Tejuwazu

Tejuwazu
Teyuwasu barbarenai
Kischlat, 1999
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

(bez rangi) Dinosauriformes
Rodzaj

tejuwazu

Gatunek

Teyuwasu barbarenai

Tejuwazu (Teyuwasu barbarenai) – archozaur z kladu Dinosauriformes żyjący w późnym triasie (karnik) na terenach dzisiejszej Ameryki Południowej. Znany materiał kopalny to tylko holotyp – prawa kość udowa oznaczona BSPG AS XXV 53 o długości 27,6 cm i kość piszczelowa BSPG AS XXV 54 o długości 26,4 cm[1]; skamieniałości te odkryto w osadach formacji Santa Maria. Teyuwasu znaczy "wielki jaszczur" (z języka Tupi). Nie wiadomo nic pewnego na temat wielkości i wyglądu tego archozaura; zachowane kości sugerują, że był on większy i mocniej zbudowany od niektórych z najwcześniejszych znanych dinozaurów. Jego kość piszczelowa była wyraźnie dłuższa od znanych kości piszczelowych saturnalii i eoraptora (ok. 15 cm długości) i nieco dłuższa od kości piszczelowej staurikozaura (24,6 cm), była natomiast krótsza od niektórych znanych kości piszczelowych herrerazaura[1].

Skamieniałości Teyuwasu jako pierwszy opisał Friedrich von Huene w 1938 roku, który uznał je za skamieniałości archozaura z grupy Pseudosuchia Hoplitosuchus raui[2]. Edio-Ernst Kischlat (1999) uznał je jednak za kości nowego gatunku dinozaura[3]. Późniejsi autorzy generalnie uznają T. barbarenai za nomen dubium i ograniczają się tylko do sklasyfikowania go jako możliwego przedstawiciela Saurischia[4] lub Dinosauria[5][6]. Fernando Emilio Novas (2009) podkreślił, że Kischlat nie wskazał żadnych autapomorfii T. barbarenai; stwierdził też, że można go co najwyżej sklasyfikować jako możliwego przedstawiciela dinozaurów, czy nawet ostrożniej – jako możliwego przedstawiciela kladu Dinosauriformes[7]. Także Martín D. Ezcurra (2012) nie był w stanie bezspornie wskazać żadnych autapomorfii T. barbarenai ani charakterystycznej dla niego kombinacji cech budowy kości; dodatkowo podkreślił, że znane kości Teyuwasu zachowały się w złym stanie, co utrudnia stwierdzenie, co jest faktyczną cechą ich budowy, a co tylko rezultatem uszkodzeń. Ostatecznie także i on uznał ten gatunek za nomen dubium. Nie mógł też potwierdzić przynależności Teyuwasu do dinozaurów; stwierdził natomiast, że na podstawie budowy jego kości można z dużą pewnością zaliczyć T. barbarenai do większego kladu Dinosauriformes[1].

Garcia, Müller i Dias-da-Silva (2019) stwierdzili, że Teyuwasu różni się budową kości udowej i piszczelowej od wszystkich znanych współczesnych mu przedstawicieli Dinosauriformes poza staurikozaurem. W ocenie tych autorów przedstawiona przez Kischlata diagnoza Teyuwasu nie wskazuje żadnych różnic pomiędzy Teyuwasu a staurikozaurem; sami Garcia, Müller i Dias-da-Silva nie znaleźli też żadnych niebudzących wątpliwości różnic między tymi taksonami, stwierdzili natomiast występowanie u obu tych zwierząt pięciu charakterystycznych cech budowy kości udowej i piszczelowej, które nie występują u żadnego innego żyjącego współcześnie z Teyuwasu i staurikozaurem przedstawiciela Dinosauriformes. Skamieniałości okazów holotypowych T. barbarenai i Staurikosaurus pricei są kośćmi zwierząt o zbliżonych rozmiarach; oba okazy odkryto w osadach ogniwa Alemoa, na położonych w niewielkiej odległości stanowiskach. Mając to wszystko na względzie Garcia, Müller i Dias-da-Silva uznali Teyuwasu barbarenai za młodszy synonim Staurikosaurus pricei[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Martín D. Ezcurra. Comments on the taxonomic diversity and paleobiogeography of the earliest known dinosaur assemblages (late Carnian-earliest Norian). „Historia Natural, Tercera Serie”. 2 (1), s. 49–71, 2012. (ang.). 
  2. ↑ Friedrich von Huene: Die fossilen Reptilien des Südamerikanischen Gondwanalandes. Monachium: C. H. Becksche Verlag, 1942, s. 1–332.
  3. ↑ Edio-Ernst Kischlat. A new dinosaurian "rescued" from the Brazilian Triassic: Teyuwasu barbarenai, new taxon. „Paleontologia em Destaque, Boletim Informativo da Sociedade Brasileira de Paleontologia”. 14, s. 58, 1999. (ang.). 
  4. ↑ Max C. Langer: Basal Saurischia. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 25–46. ISBN 0-520-24209-2.
  5. ↑ David B. Weishampel, Paul M. Barrett, Rodolfo A. Coria, Jean Le Loeuff, Xu Xing, Zhao Xijin, Ashok Sahni, Elizabeth M. P. Gomani, Christopher R. Noto: Dinosaur Distribution. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 517-606. ISBN 0-520-24209-2.
  6. ↑ Max C. Langer, Martín D. Ezcurra, Jonathas S. Bittencourt, Fernando E. Novas. The origin and early evolution of dinosaurs. „Biological Reviews”. 85 (1), s. 55–110, 2010. DOI: 10.1111/j.1469-185X.2009.00094.x. (ang.). 
  7. ↑ Fernando E. Novas: The Age of Dinosaurs in South America. Bloomington: Indiana University Press, 2009, s. 41. ISBN 978-0-253-35289-7.
  8. ↑ Maurício S. Garcia, Rodrigo T. Müller i Sérgio Dias-da-Silva. On the taxonomic status of Teyuwasu barberenai Kischlat, 1999 (Archosauria: Dinosauriformes), a challenging taxon from the Upper Triassic of southern Brazil. „Zootaxa”. 4629 (1), s. 146–150, 2019. DOI: 10.11646/zootaxa.4629.1.12. (ang.). 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]