Tadeusz Gocłowski

Tadeusz Gocłowski
Ilustracja
Tadeusz Gocłowski (2008)
Herb duchownego Credite Evangelio
Zawierzcie Ewangelii
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

16 września 1931
Piski

Data i miejsce śmierci

3 maja 2016
Gdańsk

Miejsce pochówku

bazylika archikatedralna w Gdańsku-Oliwie

Biskup diecezjalny gdański
Okres sprawowania

1984–2008 (od 1992 arcybiskup metropolita)

Biskup pomocniczy gdański
Okres sprawowania

1983–1984

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

Zgromadzenie Księży Misjonarzy

Śluby zakonne

15 grudnia 1951

Prezbiterat

24 czerwca 1956

Nominacja biskupia

22 marca 1983

Sakra biskupia

17 kwietnia 1983

Odznaczenia
Order Orła Białego Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

17 kwietnia 1983

Miejscowość

Gdańsk

Miejsce

bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Konsekrator

Józef Glemp

Współkonsekratorzy

Lech Kaczmarek
Albin Małysiak

Tadeusz Gocłowski (ur. 16 września 1931 w Piskach, zm. 3 maja 2016 w Gdańsku) – polski duchowny rzymskokatolicki, członek Zgromadzenia Księży Misjonarzy, doktor prawa kanonicznego, rektor Gdańskiego Seminarium Duchownego w latach 1971–1973 i 1982–1983, biskup pomocniczy gdański w latach 1983–1984, biskup diecezjalny gdański w latach 1984–2008 (od 1992 arcybiskup metropolita gdański), od 2008 arcybiskup senior archidiecezji gdańskiej. Kawaler Orderu Orła Białego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 16 września 1931 w Piskach. W latach 1946–1951 uczył się w Niższym Seminarium Duchownym Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo w Krakowie. Egzamin dojrzałości złożył eksternistycznie w III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie. W październiku 1949 został przyjęty do Zgromadzenia Księży Misjonarzy. Śluby wieczyste złożył 15 grudnia 1951. W latach 1951–1956 odbył studia filozoficzno-teologiczne w Instytucie Teologicznym Księży Misjonarzy w Krakowie. Święceń prezbiteratu udzielił mu 24 czerwca 1956 w kościele Nawrócenia św. Pawła Apostoła w Krakowie biskup pomocniczy krakowski Stanisław Rospond. Studia kontynuował w latach 1956–1959 na Wydziale Prawa Kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, które ukończył ze stopniem licencjata[1]. W latach 1969–1970 studiował na Wydziale Prawa Kanonicznego Papieskiego Uniwersytetu Świętego Tomasza z Akwinu w Rzymie[2], gdzie w 1970 na podstawie dysertacji Potrydenckie seminaria diecezjalne powierzone kierownictwu Zgromadzenia Misji – w szczególności w Polsce uzyskał doktorat[1].

W latach 1959–1960 prowadził wykłady w Instytucie Teologicznym Księży Misjonarzy w Krakowie, a w latach 1960–1968 w Biskupim Seminarium Duchownym w Gdańsku. W latach 1971–1973 i 1982–1983 sprawował urząd rektora gdańskiego seminarium[2]. W latach 1973–1982 był wizytatorem (przełożonym) polskiej prowincji Zgromadzenia Księży Misjonarzy w Krakowie[1][2].

Należał do komisji liturgicznej i komisji przygotowawczej II synodu diecezji gdańskiej, który odbył się w 1972. W latach 1982–1983 zajmował stanowisko obrońcy węzła małżeńskiego w gdańskim sądzie biskupim. W 1970 został konsultorem Trybunału Prymasowskiego w Warszawie, a w 1976 członkiem Komisji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Polonii Zagranicznej. Od 1981 do 1983 był redaktorem półrocznika kościelno-historycznego „Nasza Przeszłość”[1].

22 marca 1983 został mianowany biskupem pomocniczym diecezji gdańskiej ze stolicą tytularną Beneventum[1][2]. Święcenia biskupie otrzymał 17 kwietnia 1983 w bazylice Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku. Udzielił mu ich kardynał Józef Glemp, prymas Polski, któremu towarzyszyli Lech Kaczmarek, biskup diecezjalny gdański, i Albin Małysiak, biskup pomocniczy krakowski[1]. Jako dewizę biskupią przyjął słowa „Credite Evangelio” (Zawierzcie Ewangelii)[2]. W latach 1983–1984 sprawował urząd wikariusza generalnego diecezji. W 1983 został ustanowiony prepozytem gdańskiej kapituły katedralnej. W 1984 administrował diecezją po śmierci biskupa Lecha Kaczmarka[1].

