Taszewo (wieś)

Zobacz też: inne znaczenia nazwy Taszewo.

Taszewo

wieś
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	świecki
Gmina	Jeżewo
Wysokość	80 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	147[2]
Strefa numeracyjna	52
Kod pocztowy	86-131[3]
Tablice rejestracyjne	CSW
SIMC	0087550
Położenie na mapie gminy Jeżewo Taszewo
Położenie na mapie Polski Taszewo
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Taszewo
Położenie na mapie powiatu świeckiego Taszewo
53°29′59″N 18°30′26″E/53,499722 18,507222[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Taszewo (niem. Taschau) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Jeżewo.

Podział administracyjny i demografia

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 147 mieszkańców^[2]. Jest jedenastą co do wielkości miejscowością gminy Jeżewo.

Pomniki przyrody

W parku dworskim rosną następujące pomniki przyrody powołane w 1993 roku^[4]:

Nr	Nazwa	Ilość	Obwód
1.	wiąz szypułkowy	1	300 cm
2.	lipa drobnolistna	4	360, 361, 400 i 512 cm
3.	buk zwyczajny	3	332, 390 i 409 cm
4.	kasztanowiec zwyczajny	1	346 cm
5.	jesion wyniosły	1	315 cm
6.	buk zwyczajny odmiany czerwonej	1	280 cm

Odrębny pomnik przyrody stanowi 7 wiązów szypułkowych w alei dojazdowej do parku o obwodach: 250, 280, 302, 346, 376, 380 i 392 cm.

Historia

Taszewo to stara kociewska wieś. Pierwsza historyczna nazwa pochodzi z 1198 r. i została zapisana jako Thescov. Następnie to: Thessov (1243 r.), Tesev (1293 r.), Tassew (1338 r.), Teschow (1411 r.), Thassewo (1534 r.), Tasiewo (1670 r.), Taszewo (1682 r.), niem. Taschau^[5]. Z wszystkich zapisów, od najdawniejszych począwszy, wyraźnie wynika, że nazwa wsi miała zawsze w zasadzie tę samą formę i jest to nazwa dzierżawcza od nazwiska Ciesz z przyrostkiem - ewo. Nazwę można rekonstruować jako Cieszewo (ewentualnie Cieszowo). Forma Taszewo na stałe pojawiła się dopiero w XVI wieku, ale sporadycznie występowała już wcześniej. Inna wersja podaje, że nazwa wsi powstała od imienia Tasz, Taszek, (na ustalenie się postaci Tasz - mogło oddziaływać imię Tasz od Tadeusz)^[5].

Dzieje wsi sięgają czasów prehistorycznych. O osadnictwie człowieka świadczą znaleziska z epoki kamiennej dwóch dłutek i siekiero-młotka, które odkryto pod koniec XIX stulecia. Pierwsza wzmianka historyczna o wsi pochodzi z 1198 r. i podaje, że książę pomorski Grzymisław nadał sprowadzonemu przez siebie zakonowi rycerskiemu joannitów niezbędne dla jego egzystencji uposażenie, między innymi dziesięciny z książęcej wsi Taszewo^[6]. Być może na przełomie XIII/XIV wieku wieś przeszła w ręce rycerskie - taką własnością było Taszewo w 1338 r. Pierwszym znanym rycerzem - właścicielem dóbr był Mikołaj z Taszewa (1390 r.). Następnie wieś należała do Jaśka (1406 r.) i Tomasza (1411 r.), który pieczętował w Toruniu 1 grudnia 1411 r. traktat pokojowy kończący Wielką Wojnę z Zakonem Krzyżackim. W ciągu następnych stuleci Taszewo miało kilku właścicieli, między innymi: Konarscy (lata 1598-1694), Kospot-Pawłowscy (lata 1694-1812). Po wojnach napoleońskich majątek sprzedał Ignacy Pawłowski za 40 tysięcy talarów Ksaweremu Nositz-Jackowskiemu^[7]. Dla dziejów wsi ważnym momentem stało się nabycie majątku w 1855 r. przez rodzinę Wisselink, która trzymała dobra do 1920 r. Alexander Wisselink pobudował istniejący do dnia dzisiejszego, pałac oraz założył wokół niego park. W 1920 r. dobra taszewskie stały się własnością Skarbu Państwa, a dzierżawcą został Kazimierz Różycki^[8]. Po 1945 r. dworek był użytkowany przez Fabrykę Maszyn Rolniczych "Unia Grudziądz", Akademię Techniczno-Rolniczą w Bydgoszczy oraz Zakład Stolarki Budowlanej "Stol-Bud" z Tucholi. W 1996 r. przeszedł w ręce prywatne.

Dobra taszewskie w 1570 r. miały 25 łanów ziemi (ok. 425 ha), natomiast w 1772 r. majętności liczyły 35 łanów (ok. 595 ha), w tym 20 łanów stanowił las (ok. 340 ha). W 1885 r. całkowity obszar dóbr taszewskich wynosił 1618 ha.(do dóbr zaliczano miejscowości: Taszewo, Biała, Huta, Taszewko, Nowa Wieś, Białe Błota jeziora: Pleśno, Bielskie)^[9]. Taszewo było świadkiem wielu ważnych wydarzeń historycznych. w latach 1733-1735, gdy rozstrzygały się losy króla Stanisława Leszczyńskiego, który musiał się schronić w Gdańsku, powiat świecki był terenem przemarszu wojsk, w tym również rosyjskich. Sztab rosyjski na czele z feldmarszałkiem B. Műnnich po opuszczeniu Gdańska przebywał na kwaterze w Taszewie (16.04.1734 r.)^[10].

W okresie wojen napoleońskich Taszewo i okolice były świadkiem przemarszu wojsk polskich i francuskich. W okresie stycznia i lutego 1807 r. oddziały polskie operowały na terenie ziemi świeckiej i nowskiej. Dwór Pawłowskich w Taszewie stał się kwaterą dla pułkownika Jana Michała Dąbrowskiego – syna generała (2–10 lutego 1807 r.). Do spotkania z ojcem doszło 9–10 lutego 1807 r., kiedy do Taszewa przybył Jan Henryk Dąbrowski – generał, legendarny twórca Legionów Polskich we Włoszech^[11].

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 139155
2. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1301 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Rozporządzenie nr 305/93 Wojewody Bydgoskiego z dnia 26 października 1993 roku
5. Brózdowska E., 2005, "Pochodzenie nazw miejscowości gminy Jeżewo", w: "Gmina Jeżewo ", praca zbiorowa, Jeżewo
6. Grzegorz M., 1999, "Świecie i księstwo świecko-lubiszewskie w świetle dokumentu księcia Grzymisława z 11 listopada 1198 r." w: "Świecie i ziemia świecka w 800-lecie istnienia", praca zbiorowa, Bydgoszcz
7. Maercker H., 1886 - 1888, "Eine polnische Starostei und ein preussischer Landratskreis. Geschichte des Schwetzer Kreises 1466-1873", Zeitschrift des Westpreussischer Geschichtsvereins, Bd. 17-19
8. Dąbrowski Z., 2005, "Pod zaborem pruskim", w: "Gmina Jeżewo", praca zbiorowa, Jeżewo
9. Chlebowski B. (red.), 1880-1888, "Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich", t. I-XII, Warszawa
10. Cackowski S., Grzegorz M., 1979, "W czasach Rzeczypospolitej szlacheckiej (1466-1772)", w: "Dzieje Świecia nad Wisłą i jego regionu", t. 1, Warszawa, Poznań, Toruń
11. Staszewski J., 1933, "Pomorze w latach 1806-1807", Poznań