Tadataka Inō

Pomnik Tadataki Inō w Sawarze

Tadataka Inō (jap. 伊能 忠敬 Inō Tadataka; ur. 1745, zm. 1818) – japoński mierniczy i kartograf.

Urodził się w prowincji Kazusa (obecna prefektura Chiba)[1], w małej wiosce rybackiej[2], jako Sanjirō Jinbo (jap. 神保 三治郎 Jinbo Sanjirō)[3]. W wieku 17 lat został zaadoptowany przez bogatą rodzinę z Sawary (ob. część miasta Katori)[2], przyjmując nazwisko Inō i imię Saburōzaemon (三郎右衛門), które później zmienił na Tadataka[3]. Pracował jako nadzorca rodzinnego interesu, obejmującego handel i produkcję sake[2]. W wieku 49 lat porzucił dotychczasowe zajęcie, poświęcając się studiom nad astronomią, geografią i matematyką[2]. Uczył się u astronoma Yoshitoki Takahashiego, który wprowadził go w arkana wiedzy zachodniej[1][4][a]. Na zlecenie siogunatu dokonał poprawy kalendarza[1], a także prowadził obserwacje astronomiczne. W 1797 roku jako pierwszy Japończyk zaobserwował kulminację Wenus[3].

Dziełem jego życia był zainicjowany w 1800 roku projekt przeprowadzenia oficjalnych pomiarów gruntu[2][3]. Do swojej śmierci przemierzył ponad 35 tys. kilometrów, sporządzając na podstawie zebranych danych serię wielkoskalowych, niezwykle dokładnych map całej Japonii, ukazujących przebieg linii brzegowej oraz ważniejszych rzek i dróg[2]. W przeciwieństwie do swoich poprzedników zerwał z tradycyjnymi względami politycznymi i historycznymi, sięgając przy tworzeniu map do najnowszych dostępnych zdobyczy techniki, koncentrując się na geograficznej i matematycznej precyzji pomiarów[2][3]. Po śmierci Inō projekt był kontynuowany przez jego współpracowników, którzy w 1821 roku doprowadzili do wydania kompletnego atlasu w 214 arkuszach pod tytułem Dai Nihon Enkai Yochi Zenzu (jap. 大日本沿海輿地全図)[1][2]. Część z tych map skopiował podczas swojego pobytu w Japonii i rozpowszechnił później na Zachodzie Philipp Franz Balthasar von Siebold[1].

W Sawarze znajduje się poświęcone mu muzeum[1].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ „Wiedza zachodnia” nazywana była wówczas rangaku (dosł. „nauka holenderska”) w znaczeniu studiowania nauki Zachodu w okresie Edo przy pomocy języka holenderskiego.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f Louis Frédéric: Japan Encyclopedia. Cambridge: Belknap Press, 2000, s. 388. ISBN 0-674-00770-0.
  2. ↑ a b c d e f g h Jerry Brotton: Słynne mapy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2016, s. 188. ISBN 978-83-213-4958-9.
  3. ↑ a b c d e Biographical Encyclopedia of Astronomers. T. 1. New York: Springer, 2007, s. 576−577. ISBN 978-0-387-31022-0.
  4. ↑ Koh Masuda: Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary. Tokyo: 1991, s. 1356. ISBN 4-7674-2015-6.