31 grudnia 1984 został mianowany biskupem diecezjalnym diecezji gdańskiej. Ingres do katedry Trójcy Świętej w Gdańsku-Oliwie odbył 2 lutego 1985. 25 marca 1992 w związku z utworzeniem metropolii gdańskiej został wyniesiony do godności arcybiskupa metropolity. Paliusz metropolitalny otrzymał w bazylice św. Piotra w Rzymie 29 czerwca 1992[1]. W latach 80. należał do katolickich hierarchów najaktywniej wspierających ruch „Solidarności”. Uczestniczył w organizowanych w mieszkaniu księdza Stanisława Bogdanowicza spotkaniach z Lechem Wałęsą oraz jego współpracownikami i doradcami[3]. Między 1988 a 1989 brał udział w rozmowach w Magdalence[4][5], w wyniku których przygotowano obrady Okrągłego Stołu[6]. Również w okresie III RP angażował się w działalność polityczną. Przed wyborami parlamentarnymi w 1993 zorganizował spotkanie liderów kilku ugrupowań prawicowych, na którym powołano Katolicki Komitet Wyborczy „Ojczyzna”[7]. Po wyborach w 1997 zaprosił do swojej siedziby parlamentarzystów AWS, których przekonywał do zawarcia koalicji z Unią Wolności[8]. W tym samym roku zawiesił w pełnieniu obowiązków proboszcza prałata Henryka Jankowskiego, gdy ten wygłosił kazanie, w którym protestował przeciw „nadmiernemu udziałowi Żydów we władzach”[9]. 30 października 2005 zorganizował ostatnie powyborcze negocjacje koalicyjne między liderami Platformy Obywatelskiej a Prawa i Sprawiedliwości, które jednak zakończyły się niepowodzeniem[10]. Był inicjatorem cyklu debat Gdański Areopag. Dwukrotnie, w 1987 i 1999, gościł w diecezji papieża Jana Pawła II podczas jego podróży apostolskich do Polski[11]. 17 kwietnia 2008 papież Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z urzędu arcybiskupa metropolity gdańskiego[12][13].

W ramach prac Konferencji Episkopatu Polski wszedł w skład Rady Głównej (od 1996 Rady Stałej), pełnił funkcje przewodniczącego Komisji ds. Duszpasterstwa Ludzi Pracy i Komisji ds. Duszpasterstwa Ludzi Morza, zasiadał w Komisji ds. Seminariów Duchownych, Komisji ds. Zakonnych, Komisji Prawnej i Komisji Iustitia et Pax[1], a także był referentem ds. Biskupów Emerytów[14]. W latach 1996–2004 współprzewodniczył Komisji Wspólnej Rządu RP i Konferencji Episkopatu Polski[15]. Pełnił również funkcję przewodniczącego Komitetu ds. Wizyty Apostolskiej Ojca Świętego Jana Pawła II w Polsce w 1999[2]. Należał do Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżnych oraz Kongregacji ds. Biskupów[1].

Był współkonsekratorem podczas sakr biskupów pomocniczych gdańskich: Zygmunta Pawłowicza (1985), Ryszarda Kasyny (2005) i Zbigniewa Zielińskiego (2015), a także biskupa pomocniczego warmińskiego Jacka Jezierskiego (1994) i biskupa pomocniczego toruńskiego Józefa Szamockiego (2000)[16].

Zmarł 3 maja 2016 w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Gdańsku[17][18], gdzie przebywał po przejściu rozległego udaru mózgu[18]. 6 maja 2016 został pochowany w krypcie biskupów gdańskich w archikatedrze oliwskiej[19].

Odznaczenia, wyróżnienia, upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Postanowieniem prezydenta RP Bronisława Komorowskiego z 9 listopada 2011 został odznaczony Orderem Orła Białego[20]. W 2006 otrzymał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, przyznany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego[21][22].

Nadano mu tytuł honorowego obywatela Gdyni (2002)[23], Redy (2007)[24], Sopotu (2008)[25], Gdańska (2016)[26], a także Wejherowa[27]. W 2006 odmówił przyjęcia honorowego obywatelstwa Gdańska w obliczu podejrzeń o jego przyznanie w ramach zbliżającej się kampanii wyborczej do wyborów samorządowych[11]. W 2008 otrzymał Honorowe Wyróżnienie za Zasługi dla Województwa Pomorskiego[28].

W 1989 został członkiem honorowym Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego[29]. W 2001 otrzymał Medal Stolema od Klubu Studenckiego Pomorania[30], a w 2003 Medal Świętego Brata Alberta[31].

