Talenkauen
| Talenkauen santacrucensis | |
| Novas, Cambiaso & Ambrosio, 2004 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| (bez rangi) | iguanodony |
| Rodzaj |
talenkauen |
| Gatunek |
Talenkauen santacrucensis |
Talenkauen (Talenkauen santacrucensis) – niewielki, bazalny przedstawiciel iguanodonów. Żył w późnej kredzie na terenach Ameryki Południowej. Osady, w których odkryto jego skamieniałości, pierwotnie datowano na wczesny mastrycht; późniejsze badania wskazują, że należy je datować na cenoman–santon[1][2], najprawdopodobniej na cenoman[3] Długość ciała ok. 4 m, wysokość ok. 1,5 m, masa ok. 200 kg. Szczątki talenkauena znaleziono w Argentynie (w okolicach jeziora Viedma). Jego niezwykłą cechą były kostne płyty pokrywające boki ciała. Ogólną budową przypominał późnojurajskiego driozaura z Ameryki Północnej. Różnił się od niego dłuższą szyją, mniejszą głową i dłuższymi, smukłymi ramionami. Prymitywną cechą talenkauena jest to, że miał zęby w przedniej części górnej szczęki i pierwszy palec w kończynie przedniej. U bardziej zaawansowanych iguanodonów pysk był zakończony bezzębnym dziobem i zostały tylko trzy palce w dolnej kończynie (2, 3 i 4). Za to cechą łączącą go z innymi południowoamerykańskimi ornitopodami (notohipsylofodon i anabisetia) jest kość udowa ze zmniejszoną powierzchnią miejsca, w którym przyczepione były mięśnie. Być może mamy zatem do czynienia z nową grupą południowych ornitopodów. W analizach kladystycznych umiejscowiono rodzaj Talenkauen między najbardziej bazalnymi iguanodontami (tenontozaur i gasparinizaura) a nieco bardziej zaawansowanymi (driozaur i anabisetia).
Płytki kostne
[edytuj | edytuj kod]Niezwykłą cecha talenkauena były gładkie, owalne płyty kostne znajdujące się na klatce piersiowej. Były długie (18 cm) i zarazem cienkie (3mm). Podobnie opancerzony był tescelozaur, znaleziony w tych samych skałach to tyranozaur. Jednak tescelozaur nie był blisko spokrewniony z talenkauenem. Oba te dinozaury znane są z dobrze zachowanych skamieniałości, ale płytki były na tyle delikatne, że prawdopodobnie rzadko się przekształcały w skamieliny. Może to świadczyć, że podobne struktury były szerzej rozpowszechnione wśród ornitopodów. Płytki mogły pełnić funkcję wspomagająca oddychania, podobnie jak u tuatary, krokodyli, ptaków i maniraptorów. Z pewnością były za słabe, by pełnić funkcję ochronną.
Środowisko życia
[edytuj | edytuj kod]Talenkauen był niewielkim ornitopodem żywiącym się zapewne roślinami. Żył obok gigantycznego tytanozaura Puertasaurus i drapieżnego celurozaura Orkoraptor na terenach porośniętych drzewami szpilkowymi, okresowo zalewanymi przez morze.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ José Patricio O'Gorman i Augusto Nicolás Varela. The oldest lower Upper Cretaceous plesiosaurs (Reptilia, Sauropterygia) from southern Patagonia, Argentina. „Ameghiniana”. 47 (4), s. 447–459, 2010. DOI: 10.5710/AMGH.v47i4.3. (ang.).
- ↑ Fernando E. Novas, Federico L. Agnolín, Martín D. Ezcurra, Juan Porfiri i Juan I. Canale. Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia. „Cretaceous Research”. 45, s. 174–215, 2013. DOI: 10.1016/j.cretres.2013.04.001. (ang.).
- ↑ Augusto N. Varela, Daniel G. Poiré, Thomas Martin, Axel Gerdes, Francisco J. Goin, Javier N. Gelfo i Simone Hoffmann. U-Pb zircon constraints on the age of the Cretaceous Mata Amarilla Formation, Southern Patagonia, Argentina: its relationship with the evolution of the Austral Basin. „Andean Geology”. 39 (3), s. 359–379, 2012. DOI: 10.5027/andgeoV39n3-a01. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- https://archive.is/20121204193404/http://www.thescelosaurus.com/iguanodontia.htm (ang.)
- talenkauen na stronie National Geographic (ang.)
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
