene quadridentata lub Heliosperma quadridentatum (w zależności od ujęcia), jednak typifikacja tej nazwy wykazała, że odnosiła się ona do rosnącego w Alpach H. alpestre. Już w 1939 nazwa ta w efekcie została uznana za nomen ambiguum (nazwę wątpliwą). W 2009 nazwa ta została ostatecznie odrzucona[10], aczkolwiek jeszcze np. w 2020 użyta została w liście flory polskiej[7].