W 2016 jego imieniem nazwano tunel pod Martwą Wisłą w Gdańsku, pierwszy tunel drogowy w Polsce przebiegający pod wodą[32].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i j K.R. Prokop: Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998, s. 45–46. ISBN 83-7052-900-3.
  2. ↑ a b c d e f G. Polak: Kto jest kim w Kościele. Warszawa: Katolicka Agencja Informacyjna, 1999, s. 101. ISBN 83-911554-0-4.
  3. ↑ A. Hall: Osobista historia III Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Rosner i Wspólnicy, 2011, s. 15, 22. ISBN 978-83-60336-42-7.
  4. ↑ A. Hall: Osobista historia III Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Rosner i Wspólnicy, 2011, s. 36, 39. ISBN 978-83-60336-42-7.
  5. ↑ P. Codogni: Wybory czerwcowe 1989 roku. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2012, s. 40. ISBN 978-83-7629-342-4.
  6. ↑ Abp Tadeusz Gocłowski nie żyje. Miał 84 lata. wyborcza.pl (arch.), 2016-05-03. [dostęp 2019-01-08].
  7. ↑ A. Hall: Osobista historia III Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Rosner i Wspólnicy, 2011, s. 266–267. ISBN 978-83-60336-42-7.
  8. ↑ A. Hall: Osobista historia III Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Rosner i Wspólnicy, 2011, s. 311. ISBN 978-83-60336-42-7.
  9. ↑ W. Roszkowski: Najnowsza historia Polski 1980–2002. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 202. ISBN 83-7391-086-7.
  10. ↑ A. Hall: Osobista historia III Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Rosner i Wspólnicy, 2011, s. 382. ISBN 978-83-60336-42-7.
  11. ↑ a b Abp Tadeusz Gocłowski (sylwetka). ekai.pl (arch.), 2008-04-19. [dostęp 2019-01-08].
  12. ↑ Rinuncia dell′Arcivescovo Metropolita di Gdańsk (Polonia) e nomina del successore. press.vatican.va, 2008-04-17. [dostęp 2013-12-15]. (wł.).
  13. ↑ Abp Sławoj Leszek Głódź metropolitą gdańskim. ekai.pl (arch.), 2008-04-17. [dostęp 2019-01-08].
  14. ↑ Tadeusz Gocłowski na stronie Konferencji Episkopatu Polski. episkopat.pl (arch.). [dostęp 2016-06-30].
  15. ↑ Komisja Wspólna Rządu i Episkopatu. ekai.pl (arch.), 2009-06-24. [dostęp 2019-01-08].
  16. ↑ Tadeusz Gocłowski. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2015-10-25]. (ang.).
  17. ↑ Zmarł abp Tadeusz Gocłowski. niedziela.pl, 2016-05-03. [dostęp 2016-05-03].
  18. ↑ a b M. Bakowska: Arcybiskup Tadeusz Gocłowski nie żyje. Zmarł w szpitalu po ciężkiej chorobie. radiogdansk.pl, 2016-05-03. [dostęp 2016-05-03].
  19. ↑ Msza pogrzebowa abp. Tadeusza Gocłowskiego. ekai.pl (arch.), 2016-05-06. [dostęp 2019-01-08].
  20. ↑ M.P. z 2012 r. poz. 329. [dostęp 2019-01-08].
  21. ↑ Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis. gov.pl. [dostęp 2024-11-09].
  22. ↑ Gdańsk: Metropolita Gocłowski nagrodzony za troskę o dziedzictwo narodowe. ekai.pl (arch.), 2006-09-10. [dostęp 2019-01-08].
  23. ↑ Uchwała nr XXXVII/1187/2002 Rady Miasta Gdyni. gdynia.pl, 2002-01-23. [dostęp 2016-02-14].
  24. ↑ „Zasłużony dla Miasta Redy” – lista osób nagrodzonych medalem. miasto.reda.pl. [dostęp 2016-04-22].
  25. ↑ Uchwała nr XIV/180/2008 Rady Miasta Sopotu. bip.sopot.pl, 2008-03-28. [dostęp 2016-02-14].
  26. ↑ Abp Tadeusz Gocłowski zjednoczył gdańskich radnych!. gdansk.pl. [dostęp 2016-04-28].
  27. ↑ Abp Gocłowski zostanie honorowym sopocianinem. trojmiasto.pl, 2008-03-28. [dostęp 2016-04-22].
  28. ↑ Uchwała nr 303/XIX/08 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 25 lutego 2008 roku. pomorskie.eu (arch.). [dostęp 2015-03-21].
  29. ↑ Członkowie honorowi Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. kaszubi.pl. [dostęp 2024-07-01].
  30. ↑ Medal Stolema. pomorania.com (arch.). [dostęp 2021-05-07].
  31. ↑ Medal Św. Brata Alberta. albert.krakow.pl. [dostęp 2024-06-20].
  32. ↑ D. Wołodźko: Tunel podwodny imienia arcybiskupa Tadeusza Gocłowskiego. gdansk.pl, 2016-06-30. [dostęp 2017-01-09].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Biskupi gdańscy
Biskupi diecezjalni
Biskupi pomocniczy