Tłumaczów

Tłumaczów

wieś
Kościół pw. śś. Piotra i Pawła w Tłumaczowie
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Radków
Wysokość	335-380[2] m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	561[3]
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-408[4]
Tablice rejestracyjne	DKL
SIMC	0855138
Położenie na mapie Polski Tłumaczów
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Tłumaczów
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Tłumaczów
Położenie na mapie gminy Radków Tłumaczów
50°33′12″N 16°25′42″E/50,553333 16,428333[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Galeria: dwór, kościół, posterunek

Dwór w Tłumaczowie

Dwór w Tłumaczowie

Dwór w Tłumaczowie

Dwór w Tłumaczowie

Tłumaczów. Kościół

Tłumaczów. Kościół

Były posterunek graniczny w Tłumaczowie

Tłumaczów (niem. Tuntschendorf) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Radków^[5][6], na pograniczu Gór Suchych i Obniżenia Ścinawki w Sudetach Środkowych.

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Położenie

Tłumaczów to duża wieś łańcuchowa o długości około 3,5 km, położona nad rzeką Ścinawką, w dolinie u stóp góry Gardzień, na południowy zachód od Nowej Rudy, na wysokości około 335–380^[2]. W Tłumaczowie istniało drogowe przejście graniczne z Czechami Tłumaczów – Otovice, skąd niedaleko do skalnego miasta (Teplice nad Metují-Adršpach). 21 grudnia 2007 r. na mocy układu z Schengen przejście graniczne zostało zlikwidowane.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Tłumaczów^[5][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0855150	Janików	przysiółek
0855144	Pasterczyk	część wsi
0855167	Rudawa	przysiółek
0855173	Tłumaczówek	przysiółek

Historia

Pierwsza wzmianka o Tłumaczowie pochodzi z 1348 roku, w 1475 augustianie z Kłodzka utworzyli tu alodium^[7]. W czasie wojny trzydziestoletniej z 1621 roku dwustu protestanckich mieszkańców wsi zostało wymordowanych przez wojska cesarskie^[7]. W XIX wieku część miejscowości należała do hrabiego von Magnisa, a większość do rodziny von Gotzen^[7]. W tym czasie we wsi istniały: kościół, szkoła, kilka młynów wodnych, kamieniołomów wapienników i gorzelni, oraz urząd celny^[7]. W roku 1889 wybudowano linię kolejową ze Ścinawki Średniej przez Tłumaczów do Otovic po czeskiej stronie granicy^[7].

 Osobny artykuł: Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Tłumaczowie.

Transport kolejowy

Przez wieś przebiega towarowa linia kolejowa Ścinawka Średnia – Tłumaczów^[8].

Zabytki

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty^[9]:

• kościół pw. śś. Piotra i Pawła, filialny z XVIII wieku, przebudowany w drugiej połowie XIX w. Na ścianie kościoła epitafium z czterema herbami: von Tschischwitz (LG), von Walditz (PG) i Waldau (PD) oraz dwa epitafia w murze okalającym kościół z herbami von Tschischwitz (L), von Walditz (P)^[10].
• zespół dworski:
  • dwór z pierwszej ćwierci XIX wieku, przebudowany pod koniec XIX wieku,
  • park z początku XIX wieku.

Inne zabytki:

• liczne budynki mieszkalne i gospodarcze z XIX i XX wieku^[2].

• 
  Herb von Tschischwitz
• 
  Herb von Walditz
• 
  Herb von Strachwitz zu Gäbersdorf
• 
  Herb von Waldau

Kultura i sport

W Tłumaczowie działa ludowy zespół „Tłumaczowianie”, Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Tłumaczów „Gardzień” oraz Zespół Sportowy LZS Granica Tłumaczów, który występuje w B klasie^[11].

Turystyka

Walory krajobrazowe miejscowości to m.in. rozległy widok z góry Gardzień zarówno na polską, jak i na czeską część Gór Stołowych (obecnie rozpoczęły tu swoją działalność kopalnie melafiru). W miejscowości znajduje się między innymi barokowy Kościół pw. św. Piotra i Pawła, pochodzący z roku 1661. Niedaleko jest stąd do Parku Narodowego Gór Stołowych, do barokowej bazyliki Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Wambierzycach, ze znajdującą się w niej XIII-wieczną figurką Wambierzyckiej Królowej Rodzin oraz Kalwarii Wambierzyckiej. Niewiele dalej znajduje się szereg miejscowości uzdrowiskowych ziemi kłodzkiej, takich, jak Polanica-Zdrój, Kudowa-Zdrój, czy Duszniki-Zdrój.
Przez Tłumaczów prowadzą dwa znakowane szlaki turystyczne:

• droga Szklary-Samborowice – Jagielno – Przeworno – Gromnik – Biały Kościół – Nieszkowice – Żelowice – Ostra Góra – Niemcza – Gilów – Piława Dolna – Owiesno – Góra Parkowa – Bielawa – Kalenica – Zdrojowisko – Nowa Ruda – Przełęcz pod Krępcem – Sarny – Tłumaczów – Gajów – Radków – Skalne Wrota – Pasterka – Przełęcz między Szczelińcem Wlk. a Szczelińcem Małym – Karłów – Lisia Przełęcz – Białe Skały – Skalne Grzyby – Batorów – Skała Józefa – Duszniki-Zdrój – Schronisko PTTK „Pod Muflonem” – Szczytna – Zamek Leśna – Polanica-Zdrój – Łomnicka Równia – Huta – Bystrzyca Kłodzka – Igliczna – Międzygórze – Przełęcz Puchacza^[12],
• prowadzący wzdłuż granicy, do Chełmska Śląskiego^[7].

Zobacz też

• Kamieniołom trachybazaltu w Tłumaczowie

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 139598
2. Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 15: Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. Wrocław: I-BiS, 1993, s. 471–475. ISBN 83-85773-06-1.
3. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1304 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
6. GUS. Rejestr TERYT.
7. Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 455. ISBN 978-83-89188-95-3.
8. Michał Wojtaszek: Linia Ścinawka Średnia – Tłumaczów, dostęp: 2014-10-13.
9. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 82. [dostęp 2012-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
10. Cmentarz przykościelny. /polska-org.pl/. [dostęp 2023-06-22]. (pol.).
11. Granica Tłumaczów. [dostęp 2017-02-23].
12. Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 2014-03-07.

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 15: Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. Wrocław: I-BiS, 1994, ISBN 83-85773-06-1.
• WaldemarW. Brygier WaldemarW., TomaszT. Dudziak TomaszT., IwonaI. Chomiak IwonaI., Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625 . Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona