Tadeusz Kurcyusz

Tadeusz Kurcyusz
Fiszer, gen. Mars, Morski, Żegota
Ilustracja
pułkownik dyplomowany artylerii pułkownik dyplomowany artylerii
Data i miejsce urodzenia

15 października 1881
Warszawa

Data i miejsce śmierci

22 lub 23 kwietnia 1944
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1914–1931
1940–1944

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie

Jednostki

I Korpus Polski w Rosji, 30 Pułk Artylerii Lekkiej, Sztab Generalny Wojska Polskiego, 2 Dywizjon Artylerii Konnej, 26 Pułk Artylerii Lekkiej, 27 Pułk Artylerii Lekkiej, Tajna Armia Polska, Konfederacja Zbrojna, Związek Walki Zbrojnej, Armia Krajowa, Narodowe Siły Zbrojne

Stanowiska

dowódca NSZ

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego (nadany po 1992) Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego (nadany w 1944) Komandor Orderu Korony Rumunii Komandor Orderu Orła Białego (Serbia) Order Lwa Białego IV klasy (Czechosłowacja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)

Tadeusz Kurcyusz, ps. „Fiszer”, „gen. Mars”, „Morski”, „Żegota” (ur. 15 października 1881 w Warszawie, zm. 1944 tamże) – pułkownik dyplomowany artylerii inżynier Wojska Polskiego, Komendant Główny Narodowych Sił Zbrojnych.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Ludwika, inżyniera i ziemianina, i Michaliny z Fiszerów, która była siostrą słynnego Franca Fiszera[1], filozofa, popularnej postaci wśród warszawskich literatów i artystów[2]. Miał brata Jerzego, adwokata, ożenionego z Heleną Słomińską[3].

W 1909 w Liège uzyskał dyplom inżyniera. Od 1914 służył w armii rosyjskiej. Był od 1917 oficerem sztabu I Korpusu Polskiego na Wschodzie, a referentem cywilnym w Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu w 1918. Jako oficer I. byłego korpusu polskiego reskryptem Rady Regencyjnej z 25 października 1918 roku został przydzielony do podległego jej Wojska Polskiego z zatwierdzeniem posiadanego stopnia[4].

W Wojsku Polskim od listopada 1918[5]. Był kolejno: szefem adiutantury Sztabu Generalnego, oficerem Oddziału Organizacyjno–Mobilizacyjnego SG, kierownikiem referatu mobilizacyjnego w Inspektoracie Kawalerii. Szef sztabu tegoż inspektoratu od 1919, a następnie szef sztabu 1 Dywizji Strzelców Armii gen. Hallera[5]. W latach 1921–1922 był słuchaczem kursu doszkolenia w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. W tym samym okresie pozostawał oficerem nadetatowym 30 pułku artylerii polowej w Białej Podlaskiej. Po ukończeniu kursu i uzyskaniu tytułu naukowego oficera Sztabu Generalnego przydzielony został do Oddziału IV Sztabu Generalnego w Warszawie[6]. 9 grudnia 1925 roku został przesunięty na stanowisko szefa Oddziału IV Sztabu Generalnego[7].

W 1924 był Generalnym Wojskowym Komisarzem Kolejowym – szefem Służby Transportowo-Kolejowej w Oddziale IV Sztabu Generalnego WP. W czasie pełnienia służby na tym stanowisku pozostawał oficerem nadetatowym 2 dywizjonu artylerii konnej.

W czasie przewrotu majowego 1926 roku opowiedział się po stronie władz legalnych[8]. 16 maja 1926 roku został przeniesiony do dyspozycji szefa Sztabu Generalnego[9]. Od 1926 dowódca 26 pułku artylerii polowej, a od 1927 był dowódcą 27 pułku artylerii polowej we Włodzimierzu Wołyńskim[5]. Pułkownik Sztabu Generalnego artylerii ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923. W 1931 przeniesiony w stan spoczynku. Członek ZG Związku Oficerów W Stanie Spoczynku i Związku Hallerczyków[5].

Od połowy 1940 w konspiracji w Tajnej Armii Polskiej. Szef sztabu Wojskowych Oddziałów Skonfederowanych od grudnia 1940, a od stycznia 1941 szef sztabu Konfederacji Zbrojnej. Po scaleniu KZ z ZWZ we wrześniu 1941 był Szefem Komunikacji w KG ZWZ–AK. Około 26 sierpnia 1942 aresztowany i osadzony na Pawiaku. W grudniu tego samego roku wykupiony z więzienia i przeniesiony do rezerwy personalnej KG AK. Po zwolnieniu z więzienia bez wiedzy AK związał się z NSZ[5].

Od 1 sierpnia 1943 do śmierci (22 lub 23 kwietnia 1944) był dowódcą Narodowych Sił Zbrojnych. Często mylnie jest przedstawiany jako pełnomocnik dowódcy Armii Krajowej ds. scalenia NSZ[10]. Pośmiertnie awansowany na generała brygady NSZ.

Tadeusz Kurcyusz był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Eugenia Thieme, z którą miał córką Irenę. Po śmierci żony ożenił się powtórnie z Zofią Ziegler[3].

Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A18-8-2)[11].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michalina Fiszer z Ław h. Tarczała. sejm-wielki.pl. [dostęp 2021-12-08].
  2. ↑ Fiszer Franciszek, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-12-08].
  3. ↑ a b Tadeusz Kurcyusz, Polski Słownik Biograficzny, t. XVI, 1971
  4. ↑ Dziennik Rozporządzeń Komisji Wojskowej, 1918, R. 1, nr 1, Warszawa 1918, s. 8.
  5. ↑ a b c d e Marek Ney-Krwawicz: Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945. Warszawa: 1990, s. 446.
  6. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 33 z 16 września 1922 r.
  7. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 130 z 9 grudnia 1925 roku, s. 709.
  8. ↑ Stanisław Haller, Wypadki warszawskie od 12 do 15 maja 1926 r., Kraków 1926, s. 23.
  9. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 22 z 5 czerwca 1926 roku, s. 178.
  10. ↑ Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1944. T. 2. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 107. ISBN 83-211-0758-3.
  11. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  12. ↑ a b c d e f g Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 400.
  13. ↑ Rozporządzenie Kierownika MSWojsk. L. 4597/22 (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 9, s. 314)
  14. ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 438 „za zasługi około organizacji armji” - jako pułk. S.G. Tadeusz Kurcjusz.
  15. ↑ Zbigniew Puchalski: Dzieje polskich znaków zaszczytnych. Warszawa: Wydawn. Sejmowe, 2000, s. 286. ISBN 83-70-59388-7.
  16. ↑ Odznaczeni Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego. nsz.com.pl. [dostęp 2013-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-08)].
  17. ↑ a b c d Rocznik oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928, s. 401, 447. [dostęp 2015-04-13].
  18. ↑ Decyzja Naczelnika Państwa L. 3625.22 G. M. I. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 8, s. 250)

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Rocznik Oficerski 1924, s. 11, 721, 736.
  • Rocznik Oficerski 1928, s. 401, 447.
  • Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.2. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 105–107. ISBN 83-211-0758-3.
  • Marek Ney-Krwawicz: Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 446. ISBN 83-211-1055-X.